افشاگران در محبس

نام وحید اشتری پیش‌تر به دلیل افشاگری‌هایش دربارۀ محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی و نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری ایران مطرح شده بود. اشتری جزئیاتی دربارۀ خانوادۀ قالیباف از جمله پروندۀ موسوم به «سیسمونی‌گیت» منتشر کرده بود. در آن زمان ابتدا الیاس، پسر قالیباف، در اینستاگرام این سفر را محکوم و عذرخواهی کرد. سپس محمدباقر قالیباف، پس از سکوت دوهفته‌ای، به این ماجرا واکنش نشان داد و در جلسه غیرعلنی مجلس، این اقدام را پروژۀ تخریب سیاسی خود و تخریب مجلس انقلابی خواند اما همان زمان وحید اشتری به دو سال زندان و ممنوعیت فعالیت در شبکه‌های مجازی محکوم شد. حالا بعد از گذشت چند سال در بحبوحۀ انتخابات ریاست‌جمهوری دختر آقای قالیباف گفته که به ترکیه رفته بود اما نه برای خرید سیسمونی. او در گفت‌وگویی به اصطلاح صمیمانه دربارۀ حواشی این سفر گفت: «این ماجرا اسمش حاشیه نبود چراکه همگی موارد آن دروغ بود که کام ما را در برهه‌های مهمی از زندگی‌مان تلخ کرد.»

اما وحید اشتری باز هم تیتر اخبار شده است و این بار به خاطر اینکه پرونده‌اش درست در همین روزهای نزدیک انتخابات در دادگاه تجدیدنظر استان تهران رسیدگی شد و رأی قطعی در خصوص یکی از پرونده‌هایش صادر شد و برای اجرای احکام به دادسرا ارجاع داده شده است که نتیجه‌اش معرفی او به زندان است. او یکی از چهره‌های جریان عدالتخواهی است که پیش از این عضو بسیج دانشجویی دانشکده حقوق دانشگاه تهران بود و بعد از ارائه مدارکی از فساد در توئیتر بر سر زبان‌ها افتاد.

بازداشت سلطانی و آذرپیک

یاشار سلطانی روزنامه‌نگار دیگری است که با اعلام تأیید صلاحیت شش نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری بازداشت شد. این روزنامه‌نگار بعد از رسانه‌ای کردن اسناد مربوط به جنجال خانه‌های نجومی و خبر سوءاستفاده شهرداری تهران از پارک لویزان در جریان مراسم عروسی دختر یکی از مسئولان بازداشت شد. این روزنامه‌نگار که سابقۀ بازداشت در سال‌های 1395 و  1397 دارد حالا دوباره راهی زندان شده است که سایت رسمی قوه قضائیه اعلام کرده است که آقای سلطانی در یک پرونده «۱۷ شاکی» دارد و اتهام او «یازده فقره نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی» است و به یک سال و دو ماه حبس تعزیری محکوم شده است.

یاشار سلطانی که ید طولایی در افشاگری دارد امسال پرونده زمین حوزۀ علمیه ازگل توسط کاظم صدیقی، امام‌جمعه تهران را نیز فاش کرد که صدیقی در خصوص آن گفت: «در تأسیس مؤسسه غفلتی صورت گرفت که این غلفت از ناحیه من بود، نباید اعتماد می‌کردم. اموال حوزه با تأسیس مؤسسه جابه‌جا نشده است.»

او سپس دربارۀ قرارداد مبهم علیرضا زاکانی، شهردار فعلی تهران و دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو، افشاگری‌هایی کرد.

صبا آذرپیک دیگر روزنامه‌نگاری است که در بحبوحه انتخابات راهی زندان شده است. این روزنامه‌نگار هم در افشای بسیاری از فسادها نقش داشته است. سایت قوۀ قضائیه دربارۀ بازداشت این روزنامه‌نگار اعلام کرده است که صبا آذرپیک به دلیل «پنج فقره نشر اکاذیب» به دو سال حبس تعزیری و پرداخت جریمه و بابت «تهدید» به یک سال حبس تعزیری محکوم شده و برای اجرای این احکام «وارد زندان شد.»

برخی فعالان سیاسی و رسانه‌ای، بازداشت آذرپیک و سلطانی را مرتبط با محمدباقر قالیباف نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری دانستند اما وقتی دربارۀ این موضوع از قالیباف سؤال شد او گفت: «این‌ها در دادگاه اولیه، دادگاه ثانویه و حتی دیوان عدالت اداری رفتند؛ شاکی خصوصی دارند. من شکایتی از رسانه‌ها نکردم، مدعی‌العموم کارش را براساس قانون انجام داده است.»

