برای پارس جنوبی متحد شوید
گزارش هممیهن از امضای قرارداد طرح افزایش فشار پارس‌جنوبی
مراسم امضای قرارداد اجرایی طرح افزایش فشار پارس‌جنوبی، روز گذشته در محل ساختمان کوشک وزارت نفت، برگزار شد. در این مراسم، قرارداد اجرای طرح افزایش فشار میدان مشترک گازی پارس‌جنوبی به‌عنوان استراتژیک‌ترین طرح صنعت نفت معرفی شد. به گفته مدعوان و امضاکنندگان، این قرارداد به دو دلیل حائز اهمیت است؛ اول آنکه از مهاجرت گازی در کشور جلوگیری می‌کند و دوم آنکه با تقویت میدان پارس جنوبی، از افت فشار در آینده جلوگیری می‌کند. یعنی در واقع این قرارداد منجر به تامین پایدار انرژی در کشور می‌شود و از آن‌جایی که خوراک اصلی تولید در کشور، گاز است، اهمیت استراتژیک بسیار زیادی برای دولت دارد. براساس این قرارداد، طرح مشترک افزایش فشار میدان پارس‌جنوبی با سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری، قرار است که برداشت را به ۹۰ تریلیون فوت مکعب گاز افزایش دهد و در نهایت، ۲ میلیارد بشکه گاز میعان شده استخراج کند. اگر همه این محاسبات به درستی پیش برود، حدود ۹۰۰ میلیارد دلار درآمد برای کشور ایجاد می‌شود. پیمانکاران اجرای طرح هم شرکت‌های پتروپارس، OVIC، قرارگاه خاتم‌الانبیا و مپنا هستند.
البته میدان پارس جنوبی، یک میدان مشترک است و این قرارداد در حالی امضا می‌شود که قطر نیز در حال ساخت سکوهای افزایش فشار در قسمت جنوبی این میدان مشترک و نگرانی‌ها درباره افت فشار پارس جنوبی شدت گرفته است. یک سند رسمی از بازوی پژوهشی مجلس پیش‌بینی می‌کند که در سال ۱۴۲۰ احتمالاً میزان کل عرضه گاز طبیعی به ۷/۸۹۸میلیون مترمکعب در روز برسد. این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود میزان مصرف کشور در این سال، به معادل ۸/۱۴۱۰ میلیون مترمکعب در روز برسد. پس با این حساب در آن سال با روزانه ۵۱۲ میلیون مترمکعب کمبود گاز در بازار داخلی مواجه می‌شویم.
پیش از حادثه، فکر چاره کردیم
جواد اوجی، وزیر نفت، یکی از سخنرانان آیین امضای قرارداد بود. به گفته اوجی، وزارت نفت با امضای این قرارداد سعی کرده که پیش از اینکه افت فشار در پارس جنوبی به اندازه جبران‌نشدنی کاهش یابد، با افزایش فشار در این میدان اجازه ندهد که از تولید خوراک صنایع یعنی گاز، کاسته شود و پیش از بروز فاجعه، فکر چاره کرده‌اند. او گفت: «حیات و بقا برای تولید بنزین، خوراک پتروشیمی‌ها و گاز صنایع به شدت به پارس جنوبی وابسته است. امروز، روز بزرگی است. شرکت ملی نفت و دیگر همکاران من تصمیم شجاعانه‌ای گرفتند. پروژه مذکور حاصل کار کارشناسی شده است و نتیجه مطالعات نشان می‌دهد که اگر پروژه با این رویه جلو برود، موفق می‌شویم. به همین دلیل هم قرار شد که سکوها بر دریا قرار بگیرد.»
