درباره سرمایه‌گذاری نفتی
خاطره میرزا، پژوهشگر انرژی
یکی از معضلات مدیریتی در عموم دولت‌های گذشته وجود پروژه‌های ناتمامی بوده که در زمان افتتاح عموماً با تبلیغات و امیدواری‌های بسیار کلنگ‌زنی شده و با کسب بودجه تا مرحله‌هایی هم پبش رفته است.
اما عمدتاً به محض برخورد با اولین مشکلات یکباره رها شده یا به اندازه‌ای کُند پیش رفته که سال‌ها از زمان پیش‌بینی شده برای افتتاح آن گذشته و خبری از بهره‌برداری از آن نشده است.
این نکته‌ای بوده که از زمان شروع به کار دولت در شهریور ۱۴۰۰ مدنظر وزارت نفت قرار گرفته و با اطلاعات و تسلطی که بر وضعیت پروژه‌های نفت وجود داشته، در دو جبهه اقدامات خود را به پیش برده است.
جبهه اول در قالب سرمایه‌گذاری در تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام و اولویت‌دار و جبهه دوم مشتمل بر شروع عملیات اجرایی طرح‌های کلان در صنعت نفت و گاز بوده است. این دو جبهه به موازات یکدیگر بخشی مهم در فعالیت بخش‌های عمرانی این وزارت را شکل داده است.
آمارهای تجمیعی موجود حاکی است از ابتدای استقرار دولت مردمی تاکنون فعالیت مستمر و ویژه برای تکمیل تعداد ۱۳۲ طرح کلان ناتمام به ارزش ۲۸/۵ میلیارد دلار به سرانجام رسیده که منجر به تکمیل شده است.
البته همان‌طور که اشاره شد، وزارت نفت در کنار تکمیل این پروژه‌ها به طرح‌های تازه هم توجه داشته است، اما با این شرط که این طرح‌ها به سرنوشت طرح‌های نیمه‌کاره قبلی دچار نشود.
نکته‌ی مهم آن است که در کنار بودجه‌بندی دقیق و تامین آن، عملاً زمان‌بندی برای اجرای این طرح‌ها هم به دقت تعیین و اجرا شده، به نحوی که در همین مدت عملیات اجرایی ۵۰ طرح کلان جدید با اولویت افزایش تولید در حوزه‌های بالادستی و پایین‌دستی به ارزش ۴۷/۵ میلیارد دلار آغاز شده است که براساس برنامه مدون در حال پیشرفت است.
اگر بخواهیم سرمایه‌گذاری برای طرح‌های نیمه‌تمام و اولویت‌دار را براساس دوره زمانی شرح دهیم، باید گفت که در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ تعداد ۱۷ طرح با سرمایه‌گذاری ۱/۲ میلیارد دلار انجام پذیرفته است.
همچنین در سال ۱۴۰۱ تعداد ۴۸ طرح با سرمایه‌گذاری ۱۲ میلیارد دلار انجام پذیرفته که این اعداد به وضوح میزان رشد سرمایه‌گذاری در این صنایع را نشان می‌دهد.
اما این روند در سال ۱۴۰۲ رشد سریع‌تری به خود گرفته است، به‌طوری‌که در این سال ۶۷ طرح با سرمایه‌گذاری ۱۵/۳ میلیارد دلار انجام گرفته است که از نظر تعداد طرح‌ها رشدی حدود ۴۰ درصد و از نظر سرمایه‌گذاری رشدی معادل ۲۷/۵ درصد وقوع یافته است.
نکته قابل اعتنا در این میان، توجه به این موضوع است که این سرمایه‌گذاری‌ها در شرایط کاملاً تحریمی صورت گرفته و نشان‌دهنده این واقعیت است که وزارت نفت توانسته ظرفیت و انگیزه لازم برای چنین سرمایه‌گذاری‌هایی را در بین صاحبان سرمایه داخلی و خارجی فراهم کند.
نتیجه حاصل از این طرح‌ها نیز به نوبه خود چشمگیر بوده و نشان‌دهنده میزان دقت در اولویت‌بندی‌های این وزارت‌خانه است.
هیچ مرجع مالی و اقتصادی دولتی و خصوصی در کشور توان پیشبرد این همه بسته‌های سرمایه‌گذاری‌های متنوع و سنگین را ندارد و لذا اولویت‌بندی طرح‌ها کاملاً منطقی می‌نماید.
به این ترتیب در این مدت تولید نفت خام در کشور ۶۳ درصد افزایش داشته و شاهد ۶ درصد رشد نیز در ظرفیت تولید گاز خام بوده‌ایم.
همچنین ظرفیت پالایشی نفت‌خام و میعانات‌گازی از ۲۱۰۰ میلیون بشکه در روز (در زمان آغاز به کار دولت) به ۲۳۷۰ میلیون بشکه رسیده که نشان‌دهنده ۱۳ درصد رشد است. تولید عملیاتی محصولات پتروشیمی هم که در زمان آغاز به کار دولت ۶۵ میلیون تن در سال بود، طی این مدت به میزان ۱۰ میلیون تن افزایش تولید یافته و به ۷۵ میلیون تن رسیده که نشانگر افزایش بیش از ۱۵ درصدی است.
این ارقام در حیطه‌های عملیاتی واقعاً شگفت‌انگیز است. در مجموع می‌توان گفت که آثار تکمیل طرح‌های کلان صنعت نفت و گاز باعث میانگین رشد ۱۶درصدی در رشد تولید نفت و گاز و ظرفیت پالایشی و پتروشیمی شده است.
این روند در صورت تداوم دولت می‌توانست به شکوفایی بیشتر این صنایع منجر شود.
