همچنان تثبیت قیمت‌ها؟/ ارزیابی نمایندگان درباره احتمال افزایش قیمت بنزین و تصمیم دولت در این زمینه
موضوع «افزایش قیمت بنزین» حالا به یکی از موضوعات داغ تبدیل شده است. البته این اولین بار نیست که در دولت چهاردهم غیرمنطقی بودن قیمت بنزین مطرح می‌شود. اینطور به نظر می‌آید که دولت درصدد افزایش قیمت بنزین است اما از عواقب آن هراس دارد و در پی آماده کردن جامعه است.
موضوع «افزایش قیمت بنزین» حالا به یکی از موضوعات داغ تبدیل شده است. البته این اولین بار نیست که در دولت چهاردهم غیرمنطقی بودن قیمت بنزین مطرح می‌شود. اینطور به نظر می‌آید که دولت درصدد افزایش قیمت بنزین است اما از عواقب آن هراس دارد و در پی آماده کردن جامعه است. شاید به همین دلیل است، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ۳۰ مهر امسال در آیین آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی و پژوهشی کشور تاکید کرد: «بنزین که ۱۵۰۰ تومان نمی‌شود. راه‌حل چیست؟ من می‌توانم به این سادگی فردا بنزین را ۳۰ هزار تومان کنم.»
او افزود: «وقتی ندانی و عوامل مختلف را نبینی، تمام عوامل را نتوانی مدیریت کنی و اگر عارضه‌ای ایجاد شد برای آن درمان نداشته باشی، با مشکل مواجه می‌شوی. مسائل پیچیده اجتماعی با دستور دادن یا امر کردن حل نمی‌شود. بعد دعوا می‌شود. مسئله را باید تیمی حل کنیم.» موضوع افزایش قیمت بنزین یدطولایی دارد و به پیش از دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری برمی‌گردد. از آن روز تاکنون از یک طرف دولت و رئیس‌جمهور از قیمت پایین بنزین خبر می‌دهند که ناچیز است و سوبسیدهایی که به آن تعلق می‌گیرد زیاد. از سوی دیگر می‌گویند دولت بنا ندارد صبح یک جمعه مردم را با افزایش قیمت بنزین غافلگیر کند. اما سوال اصلی این است که دولت در حال آماده‌سازی جامعه برای افزایش بنزین است؟
اولین‌بار که بحث ضرورت افزایش یا اصلاح قیمت بنزین از سوی مسعود پزشکیان و چند چهره سیاسی مطرح شد، پیش از انتخابات بود. 9 تیر 1403 علی عبدالعلی‌زاده، رئیس ستاد انتخاباتی پزشکیان به این موضوع در نشست خبری اشاره کرد و گفت: «ما به‌دلیل اضافه شدن قیمت بنزین خیلی کشته دادیم؛ به‌طوری که رهبری گفتند یک‌سری از اینها شهید هستند و پرونده‌های آنها هم در خوزستان است؛ دولتی که نمی‌تواند با مردم گفت‌وگو و تعامل کند و وزیر نفت، پنجشنبه ظهر می‌گوید بنزین گران نخواهد شد اما نیمه‌شب جمعه بنزین گران شد؛ آن هم به این دلیل که مردم به خیابان نریزند مشخص است که آنها فکر می‌کردند راهی جز برخورد خشن با مردم ندارند. دولت اگر دولت تعاملی باشد به همین کارشناسان که می‌گویند بنزین باید 50 هزار تومان شود، به‌مدت سه شب هر شب یک موافق و یک مخالف به تلویزیون بیایند و بنشینند و درباره گران شدن حامل‌های انرژی صحبت کنند، مردم حرف‌ها را می‌شنوند که چرا گران شود بعد بگوید چگونه گران کنیم، حالا که مردم پذیرفتند و دیدند که چاره‌ای نیست و باید گران شود، بگویند؛ دو مطلب باید در اینجا وجود داشته باشد؛ نخست اینکه، چگونه گران کنیم؟ آیا این 50 هزار تومان یکباره گران شود یا اینکه طی یک سال یا دو سال گران کنیم؟ طبق این برنامه به اینجا برسیم. موضوع بعد اینکه پول افزایش قیمت بنزین را کجا می‌خواهیم ببریم، این گران شدن چه‌فشاری به اقشار متوسط و ضعیف خواهد آورد و برنامه جبرانی ما چیست؟ اگر اینها را کنار هم ردیف کنیم مردم به‌راحتی می‌آیند و می‌پذیرند و کمک می‌کنند.»
