با تاکید بر آزاد شدن پنل‌های خورشیدی از گمرک مطرح شد/ وعده برقی پزشکیان برای تابستان ۱۴۰۵
مراسم افتتاح ۲۵۰ مگاوات و آغاز عملیات اجرایی ۴۵۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی، رو گذشته با حضور رئیس‌جمهور به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد. با توجه به ناترازی گسترده انرژی در کشور به ویژه در حوزه آب و برق، توسعه ظرفیت انرژی‌های پاک از سال گذشته دستورکار دولت قرار گرفت و این روند با ساخت نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر همچنان ادامه دارد.
مراسم افتتاح ۲۵۰ مگاوات و آغاز عملیات اجرایی ۴۵۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی، رو گذشته با حضور رئیس‌جمهور به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد. با توجه به ناترازی گسترده انرژی در کشور به ویژه در حوزه آب و برق، توسعه ظرفیت انرژی‌های پاک از سال گذشته دستورکار دولت قرار گرفت و این روند با ساخت نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر همچنان ادامه دارد.
علاوه بر ساخت نیروگاه، از بهار امسال روند نصب صفحات خورشیدی در ادارات دولتی و وزارتخانه‌ها نیز آغاز شد. رئیس‌جمهور گفت که بر اساس گزاش وزارت نیرو، نیروگاه‌های خورشیدی می‌توانند مشکل کمبود برق در کشور را حل کنند. او همچنین گفت که رفع کمبود برق و ناترازی تا سال آینده، در صدر اولویت‌های دولت قرار دارد.
بر اساس گزارش وزیر با این همه، سوالات خاصی در این باره نیز وجود دارد. از جمله این که با توجه به رقم بیش از ۲۰ هزار مگاوات ناترازی برق در ایران و پاسخگو نبودن ظرفیت داخلی برای تامین پنل‌های مورد نیاز، با واردات پنل از کشورهای خارجی (با محوریت چین به عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده پنل‌های خورشیدی) این مشکل برطرف میشود یا نه؟ به خصوص اینکه نکاتی نیز در خصوص کیفیت پنل‌های مذکور وجود دارد.
رفع ناترازی در صدر اولویت‌های دولت است
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در مراسم افتتاح ۲۵۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی و آغاز عملیات اجرایی ۴۵۰ مگاوات برق خورشیدی، بر ضرورت تسریع در ساخت این نیروگاه‌ها تأکید کرد و اظهار داشت: «دولت آماده برطرف کردن هر مانعی در برابر تسریع ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و رفع ناترازی برق در کشور و تسهیل بستر فعالیت بخش خصوصی در این حوزه است. باید به گونه‌ای پیش برویم که در تابستان سال آینده هیچ کارخانه‌ای با کمبود برق مواجه نشود و این در صدر اولویت‌های دولت قرار دارد.»
او به اهمیت انرژی در زندگی امروز بشر اشاره کرد و گفت: «بخش‌های تولید و سایر اجزای زندگی در شرایط امروز به انرژی وابسته هستند و ضرورت دارد که تمام پروژه‌های مرتبط با افزایش تولید انرژی، از جمله ساخت نیروگاه‌های خورشیدی را با سرعت پیش ببریم. استانداران مجوزهای صادرشده بخش خصوصی برای ساخت نیروگاه را با دقت پیگیری و در صورتی که مانع و مشکلی در مسیر بود، هر چه زودتر برطرف کنند.»
رئیس‌جمهور با بیان اینکه می‌توان تمام قراردادهای منعقد شده برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی را در عرض یک سال به مرحله اجرا و افتتاح رساند، خاطرنشان کرد: «براساس گزارش‌هایی که از سوی وزارت نیرو منتشر شده است، ساخت نیروگاه‌های خورشیدی علاوه بر اینکه می‌تواند مشکل کمبود برق در کشور را برطرف کند، قدم بسیار بزرگی در حفاظت از محیط زیست نیز خواهد بود، چراکه میزان تولید گازهای گلخانه‌ای را در کشور به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد و این اهمیت توجه به ساخت نیروگاه خورشیدی را مضاعف می‌سازد.»
