تجربهای نو، افقی روشن/نگاهی به اولین حضور مستقل پارک ملی فاوا در نمایشگاه بین‌المللی در گفتوگو با مصطفی مافی، رئیس پارک
نمایشگاه الکامپ سال ۱۴۰۴ نیز با وقفه‌ای چندماهه سرانجام در هفته اول مهرماه برگزار شد. بزرگ‌ترین رویداد فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور که در دوره بیست‌وهشتم آن ۶۰۰ شرکت داخلی و خارجی در حوزه آی‌سی‌تی و در رشته‌ها و شاخه‌های مختلف شرکت داشتند.
گروه فناوری: نمایشگاه الکامپ سال ۱۴۰۴ نیز با وقفه‌ای چندماهه سرانجام در هفته اول مهرماه برگزار شد. بزرگ‌ترین رویداد فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور که در دوره بیست‌وهشتم آن ۶۰۰ شرکت داخلی و خارجی در حوزه آی‌سی‌تی و در رشته‌ها و شاخه‌های مختلف شرکت داشتند. از کسبوکارهای خصوصی و نهادهای دولتی پای ثابت نمایشگاه که بگذریم، حضور برخی بازیگران امسال بیش از گذشته به‌چشم آمد. مانند پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات که امسال با ۳۰ شرکت نوپا، دانش‌بنیان و استارتاپی در سالن «۳۸ بی» غرفه‌ای بزرگ داشت.
نقش پارک‌های فناوری در توسعه ملی
پارک‌های فناوری و نوآوری سال‌هاست در جهان به‌عنوان موتور محرک اقتصاد دیجیتال و دانشی شناخته می‌شوند. مزیت کلیدی‌شان این است که با تمرکز بر ارزش‌افزوده بر بستر ارتباطات پایدار با فراهم‌سازی زیرساخت‌های ارتباطی، محیطی پویا و حمایتگرانه برای رشد کسبوکارهای دیجیتال، ایجاد مشاغل پایدار و درآمدزایی حتی در دورافتاده‌ترین مناطق فراهم می‌کنند. مسیری میانبر اما مطمئن برای رونق اقتصادی مناطق روستایی، کاهش مهاجرت به شهرها و تقویت بازارهای محلی. ازاین‌منظر، پارک‌های فاوا را باید موتور محرک تحول دیجیتال و توسعه اقتصادی دانست که سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص داخلی کشورها را افزایش می‌دهند.
در ایران بخشی از این وظیفه به پارک ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات سپرده شده است. نهادی که وظیفه‌اش حمایت متوازن و سراسری از زیست‌بوم نوآوری کشور در ابعاد ملی است. در درون ساختار پارک نیز سازوکار تازه‌ای به‌نام شبکه توسعه اقتصاد دیجیتال (تاد) تعریف شده که از طریق آن، فرصت‌ها و منابع فناورانه به‌جای تمرکز در تهران یا چند استان برخوردار به‌شکلی عادلانه در سراسر کشور توزیع شود. این شبکه براساس آیین‌نامه دانش‌بنیان صنعت فاوا، مأموریت دارد از واحدهای فناور و شرکتهای دانش‌بنیان در همه استان‌ها حمایت کند. تا به‌امروز نزدیک ۱۰۰ شرکت نوپا در کشور، ذیل شبکه تاد شناسایی شده‌اند و تحت حمایت پارک ملی فاوا قرار گرفته‌اند.
اولین حضور مستقل پارک فاوا در الکامپ
با چنین مأموریت خطیری، رویدادهای حوزه فناوری فرصتی است که باید از آن نهایت بهره را برد. نمایشگاه بین‌المللی الکامپ ۱۴۰۴ نقطه‌عطف این فرصت‌ها بود. پارک ملی فاوا برای نخستین‌بار با رویکردی ملی در بیست‌وهشتمین نمایشگاه بین‌المللی الکترونیک، کامپیوتر و تجارت الکترونیک حضور یافت و میزبان ۳۰ شرکت شد؛ ۱۸ شرکت از استان‌های مختلف و ۱۲ شرکت از واحدهای مستقر در پارک.
آنگونه که مصطفی مافی، رئیس پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌گوید هدف این نهاد از شرکت در نمایشگاه الکامپ نه‌صرفاً نمایش محصولات، بلکه قرار دادن شرکتهای نوپا در زنجیره ارزش شرکتهای بزرگ‌تر بوده است. مدلی که او معتقد است، در تجربه جهانی نیز به‌عنوان بهترین مسیر برای کسب موفقیت کسبوکارهای نوپا و نوآور و استارتاپی شناخته شده است.