وزیر نفت دلیل اصلی آغاز این پروژه را جلوگیری از افت تولید پارس جنوبی دانست و اظهار کرد: «اگر همین روند برداشت از پارس جنوبی را بدون توسعه خود این میدان ادامه دهیم یا چاه‌ها را حفاری نکنیم، در پنج سال آتی حتماً افت فشار خواهیم داشت. کشوری که رو به توسعه است و ۹۳ درصد از سوخت تولیدش، حاصل از گاز است، نباید به چنین امری، بی‌توجهی کند زیرا این‌گونه میدان از کار می‌افتد. خوشبختانه ما دیگر منتظر خارجی‌ها نماندیم. این صنعت 10 هزار کارشناس زبده و فارغ‌التحصیل نخبه نفتی دارد. نمونه بارز این ادعا هم بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی بود و امروز از ۳۸ سکو در پارس جنوبی بهره‌برداری می‌شود. من به همه شما قول می‌دهم اگر شرکت خارجی هم قرار بود این پروژه را به سرانجام برساند برای همکاری به سراغ همین شرکت‌ها می‌رفت.»
به گفته وزیر نفت، بار مالی این پروژه ۲۰ میلیارد دلار بوده و اجرای آن به منظور تامین امنیت کشور است؛ به همین دلیل هم می‌توان آن را مهمترین پروژه کشور تلقی کرد. دولت در این دوره رکورد جدیدی برای خود در نظر گرفته و ۷۰۷ میلیون مترمکعب برداشت گاز را عملی کرد.
اوجی با تاکید بر اهمیت مسئله افت فشار در پارس جنوبی ادامه داد: افت فشار به معنای کاهش تولید است که همان‌طور که گفته شد بین ۴ تا ۵ سال آینده تأثیر خود را نشان می‌دهد. اگر تولید از میادین مشترک یک دقیقه هم عقب بیفتد، در حق مردم اجحاف می‌شود. خوشبختانه قبل از افت فشار قابل توجه، دولت به کمک پیمانکاران بهره‌برداری از این میدان، ایجاد اشتغال و ارزآوری می‌کند.
اوجی با اشاره به سکوی فاز ۱۳ آلفا که کشتی بحرینی به آن برخورد کرده بود، اعلام کرد که قرار است در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۳ به بهره‌برداری برسد. او گفت: طی سه تا چهار سال آینده فشارافزایی در میدان مشترک پارس جنوبی آغاز می‌شود. با افزایش ۹۰ تریلیون فوت مکعبی برداشت گاز و ۲ میلیارد بشکه برداشت میعانات گازی، ۹۰۰ میلیارد دلار به درآمد کشور افزوده می‌شود که نقشی مهم در تأمین امنیت انرژی کشور دارد.
به گفته وزیر نفت روزهای پایانی زمستان که با برف و یخبندان همراه بود به کمک ذخیره سوخت مایع که یک میلیارد لیتر بیشتر از پارسال بود، منجر به سوخت‌رسانی پایدار شد. اوجی همچنین گفت: صادرات نفت ایران امروز به بالاترین مقدار از سال ۹۷ تاکنون رسید و این افزایش صادرات با کمترین تخفیف‌ها انجام می‌شود. صنعت نفت از ابتدای سال تاکنون رشد اقتصادی بالایی را ثبت کرده که در تاریخ بی‌سابقه بوده است، این رشد در سال آینده نیز ادامه‌دارد. افزون بر تأثیر افزایش تولید و صادرات نفت، در سرمایه‌گذاری، تولید ساخت داخل و بهره‌وری نیز صنعت نفت رتبه نخست را در کشور دارد.
او در ادامه گریزی به حمله به چهار خط لوله سراسری انتقال گاز ایران زد و ادامه داد: «هر خط ۱۲۰ میلیون مترمکعب گاز را انتقال می‌دهد و این خطوط در کوتاه‌ترین زمان به مدار بازگشتند.»
تعامل بله، رقابت خیر
محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود. او رویداد حاضر را بزرگ‌ترین رویداد تاریخ ایران در راستای تامین امنیت پایدار انرژی دانست و گفت: امروزه، کشورهای منطقه به شرکت‌های توانمند و پیمانکاران ایران تکیه می‌کنند؛ زیرا می‌دانند پارس جنوبی به همت پیمانکاران ایرانی به ثمر نشست. روزگاری تصور می‌شد که چنین پروژه‌هایی بدون حضور خارجی‌ها، امکان‌پذیر نیست اما این تصور اشتباه بود زیرا امروز با امضای این قرارداد، پارس جنوبی دوباره متولد می‌شود. به گفته این مقام مسئول، با وجود اینکه در کشور فضای رقابتی وجود ندارد و شرکت‌های داخلی تنها با همتایان خارجی خود رقابت می‌کنند، اگر یکی از شرکت‌ها زودتر موفق به ساخت سکو شود، می‌تواند بقیه را هم بسازد.
