اندیشکده‌ها

آیا چین در جنگ اوکراین به کمک روسیه می‌آید؟

جرج فریدمن

استراتژیست

بحث‌های زیادی بوده درباره کمک نظامی چین به روسیه. ایالات‌متحده به پکن هشدار داد که چنین کمکی را نفرستند و پکن در پاسخ گفت این اتهامات مداوم بی‌پروا پیامد خواهد داشت. تصور اتحاد چینی-‌روسی علیه ایالات متحده به نظر بسیاری از آمریکایی‌ها فاجعه‌آمیز می‌آید و ایده سلاح‌های چینی در میدان نبرد اوکراین به نظر مقدمه‌ای برای فاجعه؛ اما این دغدغه‌ها نابجا هستند.
درست است که چین و روسیه پیش از جنگ در اوکراین وارد یک معاهده شدند؛ اما این هم هست که وقتی جنگ راه افتاد، چینی‌ها از این اتحاد عقب نشستند. در واقع، چین یکی از معدود کشورهایی بود که در رأی‌گیری سازمان ملل برای محکومیت روسیه بعد از شروع جنگ غایب شد. این اتحاد را هر دو طرف به‌عنوان یک تعهد بلندمدت تصویر کردند و نه یک پیمان دفاع جمعی. پکن جنگ را چیزی دید که باید از آن پرهیز کند. با مشکلات اقتصادی جدی، سطحی از ناآرامی‌های داخلی و کمین نیروی دریایی ایالات متحده درون و نزدیک دریای چین جنوبی. شرکت چین در یک جنگ یا حتی صرفا حمایت از روسیه در سازمان ملل، این اتحاد را به چیزی بیش از یک بلوف دیپلماتیک تبدیل می‌کرد.
چند دلیل هست که چرا بعید است چین کمک قابل‌توجهی به روسیه بکند. شاید مهم‌ترین‌اش این است که اقتصاد چین همچنان در تقلاست. تکیه سنگینی به صادرات و سرمایه‌گذاری خارجی دارد. تهدید تحریم آمریکا به‌تنهایی برای چینی‌ها بازدارنده خواهد بود، اما درگیرشدن در اوکراین احتمالا تحریم‌های اروپا را هم در پی خواهد داشت. اروپا سرمایه‌گذاری بسیاری بر کنترل روسیه در اوکراین و حفظ روابط با ایالات‌متحده کرده است. اروپا هیچ نفعی از پیروزی روسیه گیرش نمی‌آید و به‌صورت بالقوه چیزهای بسیاری برای ازدست‌دادن دارد. چینی‌ها نمی‌توانند هزینه تحریم‌های آمریکایی و اروپایی را بپردازند.
یک دلیل دوم، دلیلی که به اولی مربوط است و باید اذعان کرد نامحتمل است، واکنش نظامی بالقوه است. اگر فرض کنیم تحریم‌های اقتصادی برای چین بازدارنده نباشد، ایالات متحده همچنان گزینه‌های نظامی قابل‌توجهی در اختیار دارد. اقتصاد صادرات‌گرای چین تنها با حفظ دسترسی به تجارت آزاد می‌تواند پیشرفت کند، به‌خصوص تجارتی که از بندرهای شرقی‌اش راه بیفتد. اگر دولت دیگری این بندرها و مسیرهای دریایی‌شان را ببندد، هر قدر هم که این بستن کامل نباشد، می‌تواند برای چین فاجعه‌آمیز باشد. چین البته می‌تواند تلافی کند، اما چنین کاری ماشین جنگی ایالات متحده را فلج نخواهد کرد. نبرد دریایی که در پی خواهد آمد، در هر حال، تجارت چین را فلج خواهد کرد، حتی اگر پکن «ببرد» و هیچ ضمانتی هم نیست که ببرد. آخرش این است که چین باید مسیرهای تجاری را باز نگه دارد و برای حفظ آبرو به راه‌های دیگری فکر خواهد کرد.
دلیل سوم، عملیاتی‌بودن ماجراست. صرف فاصله بین پایگاه‌های صنعتی چین و میدان نبرد اوکراین، قابل‌توجه است. روسیه احتمالا به فناوری‌های پیشرفته ارتباطی چین، تجهیزات مدیریت میدان نبرد و تسلیحات نسبتا سبک چین نیاز خواهد داشت. این نوع سلاح‌ها به تکنسین‌های آموزش‌دیده و ادغام در سیستم‌های روسی نیاز خواهند داشت. حمل‌ونقل میزان بالایی از تجهیزات و نیروها نیازمند انتقال هوایی یا ریلی خواهد بود. هر میزانی از تجهیزات که بتواند فرقی در ماجرا ایجاد کند، نیازمند خط تأمینی خواهد بود که باید از آن حفاظت شود. کار صعبی خواهد بود که درگیری و مشغولیتی که لازم خواهد داشت، بسیار بیش از آنی است که خیلی‌ها فکر می‌کنند.
احتمالا دلایل دیگری هم هستند که چرا چین هیچ چیز مهمی به روسیه نخواهد فرستاد، اما همه آنها تابع این واقعیت هستند که چین نمی‌تواند از پس هزینه‌های پیامدهای اقتصادی‌اش بر بیاید. اوضاع همین حالا هم بدون اینکه چین جبهه‌ای علیه ایالات متحده باز کند، به اندازه کافی برای چین سخت هستند. محض روشن‌شدن ماجرا باید گفت ممکن است چین تعداد اندکی تجهیزات نسبتا بی‌اهمیت بفرستد، اما چنین کاری بعید است بتواند پیش‌درآمد جنگ جهانی سوم باشد.