مافی با اشاره به استقبال شرکتهای زیرمجموعه پارک و شبکه تاد از نمایشگاه توضیح می‌دهد: «امسال باتوجه به مأموریت‌ها و برنامه‌هایی که برای پارک در ابعاد ملی تعریف کرده‌ایم، تصمیم گرفتیم میزبانی شرکتهای نوپا و استارتاپی سراسر کشور را برعهده بگیریم. در نامه‌ای به پارک‌های کشور از آنها خواستیم شرکتهای نوپا و استارتاپی فعال حوزه فاوای خود را به ما معرفی کنند که استقبال بسیار خوبی صورت گرفت. در مذاکره با برگزارکنندگان الکامپ، درخواست کردیم فضایی ۷۰۰ متری را به پارک اختصاص دهند. حتی این ظرفیت را داشتیم که یک سالن مستقل داشته باشیم، اما به‌دلیل محدودیت‌های نمایشگاه که یکی از پرمتقاضی‌ترین نمایشگاه‌های کشور است، درنهایت فضایی ۲۵۰ متری به ما اختصاص داده شد. به‌ناچار تعداد شرکت‌های‌مان را به ۳۰ شرکت محدود کردیم.»
امضای 3 تفاهم‌نامه همکاری
حضور شرکتهای پارک و شبکه تاد در نمایشگاه الکامپ دستاوردهای ارزشمندی برای این کسب‌وکارها داشته و آن‌طور که مافی می‌گوید هدف‌شان از این حضور، نه‌صرفاً نمایش محصولات، بلکه توسعه بازار و شکلگیری بازار شرکتهای نوپا و استارتاپی و قراردادن‌شان در زنجیره ارزش شرکتهای بزرگ‌تر بوده است. او توضیح می‌دهد: «هدف ما ایجاد شرایطی بود تا این شرکت‌ها در زنجیره ارزش شرکتهای بزرگ‌تر قرار بگیرند. در نمایشگاه نیز تلاش کردیم مدیران بخش خصوصی را به بازدید از غرفه پارک دعوت کنیم. خوشبختانه بازخوردها مثبت بود و اغلب شرکت‌هایی هم که در نمایشگاه حضور یافتند، رضایت داشتند. چراکه مسیر بازارشان هموارتر شده است. این نخستین تجربه ما بود و امیدواریم در سال‌های آینده با فضای بزرگ‌تر و معرفی‌های مؤثرتر، دستاوردهای بیشتری کسب کنیم.»
در روزهای برگزاری نمایشگاه نیز چند تفاهم‌نامه به امضاء رسید؛ ازجمله میان پارک فاوا و صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه تهران، سازمان فضایی کشور و معاونت توسعه شبکه ملی اطلاعات. مافی دراین‌خصوص می‌گوید: «همکاری پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات با سازمان فضایی در راستای حمایت از زنجیره ارزش حوزه ماهواره خواهد بود. در همکاری با معاونت توسعه شبکه ملی اطلاعات نیز به‌دنبال بومی‌سازی تجهیزات شبکه ملی اطلاعات هستیم تا نیازهای شبکه به‌جای تأمین خارجی، توسط شرکتهای دانش‌بنیان داخلی برطرف شود. این قدمی بزرگ است و در صورت تحقق، نمایشگاه‌های آینده رنگ و بوی متفاوتی خواهند داشت.
در همکاری با صندوق دانشگاه تهران نیز مکانیزمی طراحی شد تا منابع مالی تقویت شود. به این صورت که به هر میزان منابع از سوی پارک تامین شود، صندوق دانشگاه تهران نیز به همان میزان منابع مالی اختصاص خواهد داد. این سازوکار امکان حمایت گسترده‌تر از شرکتهای نوپا و حتی شرکتهای بزرگ‌تر را فراهم می‌کند.»
