نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

خشنودی چین از گرفتاری آمریکا در خاورمیانه

درحالی‌که شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین این هفته برای دیدار با جو بایدن در حاشیه اجلاس سران کشورهای حاشیه اقیانوس آرام به سانفرانسیسکو می‌رود، جنگ در خاورمیانه بر این مذاکرات سایه خواهد انداخت. چین ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل را از ابتدای ماه جاری برعهده گرفته و خود را به‌عنوان یک قدرت جهانی مشتاق صلح و قادر به میانجیگری برای آتش‌بس معرفی کرده است. علاوه بر این چین با ایالات متحده بر سر قطعنامه‌های شورای امنیت که در هفته‌های اخیر در مورد جنگ غزه ارائه شده‌اند، به رقابت پرداخته و قطعنامه‌ها یکی از پس از دیگری توسط این دو وتو شدند. ژانگ جون، سفیر چین در سازمان ملل ماه گذشته با اشاره به محافظت ایالات متحده از اسرائیل در برابر انتقادات بین‌المللی گفت: «کشورها باید وجدان اخلاقی خود را حفظ کنند، نه اینکه به محاسبات ژئوپلیتیکی بچسبند، چه رسد به استانداردهای دوگانه. چین همچنان با لحاظ کردن انصاف و عدالت بین‌المللی، در کنار قوانین بین‌المللی و در کنار آرمان‌های مشروع جهان عرب و اسلام خواهد ایستاد.» دیپلمات‌های چینی از 7 اکتبر و پس از حمله حماس به اسرائیل، به سفر به پایتخت‌های مختلف خاورمیانه پرداخته‌اند. درحالی‌که کرملین در پایان ماه گذشته میزبان هیئتی از مقامات حماس بود، چین کمی محتاط‌تر عمل کرده است. وانگ دی، رئیس اداره امور غرب آسیا و شمال آفریقا در پکن، آخر هفته در تهران بود و به «نیاز فوری به آتش‌بس» اشاره کرد و در عین حال از «استمرار پیشرفت» در روابط چین و ایران استقبال کرد. ایران، اصلی‌ترین قدرت خارجی حامی حماس است که اخیراً به بلوک کشورهای غیرغربی بریکس ملحق شد. بلوکی که چین در آن بازیگری کلیدی است. نفوذ چین در خاورمیانه در حال افزایش است، اما هنوز به تثبیت نرسیده است. این ابرقدرت نوظهور در اوایل سال جاری، زمانی که به ایجاد روابط نزدیک بین رقبای دیرینه عربستان سعودی و ایران کمک کرد، قدرت ژئوپلیتیک خود را به کار گرفت. در ماه آگوست، وانگ یی، دیپلمات ارشد چین، حتی مدعی شد که پکن ریاست «روند آشتی» در خاورمیانه را برعهده دارد، زیرا دولت‌های منطقه توسعه جوامع خود را در کنار مشارکت‌های مختلف با غول اقتصادی آسیا در اولویت قرار داده‌اند. با این حال، اکنون این درگیری خطوط گسلی که فعال بوده را بیشتر فعال کرده است: نیروهای مورد حمایت ایران اقدامات خود را علیه منافع ایالات متحده و اسرائیل افزایش داده‌اند و روند عادی‌سازی اعراب با اسرائیل نیز در انجماد است. در تمام این موارد، به نظر می‌رسد که چین بیشتر به موضع‌گیری گفتمانی علاقه‌مند است تا تلاش واقعی دیپلماتیک. این کشور برای محدود کردن فعالیت‌های جمهوری اسلامی یا مهار گروه‌های مورد حمایتش در منطقه، از هیچ اهرمی علیه تهران استفاده نمی‌کند. در عوض، به قول احمد ابودوه از تحلیلگران اندیشکده چتم هاوس چین نوعی «بی‌طرفی ضدغربی» را در پیش گرفته است. به این معنا که از محکوم کردن هر کشور و نیرویی که مرکزیت غرب را در نظم جهانی زیر سوال می‌برد، خودداری کرده و در عین حال به صراحت از حماس نیز حمایت نمی‌کند. دولت بایدن که رقابت با چین را به‌عنوان نگرانی اصلی سیاست خارجی خود در نظر دارد، از واکنش‌هایی که با آن روبه‌رو می‌شود، آگاه است و بی‌سروصدا تلاش کرده است تا انگیزه‌های دولت راست‌گرای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را مهار کند. از سوی دیگر، چین بسیار فرصت‌طلب است. این کشور از یک‌سو به همبستگی با جهان اسلام می‌پردازد و از سوی دیگر در حال آزار و اذیت مسلمانان اویغور در منطقه سین‌کیانگ است. اما واقعیت این است که پکن از بسیاری جهات «یک قدرت بزرگ» در خاورمیانه و بقیه جهان است. پکن همچنین ریسک‌گریز است زیرا رهبران حزب کمونیست چین از شکست هراس دارند و بنابراین از نفوذ بیش از حد گسترده نیز بیم دارند. چین تمایلی ندارد که جایگزین آمریکا در خاورمیانه شود، اما بدون شک از اینکه آمریکا دوباره در یک درگیری در منطقه گرفتار شود، خرسند خواهد بود. کارشناسان چینی بر این باورند که هر چه تحولاتی خارج از شرق آسیا بیشتر توجه استراتژیک‌ واشنگتن را به خود جلب کند، چین زمان و فضای بیشتری برای تثبیت سلطه استراتژیک خود در اقیانوس هند و اقیانوس آرام به دست می‌آورد.»