این سخن عبدالعلی‌زاده به‌عنوان نقطه آغاز ورود به موضوع افزایش قیمت بنزین در میان اطرافیان پزشکیان بود و پس از آن پزشکیان رئیس‌جمهور شد.
سخنان پزشکیان از دوره انتخابات تاکنون
در همه این روزها پزشکیان بارها درباره افزایش قیمت بنزین و وضعیت مصرف و هزینه‌ها سخن گفته است، که به برخی از آن ها اشاره می‌کنیم:
11 تیر 1403 پزشکیان به عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری در اولین مناظره مرحله دوم این انتخابات درباره افزایش قیمت بنزین تاکید کرد: «قبل از اینکه وارد بحث بشوم خبری از ما در رسانه‌ها در خصوص افزایش قیمت بنزین مطرح کردند؛ مردم بدانند ما بدون رضایت مردم هیچ کاری نخواهیم کرد.»
اول آبان 1403 پزشکیان در دفاع از لایحه بودجه 1404 کل کشور گفت: «اصلاح در نظام ارزی و نظام یارانه سوخت ضروری است. میزان مصرف بنزین در سال جاری، حدود 40 درصد بالاتر از سال 1398 می‌باشد این در حالیست که رشد جمعیت و درآمد ملی، بسیار کمتر از این است. امروز هزینه تمام‌شده بنزین بدون لحاظ قیمت نفت که شامل هزینه پالایش، هزینه حمل فرآورده و هزینه جایگاه دارد؛ حدود ۸۰۰۰ تومان می‌باشد. امسال حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان و در صورت ادامه وضع موجود در سال آینده باید ۱۳۰ هزار میلیارد تومان واردات بنزین انجام شود و هر لیتر بنزین وارداتی بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان هزینه دارد.»
۸ آذر ۱۴۰۳ پزشکیان در نشست خبری خود به موضوع افزایش قیمت بنزین نیز پرداخته و در بخشی از سخنانش تاکید کرد: «من از روز اول، به مردم تعهد داده‌ام که با آنها صادق باشم ... طرح این دغدغه‌ها در حوزه عمومی، به این معنا نیست که دولت اراده کرده با گران‌سازی بنزین فشار مضاعفی را روی دوش مردم و معیشت آنها وارد کند. در دولت وفاق ملی، عهد کرده‌ایم که هیچ تصمیمی را بدون همراهی جامعه و رضایت آنها نگیریم.»
۳۰ مهر امسال در آیین آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی و پژوهشی کشور تاکید کرد: «بنزین که ۱۵۰۰ تومان نمی‌شود. راه‌حل چیست؟ من می‌توانم به این سادگی فردا بنزین را ۳۰ هزار تومان کنم.»
اول آبان 1404 نیز رئیس‌جمهور در نشستی با فرهیختگان، فعالان اجتماعی و فرهنگی استان آذربایجان غربی گفت: «مسائل اجتماعی را نمی‌توان با تکیه بر یک تخصص یا یک فرد حل کرد... نمونه بارز این بی‌توجهی، نحوه تصمیم‌گیری در افزایش قیمت بنزین بود که بدون در نظر گرفتن جوانب متعدد، به بحران منجر شد. هیچ‌کس پاسخ نداد که چه کسی گفته است بنزین باید با چنین قیمتی عرضه شود. اگر قرار است در قیمت‌گذاری مداخله کنیم، نمی‌توان یک‌شبه تصمیم گرفت و از فردا آن را اجرا کرد؛ باید هزاران متغیر را سنجید، برای هر کدام برنامه داشت و سپس اقدام کرد. [...] در اداره کشور اگر تصمیمی باعث ایجاد مشکل برای مردم شود، باید مسئولانه مداخله کرد و تبعاتش را جبران نمود.»