حضور در زنجیره ارزش شرکتهای بزرگ
رئیس پارک فناوری اطلاعات و فناوری اطلاعات تاکید می‌کند که دولت چهاردهم نگاهی متفاوت به شرکتهای نوپا و دانش‌بنیان دارد و از همه ظرفیت‌ها برای کمک به آنها برای رشد و قرار گرفتن در مسیر خلق ارزش‌افزوده بهره می‌گیرد. مافی دراین‌باره چنین می‌گوید: «نگاه ما این است که بازار شرکتهای نوپا شکل بگیرد و این شرکت‌ها در زنجیره ارزش شرکتهای بزرگ‌تر قرار داده شوند. تجربه جهانی نیز نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد شرکتهای موفق دنیا در مدل‌های همکاری B2B (شرکت با شرکت) فعالیت دارند. ورود مستقیم به بازار مصرف (B2C) برای شرکتهای نوپا دشوار است زیرا نیازمند سرمایه‌های سنگین تبلیغاتی و برندسازی است. درحالی‌که با حضور در زنجیره ارزش شرکتهای بزرگ، شانس بیشتری برای رسیدن به موفقیت و پایداری کسب‌وکار خواهند داشت.»
درحال‌حاضر در پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات، ۴۰ شرکت در تهران و ۳۰ شرکت در شهرهای دیگر مستقر هستند و از طریق شبکه تاد نیز حدود ۱۰۰ شرکت نوپا در پارک‌های کشور شناسایی و تحت‌حمایت قرار گرفته‌اند. مافی درباره گسترش شعبههای پارک‌ها در کشور می‌گوید: «ما مأموریت‌مان را گسترش شعبههای فعال تعریف کرده‌ایم. طبق توافق با وزارت علوم تا پایان سال نیز شعبه‌هایی از پارک در شهرها و استان‌های دیگر فعال می‌شود. در استان‌های برخوردار همچون اصفهان و خراسان رضوی، تمرکز نه بر ایجاد زیرساخت فیزیکی جدید، بلکه بر حمایت مستقیم مالی و تسهیلاتی از شرکت‌ها خواهد بود.»
رویکرد پارک ملی فاوا تسهیلگری است
رئیس پارک ملی فاوا تاکید کرد که رویکرد این نهاد، دخالت مستقیم در فعالیت شرکت‌ها نیست، بلکه تسهیلگری است. به‌این‌معنا که بسترهای مالی، حقوقی و شبکه‌ای را برای رشد استارتاپ‌ها فراهم کند تا خودشان بتوانند در مذاکرات تجاری و بازار رقابت توانمند شوند. مافی دراین‌خصوص می‌گوید: «رویکرد ما دخالت مستقیم در فعالیت شرکت‌ها نیست، بلکه ایجاد بستری تسهیلگر است تا شرکت‌ها خودشان توانمند شوند و بتوانند وارد مذاکرات و همکاری‌های تجاری شوند. در حوزه پشتیبانی مالی و لجستیک، پارک تلاش می‌کند با اعطای تسهیلات و حمایت‌های مالی، نوسانات ارزی یا کمبود نقدینگی را برای شرکت‌ها جبران کند تا بتوانند قراردادهای خود را پیش ببرند.
در استان‌های برخوردار به‌جای ایجاد فضای جدید، با پارک‌های استانی تفاهم‌نامه امضاء کرده‌ایم تا منابع مالی مستقیماً در اختیار شرکت‌ها قرار گیرد. اعتقاد داریم به‌جای صرف منابع برای خرید تجهیزات و فضا، بهتر است این منابع به تأمین مالی شرکتهای فناور اختصاص یابد، چراکه ظرفیت زیرساختی کافی در استان‌ها وجود دارد.» تجربه نخست حضور ملی پارک فاوا در الکامپ، دریچه‌ای به‌سوی معرفی و شناخت بهتر شرکتهای نوپا، دانش‌بنیان و استارتاپی در اکوسیستم نوآوری کشور است.
چشم‌انداز پارک فاوا نیز چنانچه مافی توضیح داد، قراردادن استارتاپ‌ها در زنجیره ارزش اقتصاد دیجیتال، گسترش شبکه تاد در سراسر کشور و ایجاد بسترهای پایدار برای تأمین مالی و بازار شرکتهای فناور است. ازسویی نیز حضور پارک ملی فاوا در این نمایشگاه و انعقاد چندین تفاهم‌نامه، نشان می‌دهد که این مسیر می‌تواند به نقطه‌عطفی در سیاست‌گذاری ملی برای توسعه اقتصاد دیجیتال تبدیل شود و پارک می‌تواند به یکی از ستون‌های اصلی شکلگیری اقتصاد دیجیتال ایران در دهه آینده بدل شود.
