علت نارضایتی: نادره رضایی/ بررسی علل انتقادات و اعتراضات به عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد در مجلس
مجوز این کنسرت‌ها مبتنی بر سند ملی موسیقی صادر شده بود اما برخی از کنسرت‌ها با اصرار اقلیتی خاص لغو شدند.
«وزیر ارشاد نمی‌آمد، آقا دستور داد که آمد. چرا مرا وادار می‌کنید اینها را بگویم. بنده با ایشان صحبت کردم اما گفت: «نه.» رفتم خدمت آقا گفتم این لیست ایشان هم نیامد، همان جا تلفن را گرفت گفت پاشو بیا. من می‌خواهم بگویم هماهنگ شدیم بعد آمدیم اینجا. این را از ما بپذیرید.» این بخشی از دفاع مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور زمان رای اعتماد به وزرای پیشنهادی است که درباره علت انتخاب سیدعباس صالحی توضیح داد.
پزشکیان بیراه نمی‌گفت که صالحی مورد وثوق آیت‌الله خامنه‌ای است چراکه پس از درگذشت سیدمحمود دعایی و در خرداد 1401 سیدعباس صالحی با حکمی از سوی رهبر انقلاب، به عنوان نماینده ولی‌فقیه و مدیرمسئول جدید روزنامه اطلاعات منصوب شد. صالحی از شاگردی محمدتقی فلسفی، حسین وحیدخراسانی و میرزا جواد تبریز، یحیی انصاری‌شیرازی و حسن حسن‌زاده‌آملی به جایی رسیده که حالا دستش زیر ساطور مجلس است و با وجود حمایت‌های رهبری از او، نتوانسته از تله تندروهای اصولگرای مجلس جان سالم به در بَرَد. آنطور که علی خضریان، نماینده تهران و عضو کمیسیون اصل نود مجلس دوازدهم 11 شهریور 1404 خبر داده؛ «بیش از ۱۷۰ نفر از نمایندگان مجلس در خصوص عملکرد نامناسب معاونت هنری به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نامه‌ای را امضا کرده‌اند.»
البته پیش از این هم مجلس درباره عملکرد نادره رضایی، معاونت هنری به وزیر فرهنگ و ارشاد کارت زرد نشان داده بود. تقریباً یک ماه پیش و روز 7 مرداد بود که صالحی با حضور در مجلس درباره اکران فیلم پیرپسر، انتشار و فروش کتاب «اشغال» زیباکلام در نمایشگاه کتاب و جشنواره کوچه به نمایندگان توضیحاتی ارائه کرد. اما نمایندگان قانع نشدند و با ۱۱۹ رأی موافق، ۱۱۹ رأی مخالف و ۸ رأی ممتنع کارت زرد را به صالحی نشان دادند. جلسه سوال از وزیر فرهنگ و ارشاد که با موارد ذکر شده شروع شده بود ناگهان به سمت و سوی دیگری سوق پیدا کرد و فتح‌الله توسلی، نماینده کبودرآهنگ آلبومی که از عکس‌های نادره رضایی با بزرگان جریان اصلاحات تهیه کرده بود را به نمایش گذاشت.
اما نمایندگان مجلس به کارت زرد بسنده نکردند و فیش حقوقی (نادره رضایی) معاون هنری صالحی را در فضای مجازی با تمام اطلاعات شخصی‌اش منتشر کردند و با گذشت یک ماه با جمع کردن امضا عملکرد معاون هنری را زیر سوال بردند. آنها در این نامه تاکید کردند؛ «ضمن سپاس از تلاش‌های جنابعالی، حسب ضرورت تعامل هرچه بهتر با آن وزارتخانه در راستای ارتقای شاخص‌های فرهنگی احکام برنامه هفتم و برنامه‌های پیشنهادی جنابعالی در روز اخذ رای اعتماد و نظر به اعلام وصول سوالات متعدد نمایندگان مجلس در کمیسیون فرهنگی درخصوص عملکرد آن وزارتخانه و تشکیل جلسات متعدد با حضور جنابعالی و معاون هنری آن وزارتخانه، علی‌رغم دریافت کارت زرد از نمایندگان محترم مجلس به علت عملکرد نامناسب معاونت هنری، پیشرفتی در موارد نظارتی مطروحه در کمیسیون حاصل نگردید.