مخالفت با افزایش قیمت بنزین
اعتراضات سال 98 برای افزایش قیمت، نگرانیهای بسیاری در این زمینه ایجاد کرده است. حوادثی که در تاریخ کشور حک شده و برخی از هموطنان‌مان در جریان اعتراضات به این تصمیم (مبنی بر افزایش قیمت بنزین) جان خود را از دست دادند. حالا نمایندههایی در مجلس که اتفاقاً پرچم‌دار مخالفت با دولت و تخریب آن است از گران‌سازی پنهانی بنزین تا 300 تا 500درصد نیز خبر داد.
درحالی‌که نه‌تنها دولت بلکه جعفر قادری، عضو کمیسیون اقتصاد نیز این ادعا را در حال حاضر رد کرده و گفت: «دولت برای افزایش قیمت بنزین هیچ نیازی به اخذ مجوز از مجلس ندارد و قانون چنین اختیاری را به او داده است. اما در حال حاضر خبری در مورد افزایش قیمت بنزین نیست و برنامه دولت جبران بخشی از ناترازی از محل واردات بنزین سوپر و عرضه آن به قیمت واقعی است.»
پیش از این هم محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس آذر سال گذشته اعلام کرد: «تعیین قیمت بنزین و فرآورده‌های نفتی در دست دولت است و مجلس به این موضوع ورود پیدا نمی‌کند.» او 8 مهر به مسئله بنزین نیز اشاره کرد و گفت: «بنزین را لیتری ٥٠ تا ٦٠ هزار تومان می‌خریم و لیتری ٢تا ٣ هزار تومان می دهیم.»
او خواستار اندیشیدن تدبیری درباره بنزین شد. قالیباف 26 مهرماه نیز تاکید کرد: «اصلاحات اقتصادی بدون اصلاحات انرژی حرف بی‌ربطی است. [...] با این بحث انرژی می‌توانیم راندمان درست بگیریم؟ همه چیز آن غلط اندرغلط است. این برداشت را نکنید که قالیباف می‌خواهد قیمت انرژی را بالا ببرد. آن هم روش خودش را دارد. اولین راه اصلاحات انرژی بالا بردن قیمت نیست.»
در حال حاضر دولت از ضرورت و معقول بودن افزایش قیمت بنزین سخن می‌گوید اما معتقد است که باید الزامات پیش از آن را لحاظ کند.
مجلس هفتم آتش قیمت بنزین را شعله‌ور کرد
تا پیش از مجلس هفتم قرار بر این بود قیمت بنزین سالیانه 10 تا 15 درصد افزایش پیدا کند، شاید به همین دلیل بود که اثر زیادی بر کالاهای اساسی نداشت و به اعتراضات مردمی تبدیل نمی‌شد. اما مجلس هفتم تنها راه رویارویی با دولت را توقف افزایش قیمت بنزین یافت و قیمت بنزین را تثبیت کرد. براساس طرح تثبیت قیمت‌ها در مجلس هفتم دولت خاتمی از افزایش تدریجی قیمت برخی اقلام یارانه‌دار، همچون سوخت و کالاهای عمومی منع شد. با آن که این طرح جنجالی با مخالفان بسیاری روبه‌رو بود اما غلامعلی حدادعادل، رئیس مجلس هفتم این طرح را هدیه مجلس هفتم به مردم نامید.
سال 98 محمدرضا باهنر، نماینده دور هفتم مجلس درباره لایحه دولت اصلاحات برای اصلاح قیمت بنزین و رد این لایحه در مجلس توسط اصولگرایان گفت: «اگر مجلس هفتم (سال‌های ۸۲ تا ۸۶) لایحه دولت هشتم برای اصلاح قیمت بنزین را رد نمی‌کرد امروز دولت اقدام به افزایش یکباره قیمت بنزین نمی‌کرد. آن موقع نظریه این بود که بخشی از بنزین را سهمیه‌بندی و بقیه را هم به قیمت جهانی به شکل آزاد عرضه کنند. از اقدام مجلس هفتم در رد لایحه پیشنهادی دولت خاتمی درباره اصلاح قیمت بنزین دفاع نمی‌کنم اما مجلس با بحث آزاد کردن نرخ بنزین مخالف بود. البته می‌توانستیم این لایحه را تعدیل کنیم و تغییر دهیم.»