وی با اشاره به نقش پارس جنوبی در تامین امنیت انرژی کشور اظهار کرد: نقش پارس جنوبی از آنجا حائز اهمیت است که در تولید گاز و همچنین جلوگیری از مهاجرت گاز به میدان‌های همسایه عمل می‌کند. این طرح از نظر گستردگی و ابعاد اجرایی طرحی بسیار بزرگ است. ایران نباید کارهای خود را شرطی کند و لازم است که مهمترین اقدامات را خودمان اجرا کنیم.
خجسته‌مهر در ادامه به سابقه پیمانکاران ایرانی در به ثمررساندن پارس جنوبی اشاره کرد و گفت: خوشبختانه پیمانکاران ایرانی تجربه‌های ارزنده‌ای دارند؛ ۱۳ سال پیش با وجود اینکه هیچ تجربه‌ای نداشتند، پارس جنوبی را به ثمر رساندند. یک مسئله مهم و بسیار ارزشمند این است که در داخل کشور، شرکت‌ها با یکدیگر رقابت نمی‌کنند و در کشور فضای رقابتی وجود ندارد بلکه این شرکت‌ها در فضای داخلی کشور، با یکدیگر تعامل می‌کنند و اگر رقابتی باشد با شرکت‌های خارجی است زیرا در داخل کشور تنها تعامل وجود ندارد و نه رقابت.
البته خجسته‌مهر این را هم گفت که سکوهای پیش‌بینی‌شده در پارس جنوبی با یکدیگر مشابهت دارند؛ بنابراین هر شرکت ایرانی که بتواند زودتر سکوهای مورد نظر را ساخته و بلافاصله کار نصب و اجرا را انجام دهد؛ امکان اینکه بقیه سکوها را هم بسازد، دارد. این یک مسابقه داخلی است و هر شرکتی راندمان بیشتری داشته باشد و زودتر سکو و جکت را تحویل دهد، می‌تواند اقدامات لازم را انجام دهد. خجسته‌مهر پس از این نکته اعلام کرد که پس از امضای قرارداد، این پروژه آمادگی و امکان اجرایی شدن دارد. مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران به توضیح ابعاد طرح مذکور در پارس جنوبی پرداخت و بیان کرد: پارس جنوبی به ۷ هاب تقسیم شده است و هر یک از این هاب‌ها، دارای ۴ سکو است. هر سکو به ۴ توربوکمپرسور نیاز دارد اما سکوهایی که در مرز هستند در اولویت همیشگی ما در این پروژه قرار دارند.
به گفته این مقام مسئول دلیل اصلی در اولویت قرار گرفتن سکوهای مرزی آن است که از امکان مهاجرت گازی جلوگیری شود.
وی با تأکید بر اینکه پارس جنوبی ۳۸ سکو دارد که شامل سکوهای تولیدی و پشتیبانی است، گفت: این سکوها به‌طور کامل شبیه هم هستند تا با تکیه بر توان داخل سرعت اجرای کار بیشتر باشد.
وی درباره کمپرسورهای مورد نیاز در این طرح گفت: در پارس جنوبی، ۱۴ سکوی فشارافزایی پیش‌بینی شده است که هر سکو به چهار کمپرسور ۳۰ مگاوات نیاز دارد. تا آن‌جایی که امکان ساخت این کمپرسورها در داخل وجود داشته باشد، از پیمانکاران و سازندگان ایرانی استفاده می‌کنیم. همچنین برای استفاده از توان داخلی، وزن سکوها را به‌گونه‌ای پیش‌بینی کردیم که امکان ساخت‌شان در داخل کشور وجود داشته باشد. وزن هر سکو ۷ هزار تن است.
