آینده ناتو در هفتادوپنج‌سالگی
زمان تغییرات بزرگ برای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی فرا رسیده است زیرا این سازمان هفتادوپنجمین سالگرد تاسیس خود را جشن می‌گیرد. ناتو با اعضای جدید و چالش‌های جدید و تا حدودی آشنا، روبه‌رو است. امروز ناتو در مواجهه با یک محیط امنیتی بی‌ثبات جهانی که از تیره‌ترین روزهای جنگ سرد سابقه نداشته، با چالش‌های سختی روبه‌رو است.
توافقنامه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در ۴ آوریل ۱۹۴۹ در واشنگتن توسط ۱۲ کشور امضا شد. این کشورها به‌دنبال مقابله با تهدید قریب‌الوقوع ناشی از ارتش عظیم و موضع تهاجمی اتحاد جماهیر شوروی بودند. این کشورها ناتو را با یک هدف ایجاد کردند: اطمینان از اینکه «حمله مسلحانه علیه یکی»، «حمله علیه همه آنها تلقی شود» و بنابراین از حمله به هر یک از آنها جلوگیری شود. این عبارات معروف از ماده ۵ معاهده در ماده ۵۱ منشور ملل متحد در مورد حق دولت‌ها برای «دفاع از خود به صورت فردی یا جمعی» گنجانده شده است و ناتو را کاملاً در چارچوب نظم مبتنی بر قوانین قرار می‌دهد.
تهدیدات ناتو امروز آشناست. از نظر اعضای ائتلاف، این تهدیدها شامل روسیه تجدیدنظرطلب است که به‌دنبال گسترش مرزهای خود است. چین در حال ظهور نیز در کنار روسیه قرار می‌گیرد و در ادامه دیگر قدرت‌های منطقه‌ای مانند کره شمالی و ایران که بازیگران غیردولتی را با سلاح‌های پیشرفته تغذیه می‌کنند و در عین حال به دنبال فناوری‌های نو هستند، از نظر ناتو تهدید محسوب می‌شوند.
ناتو همچنین با گسترش جنگ‌ها در حوزه‌های جدید و اثرات تغییرات آب و هوایی با موضوعاتی جدید روبه‌رو است. به نظر می‌رسد این پارامترها چرخه به ظاهر بی‌پایان رقابت بر سر منابع، افراط‌گرایی و تروریسم را تغذیه کند و این تحول منجر به جابه‌جایی جمعیت شده و در نهایت افزایش بی‌ثباتی، فقر و فلاکت را در پی خواهد داشت. ناتو برای پاسخ به تهدیدات منطقه‌ای و جهانی، تعداد اعضا و میزان مشارکت‌های خود را گسترش داده و تمرکز خود را بر چگونگی کمک به برقراری صلح قرار داده است. اعضای ناتو اکنون شامل ۳۲ کشور هستند.
اما درحالی‌که روسیه یک چالش فوری است، چین ممکن است چالش‌های بلندمدت و جهانی بیشتری ایجاد کند. بنابراین، ناتو به تعمیق گفت‌وگوها و همکاری‌های خود با شرکای جهانی ادامه داده و روابط با کشورهای آسیا-اقیانوسیه و خاورمیانه، از جمله شرکای سنتی خود مانند ژاپن، کره‌جنوبی، استرالیا، نیوزیلند و کشورهای دیگر را تقویت می‌کند. ناتو به تمرکز بر مسائل دفاعی سنتی ادامه خواهد داد.
بسیاری از متحدان ناتو دفاع ملی را نادیده گرفتند به این امید که پایان جنگ سرد دوره‌ای از صلح و ثبات جهانی را آغاز کند. آنها باید توانایی‌های دفاعی خود را بازسازی کرده و رفتارهای تاب‌آوری ملی را که در چند دهه گذشته از دست رفته، دوباره بیاموزند. این رفتار زمانی که نظم جهانی در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ آسیب دید، از بین رفت. به‌ویژه با جنگ ویران‌کننده علیه ترور که ملت‌ها را از تهدیدات بلندمدت جدا کرده و تمرکزشان را از تهدیدات بلندمدت منحرف کرد و هرج‌ومرج و اختلال وحشتناکی را در خاورمیانه ایجاد کرد.
بنابراین، ضروری است که ناتو از نزدیک با شرکای خود در منطقه و آسیا-اقیانوسیه برای یافتن زمینه‌های مشترک و همکاری با یکدیگر، چه در مورد مسائل نظامی سنتی مانند دفاع در برابر تهدید ناشی از تکثیر موشک‌ها و پهپادهای مسلح، همکاری کند. در مورد مسائل دفاعی غیرسنتی مانند جنگ سایبری، جنگ اطلاعاتی و تطبیق فناوری‌های جدید توسط بازیگران دولتی و غیردولتی که می‌تواند صلح و امنیت را تهدید کند نیز ناتو باید بیشتر فعال شود.
ناتو همچنان می‌تواند نقش مثبتی در این موضوعات در خاورمیانه ایفا کند؛ هم به‌عنوان یک الگو از نظر سازگاری و قابلیت همکاری و هم از طریق همکاری مستقیم برای افزایش دفاع ملی و انعطاف‌پذیری در منطقه. ناتو با ایجاد ابتکار دفاعی برای اقیانوس اطلس شمالی– مشابه پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی ایالات متحده – و برنامه اقدام تولیدات دفاعی سال ۲۰۲۳ برای تقویت تعامل با صنعت نظامی و افزایش ظرفیت صنعتی در تمامی کشورهای عضو گام‌هایی برداشته است.
این ابتکار بیش از ۲۰۰ مرکز نوآوری و فناوری در سطح جهانی را برای رسیدگی به مسائل امنیتی حال و آینده ایجاد خواهد کرد. این ابتکار از جمله به تهدیدات ناشی از هوش مصنوعی، جنگ سایبری، فناوری‌های پیشرفته موشکی، سیستم‌های خودمختار مرگبار، نوآوری‌های بیوتکنولوژی و افزایش رقابت در فضا خواهد پرداخت. این ابتکار بیشتر توسط سازمان علم و فناوری ناتو پشتیبانی می‌شود، که بیش از ۵۰۰۰ دانشمند و مهندس از ۴۰ کشور متحد و شریک را گردهم می‌آورد تا تهدیدات در حال تحول آینده را درک کرده و دانش را برای افزایش امنیت جهانی به کار گیرند.
مترجم: آریا صدیقی
عکس: Gettyimages