انتقال یارانه بنزین به کارت‌های بانکی
مسعود پزشکیان، زمانی که نماینده مجلس بود اعلام کرد که باید کارت‌های سوخت حذف شود و یارانه بنزین به کارت‌های بانکی تعلق گیرد. پس از دستیابی به ریاست‌جمهوری باز هم این موضوع را مطرح کرد تا در قالب مصوبه مجلس در قانون بودجه ۱۴۰۴ مورد بررسی قرار گیرد. این قانون در مجلس تصویب و آنطور که طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان 19 دی سال گذشته خبر داد: «مورد تأیید قرار گرفت.» جعفر قادری، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس 29 شهریور در این‌باره گفت: «انتقال کارت سوخت به کارت بانکی باید سریع‌تر انجام شود، چون هدف این است که به هر نفر هر تعداد که خودرو داشته باشد فقط به تعداد یک خودرو سوخت یارانه‌ای داده شود. تنها راه این موضوع هم این است که کارت سوخت به کارت بانکی منتقل شود تا امکانی برای دریافت بنزین بیشتر وجود نداشته باشد. قرار بوده تا پاییز این قضیه محقق شود، اما تعلل دولت باعث شده که تا الان که انتهای شهریور است شاهد این اتفاق نباشیم.» اما این پروژه دولت چهاردهم تاکنون به اجرا نرسیده است.
حاکم ممکانی سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس: افزایش قیمت بنزین منطقی است اما در حال حاضر با آن مخالفم
برخی معتقدند افزایش قیمت بنزین یک اقدام ناگزیر است و بالاخره باید انجام گیرد و بحث سر زمان و شرایطش است. حاکم ممکانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با هم‌میهن به تشریح این موضوع پرداخت که در زیر می‌خوانید:
*آقای پزشکیان در سخنان خود اعلام کرد که پیش از افزایش قیمت سوخت به‌ویژه بنزین باید به مواردی خاص توجه کنیم. نظرتان در رابطه با این موضوعاتی که رئیس‌جمهور به آن اشاره کرده چیست؟
رئیس‌جمهور در سفر خود به ارومیه برای چندمین بار به این موضوع اشاره و به‌صراحت اعلام کرد که قیمت یک لیتر آب از بنزین گران‌تر است. استدلال و منطق این است که قیمت بنزین باید افزایش یابد. اما در این زمینه پارامترهایی وجود دارد که لازم است همه آنها مورد بررسی دقیق قرار گیرد. به‌طور کلی، افزایش قیمت بنزین از دیدگاه دولت و حتی برخی نمایندگان امری منطقی و ضروری است. اما لازم است وضعیت معیشتی مردم و مسائل جانبی ناشی از افزایش قیمت نیز در نظر گرفته شود. اقتصاد به‌صورت زنجیره است و اگر یکی از حلقه‌ها دچار افزایش قیمت شود، به‌تدریج به سایر اقلام نیز تسری پیدا می‌کند و افزایش قیمت بنزین شوکی در اقتصاد کشور ایجاد می‌کند. بنابراین دولت باید با درنظر گرفتن تمام موارد برای افزایش قیمت بنزین تصمیم بگیرد.
باید بپذیریم که در اغلب کشورهای دنیا قیمت بنزین بسیار بالاتر از کشور ماست، اما درآمد مردم و سطح خدمات حمل‌ونقل عمومی در آن کشورها نیز با استانداردهای لازم تناسب دارد. به‌عنوان مثال، سیستم‌هایی نظیر مترو، اتوبوس و تاکسی‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که نیازهای مردم را برطرف می‌کنند. به عبارت دیگر، در آن کشورها زیرساخت‌های لازم وجود دارد که دولت‌ها اقدام به اصلاح قیمت سوخت می‌کنند. منظور رئیس‌جمهور نیز این است که تمامی این مسائل باید مورد توجه قرار گیرد تا موجب نارضایتی عمومی و بروز مسائل دیگر نشود. یعنی افزایش قیمت بنزین مانند سال 1398 نباشد. در آن زمان رئیس‌جمهور وقت عذر بدتر از گناه آورد و گفت ما خبر نداشتیم.