پس از آن، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران دلیل اینکه پروژه مذکور فراساحلی است را برشمرد و ادامه داد: حدود دو سال است که شرکت ملی نفت ایران، در خصوص ویژگی‌های مربوط به مطالعات مفهومی در حال کار است. یکی از نتایج این بررسی این بود که پروژه فراساحلی باشد زیرا تمام مطالعات بین‌المللی مربوط به شرکت‌های همسایه و شرکت‌های جهانی نشان می‌داد که احداث فراساحلی این پروژه موفق‌تر خواهد بود و به همین دلیل هم ما بر اصل فراساحلی بودن این پروژه تاکید داریم.
او در همین مورد ادامه داد: تمام مطالعات بین‌المللی در پروژه‌های مشابه با پروژه پارس جنوبی بررسی و مشاهده شده است. به جز این، اقتباسی از پروژه‌های بین‌المللی انجام شده که نشان می‌دهد اجرای این پروژه در فراساحل درآمد بالاتری دارد و گزینه بهتری نسبت به سایر گزینه‌ها است. الگوسازی مخزنی هم نشان می‌دهد که این طرح باید در فراساحل اجرا شود. ما به دنبال برداشت حداکثری گاز هستیم و به گواه مطالعات انجام‌شده ۹۰ تریلیون فوت مکعب به برداشت ما اضافه می‌شود و دو میلیارد بشکه میعانات گازی و با سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلار و بیش از ۹۰۰ میلیارد دلار سودآوری دارد.
همکاری مپنا با طرفین قرارداد
یکی از طرفین قرارداد اجرایی طرح افزایش فشار در میدان پارس جنوبی، مپنا بود. محمد اولیا، مدیرعامل شرکت مپنا در ابتدا به این مسئله اشاره کرد که این پروژه، سابقه چندساله در بخش‌های مطالعات و مهندسی دارد؛ به همین دلیل پیشرفت‌های زیادی داشته و به بلوغ و پختگی برای اجرا و بهره‌برداری رسیده است. به گفته اولیا، وزارت نفت تصمیم گرفت از چهار پیمانکار داخلی و ایرانی، به‌عنوان پیمانکاران عمومی خود در این پروژه استفاده کند و جزئیات طرح با همکاری این شرکت‌ها، اجرا شود؛ به همین دلیل هم مپنا همه توان خود را برای بهره‌برداری از این پروژه انجام می‌دهد.
اولیا توضیح می‌دهد: در چند سال گذشته، طرح‌های مختلفی برای اجرای این پروژه مورد بررسی قرار گرفته است و تجهیزات افزایش فشار، انتخاب شده است. همه این طرح‌ها هم قابل اجراست؛ اینکه کدام‌یک از طرح‌ها تبدیل به نقشه نهایی قابل استفاده شود، به مطالعات جزئی نهایی بازمی‌گردد.
اولیا با بیان اینکه همه امکانات مورد نیاز برای پشتیبانی و بهره‌برداری این طرح در شرکت مپنا وجود دارد، توضیح داد: مپنا، امکاناتی برای پشتیبانی فراهم می‌کند که کارفرما و بهره‌بردار از وجود امکانات مورد نیاز خاطرجمع باشند. آنچه ما می‌دانیم این است که ساخت تجهیزات و اجرای آن بر عهده شرکت مپنا قرار گرفته است. او همچنین به ماموریت دیگر شرکت که سکاندار آن است اشاره کرده و افزود: یکی دیگر از مهمترین اقدامات ما، پشتیبانی این طرح در آینده است؛ ما همه امکاناتی که لازم است را در زنجیره شرکت‌های گروه مپنا داریم و با آمادگی مناسب وارد این طرح می‌شویم. همچنین این را وظیفه خود می‌دانیم که در طول طرح و در زمان بهره‌برداری، امکاناتی برای پشتیبانی طرح در مکان آماده کنیم. طبیعتاً اینکه چطور از ظرفیت وجود شرکای خارجی استفاده کنیم، هنوز مشخص نیست؛ اما اطمینان می‌دهیم که آنچه تجربه ما در مپناست را در اختیار این طرح ملی قرار دهیم.