چرا در بحبوحه انتخابات؟

کامبیز نوروزی، حقوق‌دان در گفت‌وگو با هم‌میهن دربارۀ همزمانی دستگیری‌ها با انتخابات ریاست‌جمهوری و حضور قالیباف در میان نامزدها می‌گوید: «دو نکته موجب این گمانه‌زنی شده است. نکتۀ اول این است که روزنامه‌نگاران بازداشتی، در دو، سه سال اخیر، درمورد یکی از نامزدها مطالبی منتشر و به‌اصطلاح افشاگری‌هایی کردند و به نظر هم می‌رسد که افشاگری‌هایشان نادرست نبوده است. نکتۀ دیگر هم هم‌زمانی اجرای رأی آنان با انتخابات است. این دو عامل باعث شد که این گمانه‌زنی شکل بگیرد که بازداشت این دو روزنامه‌نگار حرکتی به نفع یکی از نامزدهای اصلی اصول‌گراها در انتخابات بوده است. من شخصاً نمی‌توانم این ارتباط را تأیید یا رد کنم.»

این حقوقدان همچنین دربارۀ این موضوع که همزمانی این دستگیری‌ها با نزدیکی انتخابات چه تأثیری می‌تواند در گرایش مردم به شرکت در انتخابات داشته باشد، می‌گوید: «شخصاً معتقد به شرکت در انتخابات هستم؛ ولی سرخوردگی‌هایی که به‌خصوص در سه سال اخیر در بین مردم ایجاد شده، حساسیت مردم را به موضوع انتخابات به‌شدت کاهش داده است. همان‌طور که نظرسنجی‌ها هم نشان می‌دهند، حدود 45 درصد از مردم در انتخابات شرکت می‌کنند. برآوردهایی که کارشناسان می‌کنند این است که میزان حضور مردم در انتخابات به‌زحمت ممکن است به 60 درصد برسد. در فضای عمومی جامعه‌ نیز چندان بحث و گفت‌و‌گویی درمورد انتخابات نیست. نظرسنجی صداوسیما هم حاکی از این است که درصد پایینی از مردم مناظره‌ها را نگاه می‌کنند.

منظورم از این سخن این است که برخلاف دوره‌های 84، 88، 92 و 96 و قبل از آن، در این دوره مردم توجه چندانی به امر انتخابات ندارند. در سال 1400 میزان مشارکت حدود 46-45 درصد بود که با سابقه‌ی انتخاباتی که جامعه ایران دارد، بسیار پایین است. این 45 درصد جمعیتی هستند طرف‌دار جریان اصول‌گرایی و اصلاحات و یا گروه‌های اجتماعی دیگر که همیشه در شرایط مختلف رأی می‌دهند. تمام این مسائل به این دلیل است که مردم به دلایل متعدد سرخورده هستند و گرایش به شرکت در انتخابات در آن‌ها بسیار پایین آمده است؛ بنابراین من فکر نمی‌کنم که بازداشت چند روزنامه‌نگار تأثیری در تصمیم مردم برای شرکت یا عدم شرکت در انتخابات داشته باشد. بازداشت این چند روزنامه‌نگار با انتخابات هم‌زمان شد و از موجباتش آن گمانه‌زنی در رابطه با بازداشت آن‌ها در حمایت از یک کاندیدای به‌خصوص است، وگرنه می‌توانستند دو یا سه هفته به تأخیر بیاندازند و هیچ مشکلی هم پیش نمی‌آمد. این چیزهاست که باعث شده عده‌ای گمانه‌زنی کنند که بازداشت این روزنامه‌نگارها که منتقدان و افشاگران کارهای یکی از نمایندگان بوده‌اند، برای حمایت از آن کاندیدا صورت گرفته است.»

عباس عبدی، فعال سیاسی نیز درباره دستگیری روزنامه‌نگاران و فعالان رسانه در برهۀ انتخابات به هم‌میهن گفت: «به‌نظر من این‌کار نه به سود دستگاه قضایی است و نه به سود آن نامزدی که می‌خواهند از او حمایت کنند؛ زیرا این امر بحران را تشدید می‌کند و مردم را به اینجا می‌رساند که بگویند اگر می‌خواستید کسی را مجازات کنید، قبلاً مجازات می‌کردید چرا الان این‌کار را می‌کنید؟»

عبدی در ادامه می‌گوید: «این‌که به این افشاگری‌ها رسیدگی نمی‌شود خودش موجب بحران می‌شود و نزدیک به انتخابات همانند سیلی کل فضای انتخابات را خراب می‌کند. من فکر می‌کنم که بهتر است این روزنامه‌نگاران را آزاد کنند و باهم گفت‌وگو کنند و فعلاً سکوت کنند؛ چراکه زندانی کردن‌شان اصلاً کار درستی نیست.»

با اینکه خبر بازداشت روزنامه‌نگاران خبری پربسامد در میان تیترهای اخبار کشور در سال‌های اخیر است اما واقعیت این است که در آستانۀ برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری دستگیری روزنامه‌نگاران پیش‌درآمد خوشایندی برای این رویداد نیست و می‌تواند به شائبه‌ها و شایعاتی دامن بزند که برخی نامزدهای انتخابات سعی دارند از دامن خود پاک کنند.