نباید اینطور عمل کرد. به هر حال، افزایش قیمت بنزین به‌صورت طبیعی منجر به افزایش قیمت اقلام و کالاها و همچنین هزینه‌های حمل‌ونقل خواهد شد. از سوی دیگر، وضعیت معیشتی مردم در شرایط کنونی به‌گونه‌ای نیست که بتوان چنین اقدامی را عملی کرد. بنابراین، ضروری است دولت با دقت کارشناسی و با طمأنینه بیشتری به این موضوع بپردازد. با وجود اینکه از نظر منطقی قیمت بنزین در کشور بسیار پایین است و نیاز به افزایش دارد، اما با توجه به شرایط اقتصادی و معیشتی موجود، بنده به عنوان نماینده مردم با اجرای این اقدام در زمان حاضر مخالف هستم.
*منظور شما این است که افزایش قیمت بنزین معقول است اما شرایط آن در کشور وجود ندارد؟
بله. در حال حاضر زیرساخت‌های لازم برای حمل‌ونقل عمومی فراهم نیست. زمانی که قیمت بنزین افزایش یابد، توجیه اقتصادی استفاده از خودروی شخصی از بین می‌رود. در چنین شرایطی، لازم است حمل‌ونقل عمومی از بستر و زیرساخت مناسب برخوردار باشد تا مردم بتوانند به‌راحتی با وسایل عمومی نظیر مترو، اتوبوس و بی.آر.تی با هزینه‌ای معقول به محل کار خود تردد کنند. در غیر این صورت، افزایش قیمت بنزین و در پی آن افزایش هزینه حمل‌ونقل برای کارمندان به‌هیچ‌وجه مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود.
از سوی دیگر، دولت برای جبران این وضعیت ناچار است حقوق کارمندان را افزایش دهد و چرخه اقتصادی کشور که مانند زنجیره به هم پیوسته شده هزینه سنگین‌تری را بر دولت تحمیل می‌کند که معقول به نظر نمی‌رسد. افزایش قیمت بنزین و حمل‌ونقل موجب افزایش بهای سایر کالاها نیز می‌شود و فشار مضاعفی را بر اقشار ضعیف جامعه وارد می‌کند و امروزه مردم دیگر توان چنین فشار مضاعفی را ندارند. این موضوعات باعث شده دولت طمأنینه داشته باشد و ابتدا مقدمات و زیرساخت‌ها را فراهم کند، پس از آن تصمیم به افزایش قیمت بگیرد. در مجموع؛ شاید افزایش قیمت بنزین بر اساس قیمت تمام‌شده و مقایسه با سایر کالاها ممکن است منطقی به نظر برسد، اما به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم و شرایط نامطلوب معیشتی مردم، در حال حاضر اقدامی معقول نیست و بنده با آن مخالفم.
*برخی از نمایندگان اعلام کردند که قرار است بنزین 300 تا 500 درصد افزایش یابد یا 5500 تومان شود. وظیفه نمایندگی چقدر اجازه انتشار این اطلاعات محرمانه و غیرمحرمانه را می‌دهد؟
متأسفانه در کشور ما این ایراد وجود دارد که هر فردی به خود اجازه می‌دهد، در هر موضوعی اظهارنظر کارشناسی کند. در حالی که باید بپذیریم هر شخص صرفاً براساس تخصص و مسئولیت خود و آمار و ارقام موجود اظهارنظر نماید. نمایندگان مجلس و سایر مسئولان وقتی در مورد نه‌تنها قیمت بنزین بلکه در مورد تمام مسائل کشور حتی روابط بین‌الملل، اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی اظهارنظر می‌کنند در حالی که همه چیز را همگان دانند و یک نفر نمی‌تواند همه چیز را بداند. بهترین راه این است که هر کسی با توجه به فعالیتی که در کمیسیون تخصصی خود دارد اظهارنظر کند. هر وقت سوالی که تخصصی در آن ندارد از او پرسیده شد، شجاعانه بگوید: «این موضوع در حوزه تخصص من نیست و باید از کارشناسان امر سؤال کنید.»