با نظر به توجهات مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) نسبت به شخص شما در بدو ورود به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با توجه به تهدیدات متصور از سمت دشمن مبنی بر استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی برای ضربه زدن به وحدت و انسجام و یکپارچگی ملت شریف ایران لازم می‌دانیم به شما بار دیگر این نکات را خاطرنشان شویم که فارغ از دیدگاه‌های مثبت جنابعالی در حوزه فرهنگ و هنر، متاسفانه در بین معاونین جنابعالی برخی افراد سکان‌دار هدایت مجمع‌های فرهنگی و هنری شده‌اند که اقدامات آنان باعث جریحه‌دار شدن عواطف دلسوزان اهل هنر با سلیقه‌های سیاسی متفاوت شده است.
مصادیق این دست اقدامات در جلسات خصوصی و عمومی به حضورتان ارائه شده است اما متاسفانه با گذشت زمان نه‌تنها اصلاحی در این روند دیده نمی‌شود بلکه عدم برخورد بازدارنده از سمت شما باعث شده است که این افراد به اقدامات مخرب خود که باعث برهم‌زنندگی ساختار فرهنگی هنری و وفاق ملی است جری‌تر شوند که از شاخصین این افراد خانم نادره رضایی معاون هنری وزارت ارشاد است.
لذا در این برهه حساس ما نمایندگان مجلس بار دیگر در قالب این نامه سرگشاده و برای اطلاع عموم مردم شریف و با نگاهی دلسوزانه به جنابعالی خواستار این هستیم در اسرع وقت نسبت به اصلاح روندهای مخرب بر آن وزارتخانه اقدامات لازم را مبذول فرمائید.» به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس که پیشتر با رمز «معیشت»، «وزیر اقتصاد» را از گردونه فعالیت دولت حذف کردند حالا حوزه «فرهنگ و هنر» را هدف قرار داده و دنبال حذف نادره رضایی هستند و تا زمانی که او از پست خود عزل نشود، آرام نمی‌گیرند.
کنسرت‌هایی که کنسل شدند
از این سو اما آمدن نادره رضایی یکی از فعالان اصلاح‌طلب چراغ امید برای ارتقای فرهنگ و هنر روشن شد و پس از حضور او در وزارت فرهنگ و ارشاد بسیاری بر این باور بودند که با برگزاری کنسرت‌ها شادی خاصی به جامعه تزریق می‌شود. اما کنسرت‌ها هم مانند دولت چهاردهم با افراطی‌گری‌های تند و تندروی‌های تمام‌نشدنی روبه‌رو شدند.
مجوز این کنسرت‌ها مبتنی بر سند ملی موسیقی صادر شده بود اما برخی از کنسرت‌ها با اصرار اقلیتی خاص لغو شدند. کنسرت محسن ابراهیم‌زاده در یاسوج و گچساران (پاییز ۱۴۰۳)، لغو تمام کنسرت‌ها (مهر 1403 به دلیل شهادت سیدحسن نصرالله)، کنسرت‌های گروه لیان در تبریز، شیراز، خوزستان و اصفهان (بهمن 1403 و به دلیل حضور نوازنده زن)، لغو کنسرت محمد اصفهانی در کرمان (بهمن 1403 به دلیل واژگونی اتوبوس و فوت 6 دانش‌آموز کرمانی) لغو کنسرت حامد همایون در بم کرمان (فروردین 1404)، لغو کنسرت علیرضا قربانی (4 خرداد در مجموعه ورزشی آزادی به دلیل هشدار نارنجی و احتمال طوفان در تهران) و در آخر نیز کنسرت رایگان همایون شجریان (شهریور 1404، در میدان آزادی تهران، با فرازونشیب‌های بسیار که هنوز ترکش‌های آن وجود دارد) لغو شدند.
لغو و برگزاری فستیوال کوچه
و اما فستیوال کوچه که راهش به مجلس هم باز شد، هر ساله در بوشهر برگزار می‌شد اما امسال با ان‌قلت‌های بسیار روبه‌رو شد و در نهایت به یکی از ابزارهای فشار بر وزیر فرهنگ و ارشاد تبدیل شد. فستیوال موسیقی «کوچه» بوشهر که از سال 1396 به‌عنوان یک رویداد فرهنگی و هنری در بافت تاریخی این شهر برگزار می‌شود، در اردیبهشت 1404 با چالش‌های جدی مواجه شد که منجر به لغو آن گردید. چهارمین دوره فستیوال «کوچه» قرار بود از 5 تا 10 اردیبهشت 1404 در بوشهر برگزار شود و مکان‌های اصلی برگزاری نیز عمارت تاریخی حاج رئیس‌التجار و کوچه‌های قدیمی بافت تاریخی شهر بودند.
