آیا هند به خاطر چابهار تحریم می‌شود؟

آمریکا و هند در دهه‌های اخیر روابط بسیار نزدیکی با یکدیگر برقرار کرده‌اند. ودانت پاتل، یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به این توافق گفته‌بود: «هر شخصیتی که به دنبال معامله با ایران باشد، باید بداند که ریسک بالقوه وجود دارد که خودشان را در معرض مخاطره تحریم قرار دهند.»

ایالات متحده آمریکا پیش از این فقط دو بار بعد از آزمایش‌های اتمی دهلی‌نو، تحریم‌هایی را علیه نهادهای علمی هند وضع کرده‌است. اما پس از پایان جنگ سرد، هند و ایالات متحده آمریکا به شکل چشمگیری روابط خود را تقویت کرده‌اند و هر یک دیگری را به‌عنوان یکی از نزدیک‌ترین شرکای استراتژیک تلقی می‌کند.

هرچند هند هیچ تحریمی را علیه کشور ثالث به رسمیت نمی‌شناسد، مگر اینکه توسط سازمان ملل وضع شده‌باشد، اما تاکنون حداکثر تلاش‌اش را کرده‌است تا تحریم‌های آمریکا را علیه ایران رعایت کند.

تا چند سال پیش، هند ایران را یکی از اصلی‌ترین تامین‌کنندگان نفت خود می‌دانست. اما از سال ۲۰۱۸ که دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه تهران وضع کرد، هند از خرید نفت ایران کاملاً اجتناب کرده‌است.

اما هند در همان سال ۲۰۱۸ با موفقیت در واشنگتن لابی کرد که بتواند برای پروژه بندر چابهار از آمریکا معافیت تحریمی بگیرد. انگیزه آمریکا این بود که مسیر چابهار یک دالان ترانزیتی برای کمک به افغانستان ایجاد می‌کرد که در آن زمان منافع امنیتی آمریکا را تامین می‌کرد.

در آن زمان، خط آهن در حال ساخت که بندر چابهار را به افغانستان متصل می‌کرد هم از تحریم‌ها مستثنی شد. اما در حال حاضر، در شرایطی که حمایت ایران از گروه شبه‌نظامی حماس در غزه باعث تحریم‌های بیشتری از سوی آمریکا شده، باعث شده‌است که دهلی‌نو در محدودیت بیشتری قرار گیرد.

افغانستان هم پس از آنکه نظامیان آمریکایی سال ۲۰۲۱ از این کشور عقب‌نشینی کردند، اهمیت گذشته را در سیاست خارجی واشنگتن ندارد.

به‌رغم همه این مسائل کارشناسان معتقدند که هند در مخاطره تحریم گسترده از سوی آمریکا قرار ندارد.

گلشن سشدوا، استاد دانشگاه جواهر لعل‌نهرو در دهلی‌نو به الجزیره می‌گوید: «احتمال اینکه اقتصاد هند به خاطر چنین مسئله کوچکی تحریم شود، بسیار کم است. در بدترین حالت فقط ممکن است افراد و نهادهایی که در توافق چابهار نقش داشتند، تحت برخی تحریم‌ها قرار بگیرند.» 

هند در حال حاضر یکی از کشورهای جهان است که پرشتاب‌ترین رشد اقتصادی را دارد. اما تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه هند احتمالاً محدود خواهد بود و بر تجارت جهانی اثر نمی‌گذارد.

تحریم‌های آمریکا علیه ایران همین حالا نیز بر منافع هند اثر گذاشته‌است. معافیت تحریمی برای بندر چابهار شامل ابتکارهای هند برای توسعه زیرساخت‌هایی که هند را به آسیای میانه متصل می‌کند، نمی‌شد و باعث می‌شد تا بلندپروازی‌های هند در این زمینه، محدود شود.

تصمیم هند به اجتناب از خرید نفت ایران بر اثرتحریم‌های آمریکا هم باعث شد که دهلی‌نو بیش از پیش تحت تاثیر فشار تغییر قیمت از سوی دیگر تامین‌کنندگان نفت خام قرار گیرد.

بعضی تحلیل‌گران معتقدند که اگر آمریکا تلاش کند در مورد چابهار سختگیری کند، ممکن است دهلی‌نو این‌بار واکنش تندتری نشان دهد.

کبیر تانجا، پژوهشگر بنیاد پژوهشی آبزرور به الجزیره می‌گوید: «چابهار مسئله مهم‌تری محسوب می‌شود و دهلی‌نو آمادگی دارد تا آن را برای بلندمدت زنده نگه دارد.»

سارنگ شیدوره، مدیر گروه جنوب جهانی در اندیشکده مؤسسه کوئینسی می‌گوید که اگر هند در برابر تهدید جدی آمریکا برای تحریم، به کار در چابهار ادامه دهد، این موضوع پیامی برای آمریکا در پی دارد.

او معتقد است: «این موضوع نشان می‌دهد که کشورهای جنوب جهانی به‌‌رغم ترجیح آمریکا به مجبور کردن آنها برای همراهی با اهداف استراتژیکش، به دنبال کردن اهداف خودشان ادامه خواهند داد.»

شیدوره می‌گوید: «واشنگتن باید سیاست‌های خود را برای تحت فشار قرار دادن جنوب جهانی مورد بازنگری قرار دهد، چراکه این‌کار باعث می‌شود فرصت‌های آمریکا در جهان وسیعی که عمدتاً بی‌طرف است، خیلی کمتر شود.»