پزشکیان بر تمرکز بیشتر برای ساخت نیروگاه خورشیدی در جنوب کشور تأکید کرد و اظهار داشت: «با توجه به برنامه‌ریزی گسترده دولت برای توسعه در سواحل جنوبی و نیاز به احداث آب شیرین در سواحل خلیج فارس و دریای عمان، ساخت نیروگاه‌های خورشیدی در این مناطق اهمیت بیشتری دارد و به توسعه این مناطق کمک شایانی خواهد کرد.»
رئیس‌جمهور در بخش پایانی سخنان خود در واکنش به سخنان یکی از استانداران مبنی بر وجود موانعی در مسیر ترخیص پنل‌های خورشیدی در گمرک تأکید کرد: «براساس مصوبه‌ای که سران قوا داشته‌اند هیچ پنل خورشیدی نباید در گمرک بماند و در صورتی که با چنین مسئله‌ای مواجه هستید، فوراً اطلاع دهید که مشکل را حل کنیم.»
افتتاح ۱۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی به صورت هفتگی
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو پیش از صحبت‌های رئیس‌جمهور در توضیح اقدامات انجام شده برای توسعه ظرفیت انرژی‌های پاک گفت: «ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر کشور اکنون به بیش از ۲۵۵۰ مگاوات رسیده است. بیش از ۲۰۳۰ مگاوات از این ظرفیت متعلق به انرژی خورشیدی، حدود ۳۷۰ مگاوات مربوط به انرژی باد، ۱۰۰ مگاوات برق‌آبی کوچک و ۳۷۲ مگاوات شامل توربین‌های انبساطی و نیروگاه‌های زیست‌توده و بیوگاز است.»
وزیر نیرو با تاکید بر اهمیت زیست‌محیطی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، ادامه داد: «بهره‌برداری از نیروگاه‌های خورشیدی جدید باعث صرفه‌جویی ماهانه معادل ۱۲۴ میلیون مترمکعب گاز طبیعی و کاهش سالانه ۲۵۷ هزار تن انتشار گازهای گلخانه‌ای شده است. اگر این آمار را به کل ظرفیت تولید تجدیدپذیر تعمیم دهیم، میلیون‌ها تن گازهای مضر از ورود به اتمسفر جلوگیری شده است که این امر اهمیت محیط زیستی پروژه‌ها را به وضوح نشان می‌دهد.»
او با اشاره به رشد قابل توجه سرعت اجرای پروژه‌های خورشیدی خاطرنشان کرد: «اگر پیش از این ظرفیت احداث نیروگاه‌های خورشیدی در کشور سالانه حدود ۱۰۰ مگاوات بود، اکنون شاهد آن هستیم که به صورت هفتگی ۱۰۰ مگاوات نیروگاه جدید خورشیدی در حال بهره‌برداری یا ساخت است. در سال گذشته بیش از ۲۳۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی و ۴۰۰۰ مگاوات ظرفیت تولید برق حرارتی به شبکه سراسری افزوده شده است که این افزایش شامل تکمیل واحدهای نیمه‌تمام و بهبود عملکرد نیروگاه‌های موجود میشود.»
علی‌آبادی درباره نقش مهم توسعه نیروگاه‌های پراکنده و مشارکت فعال بخش خصوصی افزود: «علاوه بر افزایش تولید، مدیریت مصرف انرژی نیز یک اولویت مهم برای وزارت نیرو است.» وزیر نیرو از راه‌اندازی بازار بهینه‌سازی انرژی نیز خبر داد و گفت: «نخستین توکن صرفه‌جویی انرژی روز گذشته منتشر شد که گامی موثر در مدیریت تقاضا و کاهش هزینه‌های بهینه‌سازی انرژی نسبت به تولید محسوب میشود.»
علی‌آبادی ضمن قدردانی از استانداران به‌ویژه استاندار تهران برای فراهم کردن زمین و تسهیلات لازم جهت اجرای پروژه‌های جدید به ظرفیت ۴۰۰ مگاوات، ابراز امیدواری کرد این اقدامات، جایگاه کشور در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر را در سطح منطقه بهبود بخشد.
