انگیزههای سیاست خارجی شی
در هفدهم اکتبر مقامات دست‌کم ۹۰ کشور برای فستیوال دیپلماتیک دوروزه به پکن آمدند. این رویداد نشستی بود به‌میزبانی شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین که به‌مناسبت دهمین سالگرد ابتکار کمربند و جاده برگزار شد؛ طرحی که جاه‌طلبانه‌ترین برنامه سیاست خارجی شی به‌شمار می‌رود. چین در این پروژه میلیاردها دلار در جاده‌ها، خطوط ریلی و دیگر زیرساخت‌های سراسر اوراسیا و آفریقا سرمایه‌گذاری کرده است. چین ادعا می‌کند که ابتکار کمربند و جاده ۴۲۰هزار شغل ایجاد کرده و ۴۰ میلیون نفر را از فقر نجات داده است. اما بسیاری از غربی‌ها فکر می‌کنند که هدف اصلی این طرح برقراری نظم جهانی به‌رهبری چین است که به‌واسطه آن رژیم‌های نامشروع می‌توانند پیشرفت کنند. لیست مهمانان برای این نشست شامل انواع رهبران جهان بود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نقش اولِ این نشست را داشت. ۲۳ نفر از سران کشورها (و افرادی مانند معاون رئیس‌جمهور نیجریه، رئیس بانک توسعه جدید و دبیرکل سازمان ملل) حضور پیدا کردند. حتی طالبان هم نماینده فرستاد. سوال اینجاست که آیا ابتکار کمربند و جاده نقدینگی توسعه بین‌المللی را تامین می‌کند یا بنای اتوکراسی را پایه‌ریزی می‌کند؟
طرح «یک کمربند، یک جاده» که سال ۲۰۱۳ راه‌اندازی شد، به‌سرعت به نمایش واضحی از عزم راسخ رئیس‌جمهور شی برای فاصله گرفتن از اظهارنظر دنگ شیائوپینگ است که می‌گوید «توانایی خود را پنهان کنیم و منتظر فرصت مناسب باشیم؛ هیچ‌وقت برای رهبری تلاش نکنید.» به گزارش اکونومیست چین به‌دنبال این است که اوراسیا (تحت رهبری چین) به قطب اقتصادی و تجاری تبدیل شود که با ترانس‌آتلانتیک (تحت رهبری آمریکا) رقابت می‌کند. شی با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها امیدوار است تا بازاهای جدیدی برای کمپانی‌های چینی مثل شرکت‌های ریلی پرسرعت ایجاد کند و برخی از ظرفیت مازاد شدید خود در بتن، استیل و دیگر فلزات را صادر کند.
شی با سرمایه‌گذاری در کشورهای بی‌ثبات در مرکز آسیا، به‌دنبال ایجاد ثبات در همسایگی مناطق غربی ناآرام شین‌جیانگ و تبت است. با تشویق پروژه‌های بیشتر چینی در دریای چین جنوبی، ابتکار کمربند و جاده به‌دنبال تقویت مطالبات خود در این منطقه است (کلمه جاده در «کمربند و جاده» به‌معنای خطوط دریایی است.)
دهه اول ابتکار کمربند و جاده در زمینه‌های بسیاری موفقیت شگفت‌انگیزی به‌شمار می‌رود. بیش از ۱۵۰ کشور برای این طرح ثبت‌نام کرده‌اند که شامل ۱۸ کشور از ۲۷ عضو اتحادیه اروپاست. این امر چین را به بزرگترین طلبکار در حال توسعه جهان تبدیل و نفوذ دیپلماتیک و ژئوپلیتیک آن را تقویت کرد. این موضوع همچنین مزایای محکمی برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه است؛ جایی که جاده‌ها و خطوط‌ریلی هیچ‌وقت ساخته نمی‌شدند.
با این حال، سرعت پیشرفت ابتکار کمربند و جاده کاهش پیدا کرده است. در سال‌های اولیه این طرح، چین بدون ارزیابی میزان درست خطرات بی‌پروا به کشورهای فقیر وام می‌داد. بسیاری از این وام‌ها بازپرداخت نشده‌اند. وام‌های خارجی چین از سال ۲۰۱۶ کمتر شده است. شی می‌گوید حالا روی سرمایه‌گذاری‌های «کوچک اما زیبا» متمرکز می‌شود؛ تغییر قابل‌توجه لحن شی برای ابتکاری که زمانی آن را «پروژه قرن» می‌نامید. سرخوردگی داخلی تاحدی این تغییر را توضیح می‌دهد: اقتصاد متزلزل چین هزینه‌های بسیاری در خارج از کشور انجام داده که مورد پسند شهروندان عادی نیست. بقیه کشورها هم از آنجایی که رقابت جهانی چین با آمریکا شدت گرفته، مراقب نزدیکی روابط با این کشور هستند. اتحادیه اروپا قوانین خود در رابطه با سرمایه‌گذاری‌های خارجی در زیرساخت‌های مهم را به دلیل نگرانی‌های امنیت ملی سخت‌تر کرده است.
ابتکار کمربند و جاده ممکن است که سرعت رشد کمتری پیدا کرده و اهدافش تعدیل شده باشد. اما همچنان بخش مهمی از هدف طولانی‌مدت شی برای به‌صف کشیدن کشورهای در حال توسعه حول مدل توسعه چینی به‌شمار می‌رود. یک دهه پیش، کشورهای غربی اهمیت این پروژه را درک نکردند. آنها حالا برای ارائه گزینه‌های جایگزین با چالش روبه‌رو شده‌اند. از زمانی که کریدور ترانزیتی که هند را به خاورمیانه و اروپا متصل می‌کند در نشست گروه ۲۰ پرده‌برداری شد، آمریکا وعده داده تا وام‌دهی به کشورهای در حال توسعه را از طریق بانک جهانی تسریع کند. با اینکه ابتکار کمربند و جاده چین در طول مسیر خود با چندین دست‌انداز روبه‌رو شده اما فعلاً مسیر سفر در جهان را تغییر داده است.