متأسفانه در کشور ما این ایراد وجود دارد و در زمان جنگ همین اظهارنظرهای شخصی و غیرکارشناسی هزینه‌های سنگین بر دوش کشور و مردم گذاشت. کسی نیست به دوستانی که در حال حاضر نظر می‌دهند بگوید: «با چه استدلال و مستنداتی چنین اظهارنظری دارید؟ وقتی شخص رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی دولت هنوز به جمع‌بندی نهایی نرسیده‌اند، شما چطور قیمت‌گذاری و اظهارنظر می‌کنید؟» این موضوعات باعث ایجاد جو روانی می‌شود. ما امروز علاوه بر جنگ اقتصادی، درگیر جنگ سایبری و روانی نیز هستیم و دقیقاً این همان چیزی است که دشمن به دنبال آن است. دشمن حین و پس از جنگ تحمیلی نتوانست انسجام و وحدت مردم را به هم بزند. بعد از آن جنگ برای رسیدن به امیال و اهداف خود، جنگ اقتصادی، روانی و سایبری را شروع کرده است.
در این برهه زمانی کارشناسان، مسئولان و دولتمردان باید در بیان اظهارات خود نهایت دقت، هوشمندی و عقلانیت را به خرج دهند. به اعتقاد من نمایندگان مجلس، اگرچه نمایندگان مردم هستند و حق اظهارنظر دارند، اما بهتر است نظرات خود را کمی معقولانه‌تر و بر پایه داده‌ها، آمار و مطالعات کارشناسی و با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور مطرح کنند، چراکه گاهی تنها یک جمله می‌تواند التهاب اجتماعی و اقتصادی را در جامعه ایجاد کند. از این‌رو، از همه نمایندگان و مسئولان تقاضا دارم؛ با رعایت اصول کارشناسی و در نظر گرفتن شرایط کشور، اظهارنظر کنند. این جرأت می‌خواهد که فردی در مورد یک موضوع آمار و ارقام و داده‌هایی نداشته باشد، بگوید: «من نمی‌توانم این موضوع را به صورت کارشناسی پاسخ دهم.»
*با این اظهارنظرها و مواضعی که گرفته شده می‌توان گفت قیمت بنزین به یک موضوع سیاسی تبدیل شده است؟
برخی از رسانه‌ها یا شبکه‌های خبری برای داشتن تیتر داغ، جلب توجه و افزایش مخاطب، اقدام به انتشار برخی از اخبار می‌کنند. ما قبول داریم که رسانه‌ها رکن چهارم دموکراسی هستند. به همین دلیل از همکاران خود می‌خواهم که صرفاً برای آنکه نام‌شان در صدر اخبار قرار گیرد، اظهارنظر نکنند. از رسانه‌ها هم خواهش می‌کنیم که به هر قیمتی هر خبری را منتشر نکنند. این کشور متعلق به همه ماست و همه باید دست در دست هم دهیم تا آرامش جامعه حفظ شود. نباید رفع تکلیف کنیم که یک نماینده یا دولتمرد حرفی زده، من هم تیتر میزنم، مسئولیت این خبر با مصاحبه‌شونده است. هر خبر و هر تیتر می‌تواند در آرامش یا التهاب جامعه نقش ایفا کند. اگر همه با همدلی و احساس مسئولیت رفتار کنیم، می‌توانیم در مسیر موفقیت و آرامش جامعه گام‌های مؤثرتری برداریم.
فرهاد شهرکی نایب‌رئیس اول کمیسیون انرژی مجلس: اکثر نمایندگان مجلس با افزایش قیمت بنزین مخالفند
طی هفتههای اخیر موضوع افزایش قیمت بنزین باردیگر مطرح شد؛ در کنار دولت که به عنوان تصمیم‌گیر مطرح است، نقش و حضور پارلمان‌نشینان نیز قابل توجه است؛ به‌ویژه آنکه خبر احتمال چنین تصمیمی از سوی یکی از همانها بار دیگر به میان آمد. فرهاد شهرکی، نایب‌رئیس اول کمیسیون انرژی مجلس و نماینده زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون، یکی از این نمایندگان است که در گفت‌وگو با هم‌میهن به بررسی وضعیت قیمت بنزین و عدالت در توزیع یارانه‌ها پرداخته است که در زیر می‌خوانید:
*موضع مجلس درباره افزایش قیمت بنزین توسط دولت چیست؟
مجلس به‌شدت با افزایش قیمت بنزین مخالف است. اما طبق مصوبات قبلی، دولت اختیار دارد بدون نظر مجلس نسبت به افزایش قیمت بنزین اقدام کند. دولت اطلاعی درباره افزایش قیمت بنزین به مجلس نداده و نیازی هم ندارد که برای تصویب، لایحه‌ای به مجلس بدهد که نمایندگان با آن مخالفت کنند و آن را مصوب نکنند.
