نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

دوستی مسکو و تهران

در چند هفته گذشته، مقامات آمریکا و بریتانیا هر دو شاهد تعمیق روابط نظامی روسیه و ایران بوده‌اند. در ۱۶دسامبر ویلیام‌جی.‌برنز، رئیس سی.آی.ای در گفت‌وگو با برنامه خبری شبکه پی.بی.اس وضعیت را این‌گونه توضیح داد: «آنچه شاهد هستیم، دست‌کم آغاز یک شراکت دفاعی تمام‌عیار بین روسیه و ایران است؛ ایرانی‌ها به روس‌ها پهپادهایی می‌دهند که امروز در همین زمانی که صحبت می‌کنیم در حال کشتن شهروندان اوکراینی هستند و روس‌ها در پی راه‌هایی هستند که پشتیبانی تکنولوژیک یا فنی به ایرانی‌ها ارائه کنند.» برنز در ادامه گفت: این تحول «تهدیدات واقعی علیه همسایگان خود ایران و همین‌طور علیه بسیاری از دوستان و شرکای ما در همسایگی ایران ایجاد می‌کند.» ارزیابی رئیس سی.آی.ای دقیق است و این تحول به‌ویژه تهدیدی علیه اسرائیل است. اتکای ناگهانی روسیه به کمک نظامی ایران به‌زودی به بازپرداخت بدهی می‌انجامد و تصمیم‌گیرندگان اسرائیلی باید هوشیار و آماده باشند. مسلما روسیه قادر خواهد بود به روش‌های بسیاری، کمک ایران را جبران کند که می‌تواند به ارتقای توانایی‌های نظامی ایران ختم شود. از زمان تهاجم روسیه به اوکراین، ایران یکی از ثابت‌قدم‌ترین حامیان کرملین بوده است. تهران صدها پهپاد، شاید هم بیشتر، به ارتش روسیه داده و مربیان نظامی خود را به کریمه فرستاده تا به ارتش روسیه کمک کنند از این سلاح‌ها به‌نحو‌احسن استفاده کنند. گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد، ایران قصد دارد موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد پیشرفته به روسیه بدهد و به روسیه کمک کند خط‌تولید پهپادهای ایرانی خودش را راه‌اندازی کند. تاکنون نیروهای روس از این سلاح‌ها به‌طور گسترده استفاده کرده‌اند اما با موفقیت محدود؛ گرچه آنقدر موفق بوده‌اند که پدافند هوایی اوکراین را مشغول کنند و خسارت قابل‌توجهی به اهداف غیرنظامی بزنند. ارتباطات بین رهبران روسیه و ایران نشان می‌دهد ولادیمیر پوتین و ژنرال‌هایش از جریان ثابت کمک‌نظامی ایران بسیار قدردان هستند. رابطه مستحکم امروز قاعدتا باید کیفی هم باشد. دو کشور سال‌ها رابطه خود را حفظ کرده‌اند که شامل حوزه‌های نظامی و اقتصادی بوده است و اخیرا علیه دشمنان مشترک در جنگ سوریه همکاری داشته‌اند؛ گرچه منافع‌شان در آنجا کاملا همسو نیست. هر دو کشور همچنین از قدیم در پی محدود کردن نقش آمریکا در عرصه جهانی بوده‌اند تا به‌نوبه‌خود، هریک جایگاه خود را در حوزه خویش تقویت کنند. اما منافع روسیه و ایران دچار شکاف هم هست. روسیه روابط نزدیکی با برخی دشمنان ایران دارد، به‌ویژه اسرائیل و عربستان. به علاوه، دو کشور بر سر سهم بازار انرژی رقابت دارند، به‌خصوص حالا که اتکای روسیه به خریداران آسیایی نفت رو‌به‌افزایش است. روسیه می‌تواند توانمندی‌های سخت‌افزاری ایران را به میزان قابل‌توجهی ارتقا دهد؛ عمدتا ازطریق تهیه سامانه‌های پدافند هوایی که به یک درخواست دیرینه ایران پاسخ خواهد داد. روسیه در گذشته از ترس ایجاد مشکلاتی که پذیرش چنین درخواست‌هایی ممکن بود در روابط خارجی ازجمله با اسرائیل، عربستان، امارات و ترکیه ایجاد کند، چنین درخواست‌هایی را رد می‌کرد. اما احتمال پاسخ مثبت روسیه حالا افزایش یافته است. اگر ایران سامانه‌های پدافند هوایی روسیه را دریافت کند، تهران برای مقابله با هرگونه حمله احتمالی آینده، علیه زیرساخت هسته‌ای یا دیگر تاسیسات استراتژیک‌اش مجهزتر خواهد بود. اگر احتمال دریافت هواپیماهای پیشرفته‌ای مثل سوخوی SU-35 را هم اضافه کنیم، مشکل اجرای حمله هوایی اسرائیل علیه ایران با کمترین تلفات به مخمصه بزرگ‌تری برای طراحان نظامی بدل خواهد شد. روسیه همین‌طور می‌تواند تسلیحاتی را با منشأ خارج از مرزهای خود برای ایران فراهم کند. ‌‌بنا به اظهارات ایرانی‌ها،‌ پهپادهایی هم براساس پهپاد آمریکایی به‌غنیمت گرفته‌شده، طراحی شده است. اما تمرکز بر سخت‌افزار نظامی می‌تواند تهدیدات دیگر برای موازنه‌قوا بین اسرائیل و ایران را تحت‌الشعاع قرار دهد؛ اول از همه اطلاعات تجسسی. در این زمینه، روسیه در هر دو بخش تجسس تصویری و سیگنالی از توانمندی‌های پیشرفته بهره می‌برد و می‌تواند این‌گونه توانمندی‌ها را به ایران ارائه دهد، یا اطلاعات حساسی را که می‌تواند به ایران کمک کند تا بهتر از خود دفاع کند، همرسانی کند. در این مورد، سناریویی را تصور کنید که در آن روسیه اطلاعاتی را از نقشه‌های جنگی آینده اسرائیل یا عملیات‌های مخفی اسرائیل در خاورمیانه کسب می‌کند.