شرکت ملی نفت بورسی میشود؟
قرار است به همین زودی‌ها بورس تهران میزبان یک عرضه جدید شود، آن هم عرضه شرکت ملی نفت! روز دوشنبه و پشت درهای بسته واگذاری سهام شرکت ملی نفت با حضور وزیر اقتصاد در مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی شد و به نظر می‌رسد تا پایان سال شاهد عرضه بخشی از سهام این عرضه در بورس باشیم.
قرار است به همین زودی‌ها بورس تهران میزبان یک عرضه جدید شود، آن هم عرضه شرکت ملی نفت! روز دوشنبه و پشت درهای بسته واگذاری سهام شرکت ملی نفت با حضور وزیر اقتصاد در مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی شد و به نظر می‌رسد تا پایان سال شاهد عرضه بخشی از سهام این عرضه در بورس باشیم. این شرایط درحالی است که بازار سهام ماه‌هاست از روند اصلاحی، نبود نقدینگی و اعتماد رنج می‌برد و مشخص نیست عرضه سهام در چنین شرایطی می‌تواند نسخه شفابخش باشد یا خیر؟
در جلسه اخیر مجمع تشخیص مصلحت صحبت‌های بسیاری درخصوص بهبود فضای کسب‌وکار و مولدسازی دارایی‌های دولت انجام شد و در این راستا، موضوع واگذاری سهام شرکت ملی نفت به‌عنوان یکی از اقدامات کلیدی برای تعمیق بازار سرمایه، افزایش ظرفیت تولید نفت و تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی وزارت نفت مطرح شد. این طرح که در دولت‌های گذشته نیز مورد مطالعه کارشناسی قرار گرفته بود، به‌دلیل موانع مختلف تاکنون اجرایی نشده است.
در این جلسه، بر ضرورت فراهم‌سازی شرایط قانونی برای عرضه سهام این شرکت تأکید شد و مجمع تشخیص مصلحت نظام آمادگی خود را برای همکاری در این زمینه اعلام کرد. با وجود تمامی این صحبت‌ها مهمترین مسئله این جلسه واگذاری بخشی از سهام شرکت ملی نفت بود که تمامی اعضای کمیسیون اقتصادی از این طرح استقبال کردند. قرار شد وزارت اقتصاد چارچوب عرضه را بررسی کند و زمینه ورود سهام نفت را به بازار سرمایه فراهم سازد. هدف، هم تامین مالی برای زیرساخت‌های نفتی است و هم تعمیق بازاری که این روزها از کمبود سرمایه‌گذاران رنج می‌برد.
براساس اصل ۴۵ قانون اساسی، نفت و گاز متعلق به ملت ایران است. شرکت ملی نفت تنها مدیر و بهره‌بردار است. واگذاری سهام به معنای فروش نفت و گاز نیست؛ بلکه فرصتی برای مشارکت مردم در مدیریت و بهره‌برداری از یک دارایی ملی است.
اما مسئله اینجاست که شرکت ملی تنها یک بنگاه اقتصادی نیست که برای کسب درآمد یا سودسازی بتوان به راحتی در بورس عرضه کرد و در میان‌مدت به سودسازی برسد بلکه این شرکت وظایف خاص حاکمیتی در صنعت انرژی بر عهده دارد که با توجه به این موضوع حتی واگذاری بخش کوچکی از آن در بورس می‌تواند همانند یک مخل در انجام وظایف باشد.
در اصل اگر قرار باشد سهام شرکت ملی نفت واگذار شود در وهله نخست باید یک ساختار آن تغییر کند و به نوعی شرکت با ساختارهای جدید روی کار آید و وظایف سیاست‌گذاری این شرکت مجدد به وزارت نفت بازگردد و شرکت تنها در مقام مجری بماند که این موضوع ماه‌ها زمان‌بر و حتی هزینه‌بر است.
از سوی دیگر با توجه به اینکه این شرکت وظایف حاکمیتی خاص دارد و به نوعی در خدمت به مردم قدم برمی‌دارد، سودسازی آنچنانی ندارد در نتیجه انتظار نمی‌رود که مردم از عرضه این سهام در بورس استقبال چندانی داشته باشند. بررسی آمار منتشرشده نشان می‌دهد که 14/5 درصد از درآمد فروش نفت به این شرکت می‌رسد که بخش عمده‌ای از این رقم صرف هزینه‌های جاری و نگهداشت میشود. حتی اگر فرض کنیم رقمی حدود 5 تا 10 درصد در بازار عرضه خواهد شد این عرضه آورده مالی چندانی برای شرکت و سهامداران نخواهد داشت.
از سال 1399 تا به امروز بازار سهام یک روز خوش به خود ندیده، همواره با خروج نقدینگی و اعتماد روبه‌رو بوده است. این درحالی است که طی این مدت بازارهای موازی شرایط بسیار بهتر از بورس را تجربه کرده‌اند و همیشه صعودی بوده‌اند. بازار سهام طی سال‌های اخیر چندین هفته صعودی بوده، اما هیچگاه این صعود پایدار نبوده و همواره یک ضربه باعث شده بازار عقبگرد بسیار جدی و قوی را تجربه کند. عرضه شرکت ملی نفت در بورس، اولین عرضه شرکت دولتی در بورس نیست و پیش از این نیز بارها دولت با عرضه‌های خاص به دنبال جذب نقدینگی بوده اما این طرح‌ها در میان‌مدت با شکست مواجه شده است و اکنون با شرایط این روزهای بازار سرمایه مشخص نیست آینده عرضه شرکت ملی نفت به کجا خواهد رسید؟
