نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

توافق عربستان و اسرائیل، نخستین تلفات طوفان‌الاقصی

اندروز پاراسیلتی / دامنه و پیچیدگی‌های حمله حماس که اسرائیل را کاملاً غافلگیر کرد، بنیامین نتانیاهو را حتی پس از پایان جنگ هم تعقیب خواهد کرد. اینکه حماس این حمله را همزمان با پنجاهمین سالگرد جنگ یوم‌الکیپور اجرا کرد، نمک بر زخم است. هرچند حمله سال ۱۹۷۳ توسط اعراب یک عملیات غافلگیرکننده بود، اما دستگاه‌های اطلاعاتی اسرائیل کامل بر این عملیات احاطه داشتند، فقط تل‌آویو در آن روز تصور نمی‌کرد که این عملیات اجرا شود. اما این‌بار، دستگاه‌های اطلاعاتی اسرائیل ذره‌ای خبر نداشتند. نتانیاهو حالا با بزرگ‌ترین بحران دوران حیات سیاسی‌اش مواجه است. بن‌کاسپیت، خبرنگار اسرائیلی می‌نویسد: «عملیات انتقامی اسرائیل به دلیل حضور گروگان‌های اسرائیلی در تونل‌های حماس در منطقه بسیار متراکم از جمعیت با پیچیدگی‌های زیادی مواجه است.» پیچیدگی و غافل‌گیرکننده بودن حمله حماس، یادآور حمله پهپادی و موشکی ایران به تاسیسات آرامکوی عربستان در سال ۲۰۱۹ بود. هرچند نه حماس و نه ایران نقش تهران را در برنامه‌ریزی این عملیات نپذیرفته‌اند، نسبتاً با یقین می‌توان گفت که این اقدام از سوی تهران برنامه‌ریزی شده‌بود یا دست‌کم چراغ سبز تهران را داشت. از دیدگاه ایران، وقت آن رسیده‌بود که نشان دهد تاثیرش در میان فلسطینیان از هر زمان دیگر بیشتر شده‌است، به‌ویژه درحالی‌که محور آمریکا، اسرائیل، عربستان سعودی و فلسطین توجه‌ها را به خود جلب کرده‌بود. ایران از میزان تاثیرش در عراق، سوریه و لبنان (از طریق حزب‌الله) کاملاً راضی بود، روابطش با کشورهای خلیج‌فارس در مسیر دیپلماتیک قرار داشت، لازم بود که پیام تندی از سوی ایران به اسرائیل ارسال شود. با این حال، تصور نقش ایران در این عملیات نباید ما را از نقش مسائل داخلی غافل کند. تلاش محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی برای بازی دادن تشکیلات خودگردان فلسطینی در توافق اسرائیل و عربستان، از سوی غزه بدون جواب نمی‌ماند. محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، مدت‌هاست که در کرانه باختری از حماس و دیگر گروه‌های تندرو عقب افتاده‌است. فلسطینی‌ها روزبه‌روز بیشتر نسبت به رهبران‌شان در کرانه باختری یا دورنمای یک توافق صلح دیگر بدبین می‌شوند. حماس و به تبع آن، ایران، می‌خواستند که جلوی تقویت تشکیلات خودگردان را بگیرند و جایگاه خودشان را به‌عنوان نیروی مسلط در بین گروه‌های مسلح و جریان‌های مقاومت که به‌تازگی بیش از گذشته تقویت شده‌اند، تثبیت کنند. نتانیاهو برای سالیان دراز از هر تعامل جدی با تشکیلات خودگردان اجتناب کرده‌بود و حتی گاهی ترجیح می‌داد با حماس توافق کند. مادامی که هیچ فرآیند صلحی در پیش رو وجود نداشته‌باشد، محمود عباس چیزی ندارد که به مردم ارائه بدهد. در نتیجه حماس و دیگر گروه‌ها به سادگی می‌توانند خلأ را در کرانه باختری پر کنند. وضعیت حالا بدتر از همیشه است. شرکای ائتلاف راست افراطی نتانیاهو دیگر حتی نمی‌توانند دادن امتیاز به فلسطینی‌ها را در ذهن خود تصور کنند. حماس نام عملیات خود را طوفان‌الاقصی نامید تا آن را به اقدام‌های تحریک‌آمیز اخیر اسرائیلی‌های افراطی مذهبی و شهرک‌نشینان علیه مسجدالاقصی نسبت بدهد. نتانیاهو هم هیچ‌یک از توافق‌ها با فلسطینیان را که به سال ۱۹۹۳ باز می‌گشت، عملی نکرد. شهرک‌نشینان افراطی در شهرک‌های غیرقانونی در حال ساخت و سازهای بیشتر و بیشتر هستند. در حال حاضر به نظر می‌رسد که یکی از تلفات جنگ اخیر، توافق عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان باشد. داود کتاب، نویسنده المانیتور، امروز به من می‌گفت که دیپلمات‌ها تنها زمانی می‌توانند کارشان را شروع کنند که گلوله‌ها و بمب‌ها به کارشان پایان دهند. ممکن است مدتی طول بکشد، اما وقتی که نبرد تمام شد، باید توافق اسرائیل و سعودی دوباره از سر گرفته‌شود. بیش از هر زمان دیگر لازم است که برنامه صلح اسرائیل و فلسطین به یک توافق فراگیرتر منطقه‌ای متصل باشد. وقتی نبرد تمام شود، اگر نتانیاهو از لحاظ سیاسی زنده بماند، علاقه‌مند به توافق با سعودی است. خیلی زود نیست که از حالا در مورد نتیجه کار فکر کنیم. شاید ایجاد یک کابینه فراگیر وحدت ملی با یائیر لاپید و بنی گانتز، رهبران اپوزیسیون بتواند پوششی برای توافق با فلسطینیان ایجاد کند. گانتز که هفته پیش برای ملاقات در کاخ سفید به واشنگتن رفته‌بود، یکی از عناصر کلیدی توافق با عربستان محسوب می‌شود. با حمله حماس، ایران این پیام را فرستاد که می‌خواهد در این فرایند حرفی برای گفتن داشته‌باشد. با توجه به توانایی‌هایی که ایران این هفته نشان داد، فرآیند صلح پس از این نبرد نیازمند توافق‌های امنیتی وسیع‌تری بین ایالات متحده آمریکا و متحدان منطقه‌ای‌اش است.