نگاه اجمالی به سه کتاب رئیس‌طوسی
رضا رئیس‌طوسی پس از آنکه از فضای سیاسی فاصله گرفت در عرصه علم و اندیشه گام برداشت و قلم‌فرسایی کرد.
رضا رئیس‌طوسی پس از آنکه از فضای سیاسی فاصله گرفت در عرصه علم و اندیشه گام برداشت و قلم‌فرسایی کرد. او که عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بود به عنوان استاد راهنما در بیش از 30 پایان‌نامه ارشد و تز دکتری نامش آمده است و همچنین مقالات و گفت‌وگوهای او در مجله چشم‌انداز ایران منتشر شده است. همچنین رئیس‌طوسی سه کتاب منتشر کرده است؛ که در ادامه نگاهی به آنها خواهیم داشت:
زوال نظام اجتماعی و فروپاشی دولت قاجار
کتاب زوال نظام اجتماعی و فروپاشی دولت قاجار، به قلم رضا رئیس‌طوسی منتشر شده توسط نشر نی، بر اساس اسناد آرشیو وزارت خارجه بریتانیا تدوین شده و از این نظر نقش استعماری انگلیس در تجزیه و انحلال سلسله قاجار با روایتی مناسب آمده است. روایت زوال دولت قاجار در دهه‌های آخر عمر آن و نبرد چندجانبه‌ای است که در این دوره بین دو قدرت بزرگ استعماری روسیه و انگلستان، اقشار فقیر و میانیِ شهر و روستا، رؤسای ایل‌های بزرگ، درباریان و علما درگرفت و زمینه‌های انقلاب مشروطه را فراهم کرد؛ مشروطه‌ای که به علت استمرار دخالت‌های آن دو قدرتِ استعماری و ضعف نیروهای اجتماعی ناتمام ماند.
امتیاز این کتاب علاوه بر استفاده گسترده از منابع دست اول و اسنادِ آرشیوهای وزارت خارجه بریتانیا، دقت مؤلف در روایت جزئیات داده‌های اقتصادی و اجتماعی ایران قبل از مشروطه است. رئیسی در پشت جلد کتاب به نقل از لرد کرزن درباره امتیازی که دولت ناصرالدین شاه قاجار در سال 1251 به بارون رویتر داد آورده است: «این کامل‌ترین و عجیب‌ترین واگذاری کل منابع طبیعی صنعتی یک کشور به فردی خارجی است که کسی در تاریخ خواب آن را نتواند دید، چه رسد به آنکه عملاً امضا شده باشد.»
سرزمین سوخته؛ دیپلماسی بریتانیا در سیستان
کتاب «سرزمین سوخته؛ دیپلماسی بریتانیا در سیستان» از دیگر آثار رضا رئیس‌طوسی است که توسط گام نو منتشر شده است. این کتاب درباره دخالت انگلستان در مرزهای ایران و افغانستان و آثار تصمیمات این کشور بر منطقه سیستان بر اساس اسناد و مدارک دست اول است. در پشت جلد این کتاب درباره وضعیت این منطقه آمده است:«دشت گر گرفته و بیآب سیستان، با مردمی که از این همه بیتوجهی به جان آمدهاند، با چشمانی که حتی اشک نیز در آنها خشکیده است، الزاماً مأیوسانه به سرنوشت ذلت‌بار خویش مینگرند.
تصویر واقعی سیستان امروز «مزارعی» است که به «شوره‌زار» تبدیل گشته و قبرستان گستردهای است که میلیونها ماهی از عطش مرده‌ی دریاچه هامون را و ده‌ها هزار گاو و گوسفند را در سینه‌ی باز و هر دم فزاینده خود جای داده است. صحنه دلخراش قبرگونه‌هایی که در زمین کنده شده‌اند و بچه‌ها را از گزند تابش آفتاب بیامان تابستانه کویر و هجوم داغ بادهای سوزان 120 روزه کویر سیستان در آن قرارداده‌اند دل هر انسان بی‌رحمی را به رحم میآورد.»
نفت و بحران انرژی
«نفت و بحران انرژی» نام کتاب دیگر رضا رئیس‌طوسی است که در سال 1363 توسط انتشارات کیهان پخش شده است و درباره ذخایر نفت در خاورمیانه و جنبه‌های سیاسی و آثار وجود نفت در روابط خارجی است. در این بین به نقش امپریالیسم در صنعت و تجارت کشورهای منطقه به‌ویژه ایران نیز پرداخته شده است.