این فستیوال با هدف معرفی موسیقی نواحی مختلف ایران و ایجاد ارتباط مستقیم میان هنرمندان و مخاطبان طراحی شده بود. اما این فستیوال لغو شد. یکی از دلایل لغو فستیوال، فشارهای برخی مقامات مذهبی و سیاسی استان بوشهر بود. امام جمعه شهرستان دشتستان به‌صراحت خواستار لغو این رویداد به‌دلیل محتوای آن شد چراکه این فستیوال را مغایر با اصول شرعی می‌دانست. برخی مقامات محلی نیز با برگزاری فستیوال در فضای باز و کوچه‌های تاریخی مخالف بودند و خواستار انتقال آن به مکان‌های سرپوشیده مانند تالار لیان شدند.
این تغییر مکان با اعتراض برگزارکنندگان مواجه شد که برگزاری در فضای عمومی را به‌عنوان هویت اصلی فستیوال می‌دانستند. پس از فشارهای رسانه‌ای و اعتراضات عمومی، مسئولان استان بوشهر اعلام کردند که مجوز برگزاری فستیوال صادر شده است. فستیوال کوچه با تمام پستی و بلندی‌هایی که داشت بالاخره به مرحله اجرا رسید. البته در روزهای برگزاری آن و دقیقاً 6 اردیبهشت انفجار بندر شهیدرجایی در بندرعباس این فستیوال را هم تحت تاثیر قرار داد و به جای شادی، این فستیوال به یک کارناوال سوگواری برای جان‌باختگان و بازماندگان‌شان، مصدومان و آسیب‌دیدگان حادثه انفجار بندرعباس تبدیل شد.
تلخی نمایش آسیب‌های اجتماعی
یکی دیگر از انتقادات مجلس به عملکرد نادره رضایی که درباره آن به صورت کامل در مجلس سخن گفتند، فیلم «پیرپسر» بود؛ فیلمی که بیش از یک داستان معمایی و انتقام‌جویانه، روایتی تکان‌دهنده از زخم‌های پنهان جامعه و سقوط تدریجی انسان در جهان مدرن را به تصویر کشیده بود. این اثر با پرداختن به مفاهیمی چون انزوا، فروپاشی اخلاقی، گسست روابط انسانی و بازتولید خشونت، به تماشاگر یادآوری می‌کند که رنج‌ها و بحران‌های فردی همواره ریشه در واقعیت‌های تلخ اجتماعی دارند.
«پیرپسر» با روایتی پرکشش و در عین حال هولناک، از سطح یک تریلر روان‌شناختی فراتر می‌رود و به نقدی بی‌رحمانه بر تناقض‌ها، فشارها و آسیب‌هایی بدل می‌شود که انسان معاصر را به انحطاط و انتقام سوق می‌دهند. اما این فیلم که کاملاً عریان به آسیب‌های اجتماعی پرداخته بود کام برخی از نمایندگان را تلخ کرد و از آن دستاویزی ساختند برای زیرسوال بردن عملکرد نادره رضایی و البته سیدعباس صالحی.
در نتیجه اینطور به نظر می‌رسد که برخی از نمایندگان مجلس بر مبنای همان عکس‌هایی که نادره رضایی با سیدمحمد خاتمی (رئیس دولت اصلاحات) و دیگر اصلاح‌طلبان داشته دست به دست هم داده‌اند تا او را از هنر و وزارت فرهنگ و ارشاد به حاشیه برانند. درست است که پای محسن جوادی، معاون فرهنگی را به دلیل خواهر و برادرش زیر سوال برده و اعلام کردند: «برادر و خواهر معاون فرهنگی این وزارتخانه به دلیل همکاری در اغتشاشات در زندان به سر می‌برند. ضمن آنکه وزیر فرهنگ در برگزاری جشنواره موسیقی در بوشهر دخیل بوده است. وزیر فرهنگ باید درباره مصیبت ایجادشده پیرو برگزاری این جشنواره در کشور، پاسخگو باشد.»
اما نقطه پررنگ وزارت فرهنگ و ارشاد برای مجلس فعلاً نادره رضایی است که این طیف از نمایندگان برای اخراجش از وزارت فرهنگ عزم خود را جزم کرده‌اند. به نظر می‌رسد این بخش از نمایندگان تا حصول این خواسته از مواضع خود کوتاه نمی‌آیند و دولت به‌ویژه وزیر فرهنگ و ارشاد را تحت فشار قرار می‌دهند و اثبات آن هم نوشتن نامه‌ای با 170 امضا است.
درباره اصرار برخی از بهارستان‌نشینان برای از میدان بیرون راندن نادره رضایی با حسینعلی حاجی‌‌دلیگانی نماینده شاهین‌‌شهر و فرید موسوی نماینده مراغه به گفت‌وگو پرداختیم.