وی با تاکید بر اهمیت این پروژه خاطرنشان کرد: امیدواریم بتوانیم این پروژه را بسیار سریع، در بهترین زمان به بهترین شکل انجام دهیم تا کشور از منافع آن بهره ببرد؛ زیرا اگر زمان بهره‌برداری به تعویق بیفتد، امنیت انرژی کشور هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد. به همین دلیل همه پیمانکاران، با هم تلاش می‌کنیم که در تامین گاز و برق که وابسته به این میدان‌هاست بکوشیم تا مشکلی در تامین انرژی کشور نداشته باشیم.
اولیا در پایان اظهارات خود ضمن اشاره دوباره به دیگر طرفین قراردادها یادآوری کرد: پیمانکاران دیگر این پروژه مانند شرکت پتروپارس، اوپک و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا سال‌های سال تجربه دارند و گروه مپنا هم می‌تواند حتی در قسمت‌هایی که مربوط به پیمانکاران دیگر است تجهیزات کلیدی را تامین کند.
وقفه پروژه طبیعی بود
عبدالرضا عابد، فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا از دیگر سخنرانان این آیین بود. او سخنان خود را با این نکته که قرارگاه در میدان پارس جنوبی حضور جدی دارد، آغاز کرد.
عابد همچنین اظهار کرد: شرکت‌های ایرانی، توانسته‌اند برای رفع تحریم‌ها بن‌بست‌شکنی کنند، اکنون می‌توانیم در تراز بین‌المللی عمل و در لبه‌های دانش دنیا حرکت کنیم. همه سالیان سال منتظر چنین برنامه‌ای بودند که شرمنده مردم نشوند. قرارگاه سازندگی با روحیه جهادی‌اش بازوی اجرایی دولت است. این قرارگاه از همان ابتدای کار سعی خود را برای از بین بردن انحصار شرکت‌های خارجی به کار بست و با اعتماد به ظرفیت‌های ملی، انجام پروژه‌های پیشین را در کوتاه‌ترین زمان ممکن کسب کرد.
وی ادامه داد: زمانی که شرکت‌های خارجی حاضر به ارائه خدمات به ایران نبودند، با همت قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا و با حمایت کارفرما این پروژه به صورت کامل توسط شرکت‌های ایرانی انجام شد؛ با قبول مسئولیت این شرکت‌ها توانستیم انحصار را بشکنیم. با احداث فازهای ۱۵ و ۱۶ دیگر نیازی به حضور شرکت‌های خارجی نبود؛ تجربه هم نشان داده هر جا به نیروی داخل اعتماد کنیم، نتیجه خوبی می‌گیریم و در تراز جهان هم عمل می‌کنیم. قرارگاه سازندگی در پارس جنوبی اخیراً موفق به کاری شد که در دنیا نظیر ندارد. وضعیت ما به مراتب بهتر از گذشته است؛ مهندسان، شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های مهندسان مشاور و حرفه‌ای، همه سرمایه‌هایی هستند که به کمک آن‌ها می‌توانیم کارهای نشدنی را ممکن کنیم. نقش وزارت نفت در این ماجرا هم بسیار مهم است زیرا به شرکت‌های داخلی اعتماد داشت و تصمیم گرفت افزایش فشار در پارس جنوبی را به ما واگذار کند. در مقابل، شرکت‌های داخلی هم متعهد هستند که با تمام ظرفیت‌های داخلی، همه سعی خود را در جلورفت این پروژه انجام دهند.
او اظهار کرد: همیشه این تأسف وجود دارد که چرا در 10 سال گذشته این اقدامات صورت نگرفت اما ما بلافاصله شروع کردیم. دلیل وقفه هم مشخص است زیرا برای یک پروژه ۲۰ میلیارد دلاری طبیعی است که اقدامات مهندسی آن و تحقیقاتش دو سال طول بکشد. ما تلاش کردیم در حداقل زمان به این رویداد برسیم زیرا به دنبال برداشت حداکثری گاز هستیم. همچنین به گواه مطالعات انجام‌شده با پایان این پروژه، ۹۰ تریلیون فوت مکعب به برداشت ما اضافه می‌شود. کشور به کمک این پروژه، دو میلیارد بشکه میعانات گازی برداشت خواهد کرد و با سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری، بیش از ۹۰۰ میلیارد دلار سودآوری دارد.