پنل‌های خورشیدی استاندارد وارد کشور میشود
رضا سپهوند، دبیردوم کمیسیون انرژی مجلس درباره وعده دولت برای تامین برق به هم‌میهن گفت: «در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، متأسفانه در شش برنامه گذشته سرمایه‌گذاری کافی انجام نشده و عملکرد مناسبی نداشتیم. اما در دولت چهاردهم توجه ویژه‌ای به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه برق خورشیدی، شده است. دولت برای سال 1404 خورشیدی تعهد کرده بود که ۱۰ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر وارد مدار کند. تاکنون این هدف محقق نشده و میزان برق وارد مدار شده حدود ۷۰۰ مگاوات است. اما قراردادها منعقد شده و زیرساخت‌های لازم برای تحقق این 10هزار مگاوات در حال آماده‌سازی است. طبق گزارشی که هفته گذشته دولت به کمیسیون انرژی ارائه کرده است؛ وزارت نیرو هفته‌ای حدود ۱۰۰ مگاوات برق خورشیدی وارد مدار می‌کند. درست است که به 10 هزار مگاوات نرسیدیم اما سرعت افزایشی است و با توجه به پیشرفت‌های اجرایی، پیش‌بینی میشود تا پایان سال جاری بین ۳ تا ۴ هزار مگاوات برق خورشیدی وارد مدار شود و روند افزایشی در نیمه دوم سال را شاهد باشیم.»
گفته میشود که کشورهایی همچون آمریکا پنل‌های خورشیدی چین را عودت داده‌اند. آیا کیفیت پنل‌های خورشیدی که از چین وارد میشود مورد بررسی قرار می‌گیرد یا به دلیل تحریم‌ها هر پنلی (بدون توجه به کیفیت آن) وارد کشور میشود؟ سپهوند در پاسخ به این سوال تاکید کرد: «این موضوعات که مطرح شده بیشتر شانتاژ خبری است که رسانه‌های معاند انجام می‌دهند. پنل‌های خورشیدی استانداردهای بین‌المللی دارند و ایران نیز بر اساس همین استانداردها اقدام به واردات پنل می‌کند. چین یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین تولیدکنندگان پنل‌های خورشیدی در جهان است که پنل‌های خورشیدی را تولید می‌کند. بیش از دو دهه است که چینی‌ها در تولید این پنل‌ها فعالیت کرده‌اند و پنل‌هایی که وارد کشور میشود از استانداردهای لازم برخوردار است.»
او درباره مشکل زمین و خلأ قانونی تصرف زمین‌هایی برای ایجاد مزارع خورشیدی، بیان کرد: «زمین‌هایی که قابلیت نصب پنل‌ها را دارند باید نزدیک به پست‌ها و خطوط انتقال برق باشند تا از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه باشند. محدودیت زمین از این باب است. وگرنه کویر مرکزی ایران زمین‌های خوبی دارند اما به پست‌های برق نزدیک نیستند. تلاش شده قراردادهایی که بسته میشود، این شرایط لازم را در زمین داشته باشند. در برخی استان‌ها مانند تهران، قم، اصفهان، یزد، مرکزی و کرمان محدودیتی در تأمین زمین مناسب وجود دارد. اما در استان‌های کوهستانی زمین‌ها بیشتر برای کشاورزی مرغوب و از پست‌های برق دور هستند، بنابراین در استفاده آنها برای نصب پنل‌های خورشیدی محدودیت‌هایی وجود دارد.»
دبیردوم کمیسیون انرژی مجلس افزود: «در کل، مشکل زمین نداریم چرا که مراجعات متعدد سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد زمین‌های مناسب برای احداث مزارع خورشیدی موجود است و ما هم کار آنها را پیگیری می‌کنیم. در حال حاضر شرایط مناسب است و صندوق توسعه ملی تسهیلات خوبی عرضه می‌کند و سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر پیگیری‌های خوبی انجام می‌دهد. نسبت به دولت‌های گذشته، دولت چهاردهم روند تولید برق خورشیدی را خوب پیش می‌برد و پیش‌بینی میشود تا سال پیک آینده بین ۵ تا ۷ هزار مگاوات برق خورشیدی وارد مدار شود.»
