اقتصاد؛ پایدارکننده روابط

توافق ایران و عربستان چه زمانی پایدار خواهد شد؟ نه فقط روابط با عربستان، بلکه با سایر کشورها نیز باید به دنبال روابط پایداری باشیم. این پایداری متاثر از تامین منافع ملی دو طرف است که بخش مهم و پایدار آن را روابط اقتصادی تشکیل می‌دهد. کشورهای دیگر نیز به دنبال پایداری روابط خود با سایرین از طریق اتحادیه‌های اقتصادی هستند. زیرا این اتحادیه‌ها به کاهش هزینه‌های اقتصادی منجر و منافع مادی طرفین را تامین و پیوندهای محکمی ایجاد می‌کند و یکی از اصلی‌ترین عوامل تحکیم‌کننده صلح پایدار در هر منطقه همین تعاملات اقتصادی است. اگر کشورهای خاورمیانه نیز کوشش کنند که روابط خود را حول منافع اقتصادی مشترک و نیز گردشگری تحکیم بخشند و کم‌‌کم وارد مراحل پیشرفته‌تر مثل حضور نیروی کار و گردش سرمایه در کشورهای یکدیگر شوند، می‌توان امیدوار بود که توافق‌های سیاسی آنان نه‌فقط پایدار شود، بلکه تعمیق هم خواهد یافت. به‌طور مشخص ایران در زمینه گردشگری پزشکی موقعیت بسیار ویژه‌ای دارد. همچنین صادرات محصولات غذایی با توجه به فرهنگ و ذائقه مردم منطقه در موقعیت عالی است. به‌علاوه روابط دانشگاهی و فرهنگی ایران با منطقه و به‌ویژه جهان عرب که می‌تواند بسیار گسترده و جدی باشد، فعلا در حد صفر است و این فاجعه‌بار تلقی می‌شود. همچنین اجرای طرح‌های اقتصادی و صنعتی که سرنوشت کشورها را به یکدیگر گره می‌زند، بسیار ضروری است، مثل خطوط مشترک ریلی و زمینی یا تولید محصولات مکمل یکدیگر. فراموش نکنیم که بیش از هر چیز باید نگاه مردم کشورهای منطقه به یکدیگر نزدیک و دوستانه شود. گردشگری، ورزش، مبادلات کالا‌ها و نشست‌‌های مشترک فرهنگی، از این جمله‌اند. پرهیز از درشت‌گویی‌های مرسوم که غیردوستانه و غیردیپلماتیک است، برای بهبود این روابط الزامی است. در هر حال بنیان روابط پایدار میان کشورها بر اقتصاد و مبادلات تجاری و فرهنگی و وابستگی متقابل منافع آنها به یکدیگر شکل می‌گیرد. در حال حاضر به علت تخریب روابط سیاسی با برخی کشورهای منطقه، روابط اقتصادی نیز در حداقل‌ها و حتی صفر قرار گرفته است. متاسفانه سیاست خارجی ایران از گذشته توجه چندانی به اهمیت روابط اقتصادی و فرهنگی در پایداری روابط و منافع مشترک با کشورهای دیگر نداشته است. نمونه آن، سفر هیئت‌های دیپلماتیک است که معمولا بخش اقتصادی و بازرگانی آن، به‌ویژه با نمایندگان بخش خصوصی و فعالان فرهنگی بسیار ضعیف و کم‌رنگ است، درحالی‌که کشورهای دیگر معمولا با لشکری از فعالان اقتصادی و به‌طور مشخص نمایندگان بخش خصوصی به ایران می‌آیند، زیرا متوجه هستند که بدون این وجه از روابط، مناسبات سیاسی ناپایدار و شکننده خواهد بود. از این رو هرگونه توافقی باید از طریق تثبیت‌کننده‌های اقتصادی و نیز مبادلات فرهنگی و تقویت انواع گردشگری و ورزشی تقویت و پایدار شود.