*نوع تمایل مجلس و دولت در مورد افزایش قیمت بنزین را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر رأی‌گیری استمزاجی از نمایندگان گرفته شود، مطمئناً اکثریت مجلس با افزایش قیمت بنزین مخالفت خواهند کرد.
*آقای پزشکیان در صحبت‌های خود اعلام کرده باید به موضوعاتی پیش از افزایش قیمت بنزین توجه کنیم و نمی‌شود یک‌شبه قیمت سوخت را افزایش داد. به نظر شما این عوامل چیست؟
در حال حاضر دهک‌های بالا بیشتر از یارانه‌های پنهان استفاده می‌کنند. مجلس مصوب کرده بود استفاده از بنزین به کارت بانکی وصل شود تا قابل رهگیری شود. برای مثال، افراد که دارای چند خودرو هستند می‌توانند بدون رهگیری و محدودیت باک‌های بنزین را با لیتری 3هزار تومان پر کنند. در مقابل اقشار کم‌درآمد یا خودرو ندارند یا خودروهای کوچکی دارند. عملاً افرادی که چند خودرو دارند به راحتی بنزین 60-70 سنتی (بدون احتساب حمل بار و هزینه‌های جانبی) را با 3 سنت خریداری می‌کنند و از یارانه پنهان بیشتر استفاده می‌کنند. به همین دلیل باید سهمیه بنزین به کارت بانکی افراد متصل شود تا امکان رهگیری مصرف فراهم شود و عدالت در توزیع یارانه‌های پنهان ایجاد شود.
*یعنی افراد متمول بیشتر از یارانه پنهان استفاده می‌کنند؟
دقیقاً. کافی است مشخص شود 7 دهک اول که باید از آنها حمایت کنیم چقدر از این یارانه‌ها استفاده می‌کنند و 3 دهک مابقی چقدر. این عدم عدالت در توزیع منابع است. در صورتی که مجلس تصویب کرده بنزین به کارت بانکی افراد وصل شود. این در حالی که در استان سیستان و بلوچستان که بسیار پهناور است، با وجود فاصله زیاد شهرها و نداشتن سیستم حمل و نقل عمومی، کارت آزاد در جایگاه سوخت وجود ندارد. یعنی این استان به بهانه مرزی بودن و قاچاق سوخت سال‌هاست از داشتن کارت آزاد محروم است؛ در صورتی که اقشار محروم آن بسیار زیاد است. عدالت در توزیع یارانه انرژی به درستی انجام نشده و «هر کس بامش بیش، بهره‌مندی‌ای بیشتر». اگر مصرف بنزین به کارت بانکی وصل شود، قطعاً توسط پرمصرف‌ها (نه قشر محروم) کاهش می‌یابد.
دولت هم به جای آتش زدن پولش در تامین سوخت، می‌تواند آن را در بخش‌های دیگر زیرساختی کشور هزینه کند. کشور در حوزه انرژی لطمات شدیدی می‌بیند که دود آن به چشم اقشار کم‌درآمد می‌رود. ضمن آن که یکی از پیش‌نیازهای اجرای موفق اصلاح قیمت سوخت، تشکیل سازمان بهینه‌سازی و راهبرد انرژی است که در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده است. اما برای تشکیل آن یک سال را از دست دادیم چون لجاجت صورت گرفت.
مجلس اعلام کرده بود این سازمان باید زیر نظر رئیس‌جمهور تشکیل شود. اما برخی می‌خواستند آن را زیر نظر سازمان برنامه بودجه تشکیل دهند. بالاخره پس از یک سال تأخیر این سازمان به ریل اصلی خود و زیر نظر نهاد ریاست‌جمهوری برگشت. این یک سال فرصت عظیمی بود که از دست رفت. یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای اصلاح قیمت بنزین، تشکیل سازمان بهینه‌سازی و راهبرد انرژی است تا وظایف، مسئولیت‌ها و ماموریت‌های خود را اجرا کند.