موانع محکمی مقابل این طرح وجود دارد
حسین افضلی، کارشناس صنعت برق نیز درباره این پروژه و ادعای مذکور به هم‌میهن گفت: «اگر تمام این کمبود بخواهد با انرژی خورشیدی تامین شود، نیاز به ۲۳ تا ۲۴ هزار مگاوات برق داریم. این عدد برای امسال است و شاید سال آینده بیشتر هم باشد. برای تامین آن از طریق انرژی خورشیدی، بیش از ۳۵ هزار هکتار زمین نیاز داریم که عدد بزرگی است. باید خیلی از مردم را در تامین این زمین مشارکت دهند. اگر صرفاً بخواهند به چند شرکت بزرگ اکتفا کنند، قطعاً مشکل حل نخواهد شد. با قوانینی که در کشور ما وجود دارد، بسیار سخت است که زمین مورد نیاز این نیروگاه‌ها را در اختیار سرمایه‌گذار قرار دهند. چون قوانین بسیار محدودکننده، سخت‌گیرانه و زمان‌بر است. در شهرک‌های صنعتی هم نمی‌توان همه این نیروگاه‌ها را احداث کرد. چون زمین زیادی لازم است و قیمت زمین در این شهرک‌ها هم بالاست. بنابراین اگر بیایند و این روند را تسهیل کنند، لایحه‌ای به مجلس بدهند و مصوبه بگیرند که زمین‌های بایر و غیرقابل کشت که در کشور فراوان است را دولت بتواند به سرعت در اختیار بگذارد و کار شروع شود، قطعاً اثربخش است. اما با سازوکار فعلی، بعید می‌دانم بیش از سه تا چهار هزار مگاوات بتوانند اجرا کنند.»
او درباره مشکلات دیگر پیش روی این پروژه نیز گفت: «اگر سرمایه‌گذار خودش منابع بیاورد، طبیعتاً باید فقط برای خرید پنل و تجهیزات اقدام کند. شنیده بودم که دولت قراردادی با چین بسته است. تولیدات چین زیاد است و می‌تواند تامین کند. داخل کشور هم تولید یا مونتاژ می‌کنند اما بعید می‌دانم این ظرفیت بتواند میزان پنل مورد نیاز را ظرف یک سال تامین کند. برای همین واردات باید انجام شود. شرکت‌هایی هم هستند که در این شرایط تحریمی می‌توانند وارد کنند یا نه، من مطلع نیستم. اگر بتوانند پنل مورد نیاز را وارد کنند، امکان‌پذیر است و خیلی کار سختی نیست.»
او درباره مسائل مطرح شده درباره کیفیت پنل‌های وارداتی و این که گفته میشود چین قصد دارد پنل‌های مرجوعی آمریکا را به ایران بدهد، اظهار داشت: «ما در شرایط تحریمی هستیم و وقتی نمی‌توانیم از سایر کشورها تامین کنیم، احتمالاً ناچار می‌شوند که همین پنل‌ها را بپذیرند. اگر کیفیتش خیلی نازل باشد، طبیعتاً به درد ما نمی‌خورد. قبلاً پنل‌ها از مالزی وارد می‌شد که کیفیت بسیار خوبی داشت. پنل‌های چینی هم بی‌کیفیت نبودند. اما کارخانه‌های متعددی در چین وجود دارد و اگر برای واردات با کارخانه‌های خوب کار کنند، کیفیت محصولات مناسب خواهد بود. اما شرایطمان به شکلی نیست که خیلی بتوانیم انتخاب کنیم.»
افضلی تاکید کرد: «تمام بخش‌ها باید پای این کار بیایند؛ فرمانداری‌ها، استانداری‌ها، بخش قضایی، منابع طبیعی، مجلس و هر دستگاهی که می‌تواند به این موضوع کمک کند. نیاز به قوانینی جامعی داریم که مصوب و سریع ابلاغ شود و شرکت ساتبا (سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق) هم به سرعت آن را پیگیری کند.»
او درباره استفاده خانگی از این پنل‌ها نیز گفت: «به راحتی می‌توان از این طریق برق را تولید کرد و مازاد آن را هم فروخت. اما کسی نمی‌آید برق مصرفی خود را از این طریق تولید کند چون صرفه ندارد. چون برقی که دولت به مردم می‌دهد، یارانه‌ایست. مردم ترجیح می‌دهند اگر آن سیستم را دارند، برق تولیدی را به دولت بفروشند و از برق یارانه‌ای در خانه استفاده کنند.»
