نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

اسرائیل چه می‌خواهد؟

منبع: Responsible Statecraft

اسرائیل حقیقتا از ایران چه می‌خواهد؟ بسیاری از موضوعات در پاسخی که به این سوال داده می‌شود نهفته است؛ نه‌فقط در قبال ایران، بلکه در قبال خاورمیانه. همچنین در پاسخ به این سوال، این نکته نیز نهفته خواهد بود که آیا اسرائیل قصد جنگ با ایران را دارد یا نه؟ چراکه این مساله تبعات بسیار بزرگی برای خاورمیانه و فراتر از آن دارد. در آمریکا، مهمترین نگرانی اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران و احتمال دستیابی ایران به بمب هسته‌ای تلقی می‌شود. البته با توجه به فرازونشیب‌های مذاکرات وین، این چشم‌انداز را نمی‌توان رد کرد. چه اینکه ایران همچنان به پیشرفت برنامه هسته‌ای خود ادامه می‌دهد. اگر تغییری در مذاکرات برجام حاصل نشود، ممکن است تل‌آویو و واشنگتن به سمت استفاده از زور برای نابودی برنامه هسته‌ای ایران حرکت کنند. بر روی کاغذ، اسرائیل ممکن است توان نابودی برنامه هسته‌ای ایران را با تکیه بر توانایی نظامی خودش داشته باشد. اما اگر بتواند از توان نظامی آمریکا استفاده کند، وضعیت بهتری خواهد داشت. برخی از مهمترین توانایی‌ها نظیر تانکر‌های سوخت‌رسان هوایی دوربرد تا سال 2025 به اسرائیل داده نخواهد شد. بنابراین در چنین شرایطی دشوار است تصور کنیم که اسرائیل توان اجرای یک عملیات همه‌‌جانبه و بزرگ علیه ایران را بدون کمک آمریکا خواهد داشت. علاوه بر این، اسرائیل باید هزینه و فایده کند. باید خطر تلافی حزب‌الله لبنان را بسنجد. حزب‌الله این توان را دارد تا خاک اسرائیل را هدف قرار دهد. بنابراین دشوار است اگر بخواهیم قبول کنیم که قمار اسرائیل در متقاعد کردن آمریکا به کنار گذاشتن همیشگی برجام، امنیت تل‌آویو را تامین خواهد کرد. علاوه بر این، اگر حمله موفقیت‌آمیزی علیه ایران صورت بگیرد که توانایی‌های نظامی ایران را به شدت کاهش دهد، کشورهای عربی، حداقل به دلایل سیاسی ارزش خیلی زیادی در توسعه روابط خود با اسرائیل نخواهند دید. این مساله می‌تواند به فروپاشی توافق آبراهام بینجامد.

خلاصه اینکه اگر تلاش‌های مداوم اسرائیل برای مسدود کردن احیای برجام به نتیجه برسد و مذاکرات وین نیز به همین شکل در اغما فرو برود، احتمال یک درگیری نظامی فاجعه‌بار برای همه، وجود خواهد داشت. البته اینطور هم نیست که برجام قرار است همه مشکلات امنیتی و دیگر مشکلات مرتبط با ایران را حل کند. اما برجام بهترین گزینه و گام ضروری اولیه است. بنابراین باز هم به همان سوال اول باز می‌گردیم که اسرائیل حقیقتا از ایران چه می‌خواهد؟ آیا اسرائیل به تبعات احتمالی سیاست فعلی‌اش فکر کرده است؟ یا اینکه به صورت خودکار عمل می‌کند، آن‌هم بدون اینکه بداند اگر اندکی منطق متعارف خود را به کار بیندازد، نتیجه سیاست فعلی می‌تواند این باشد که خطر یک درگیری گسترده را افزایش ‌دهد؛ درگیری‌ای که نه‌تنها ایران و اسرائیل را شامل می‌شود بلکه ایالات متحده آمریکا و دیگر کشورها را نیز به تبعات خود دچار خواهد کرد. آمریکا البته اسرائیل را تنها نخواهد گذاشت، اما اگر قرار باشد جنگی در خاورمیانه رخ دهد، مسلما سپاسگزار اسرائیل نخواهد بود. البته این نکته نیز قابل توجه است که ایران نیز به نوبه خود کار را دشوارتر کرده است. ایران به روشی که در مذاکرات وین در پیش گرفته، چشم‌انداز احیای برجام را تیره کرده است. ایران مسلما خواستار احیای برجام است، اما می‌خواهد چیزهایی فراتر از برجام سال 2015 دریافت کند. ایران تضمین می‌خواهد تا آمریکا بار دیگر همانند دوران ترامپ برجام را ترک نکند. سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران در سخنرانی‌اش در مجمع عمومی سازمان ملل باز انگشت اتهام درباره احیا نشدن برجام را به سمت آمریکا گرفت، اما در عین حال بر اهمیت گفت‌وگو و مذاکره تاکید کرد.