*مخالفت و موافقت برخی از نمایندگان مجلس در منطقی بودن افزایش قیمت بنزین چیست؟
افزایش قیمت بنزین قطعاً بر سایر کالاها و خدمات با زندگی اقشار مختلف به‌ویژه اقشار کم‌درآمد تأثیر مستقیم دارد و در انواع و اقسام هزینه‌ها فشار مضاعفی بر اقشار جامعه وارد می‌کند. اگر اثر این افزایش در خانواده‌های کم‌درآمد پیش‌بینی و جبران نشود، افزایش قیمت سوخت یک‌طرفه است. زمانی نمایندگان مجلس به این نتیجه می‌رسند که افزایش قیمت بنزین مشکلی ندارد که به نوعی اثر افزایش قیمت در زندگی اقشار کم‌درآمد جبران شود. ما تجربه‌های خوبی در گذشته نداشتیم و نتوانستیم مردم را در شوک‌های اقتصادی و افزایش قیمت‌هایی که اتفاق افتاده مورد حمایت قرار دهیم. این سابقه بد باعث شده نمایندگان با این افزایش قیمت مخالفت کنند.
*نظر شما درباره رفتار برخی از نمایندگان که ناگهان از افزایش 300 تا 500 درصدی بنزین در صحن مجلس خبر می‌دهند چیست؟ نمایندگان تا چه اندازه می‌توانند و اجازه انتشار اطلاعات محرمانه و غیرمحرمانه را دارند؟
صادقانه می‌گویم اگر قرار بود اطلاعات خاصی در این حوزه به مجلس بیاید و پردازشی روی آن انجام شود به کمیسیون انرژی ارجاع می‌شد. من قاطعانه اعلام می‌کنم که حتی پیشنهاد بررسی این موضوع هم به کمیسیون نیامده است. در کمیسیون انرژی هیچ طرح یا پیشنهاد رسمی در این زمینه ارائه نشده است و چنین اطلاعاتی صحت ندارد. چنین اطلاعاتی محرمانه و غیرمحرمانه به مجلس داده نشده است. ضمن آن که دولت برای افزایش قیمت انرژی نیازی به مصوبه مجلس یا اطلاع‌رسانی به نمایندگان هم ندارد. بعید می‌دانم این نماینده منبعی بالاتر از کمیسیون انرژی داشته باشد. علاوه بر آن اگر در موضوعاتی از مجلس نظرخواهی می‌شود، به این معناست که به دلایل مختلف نباید این موضوعات محرمانه یا غیرمحرمانه را انتشار دهد شاید موجب تشویش افکار عمومی شود.
در شرایط کنونی و پس از جنگ 12 روزه کشور بیش از هر زمان به آرامش نیاز دارد. بنابراین اطلاعاتی که باعث تشویش اذهان عمومی می‌شود یا به نوعی باعث ایجاد نگرانی در مردم است را نباید اعلام کرد. شاید در بعضی از موارد اطلاعات در اختیار نمایندگان قرار می‌گیرد تا از آنها مشورت بگیرند. از این نوع اطلاعات و نظرخواهی‌ها زیاد به کمیسیون‌ها و نمایندگان مجلس ارجاع می‌شود. این که برخی نمایندگان این را در جامعه مطرح کنند، شائبه اجرای آن موضوع در جامعه قوت می‌گیرد. البته باز هم تاکید می‌کنم که هیچ موضوعی در این خصوص در کمیسیون مطرح نشده است. به نظر من باید به آرامش کشور در حوزه‌های تخصصی خود کمک کنیم. عنوان کردن این اطلاعات نه‌تنها به کشور کمکی نمی‌کند بلکه به نگرانی مردم افزوده می‌شود.
*آیا افزایش قیمت بنزین دستخوش بازی سیاسی شده است؟
اشتباه این است که قیمت بنزین را به تنهایی مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند. به نظرم باید تمام جوانب آن در نظر گرفته شود. قیمت سوخت باید در پکیج قدرت خرید مردم مورد بررسی قرار گیرد. در جامعه‌ای مثل ایران با این سطح درآمد، شرایط بیکاری، مشکلات اقتصادی و معیشتی و... به نظر من قیمت کنونی بنزین معقول است. اما شاید در کشورهای دیگر که این شرایط وجود ندارد، این قیمت کم باشد. با شرایط اقتصادی اقشار کم‌درآمد و متوسط کشور این قیمت بنزین قابل قبول است.
