آرامش قبل از طوفان/ درباره عکس یادگاری خانواده سلطنتی ایران با جیمی و روزالین کارتر

محمدرضاپهلوی وقتی خودش را برای عکس یادگاری با رئیس‌جمهور آمریکا آماده می‌کرد هرگز فکر نمی‌کرد یک سال بعد مجبور به ترک وطن شود. از اتفاق کارتر هم بابت همین دیدار و نزدیکی‌اش به شاه و جزیره ثبات خواندن ایران در منطقه‌ای پرآشوب به نوعی از حلقه اصلی سیاست  آمریکا رانده شد. منتقدانش معتقد بودند کارتر در سفر خود به ایران بدون آنکه به بحران‌های داخلی و رشد جنبش‌های مخالف توجه کند بر ثبات و امنیت کشور تأکید کرده. اینجا عکس‌نوشت است و قرار نیست بحث سیاسی کنیم...

در دنیای عکس‌های یادگاری رؤسای کشورها، خیلی رسم نیست که فرزندان مقامات در عکس‌های یادگاری حضور داشته باشند. با این حال در دنیای عکس هم استثناهایی وجود دارد. در خانواده‌های سلطنتی، به‌ویژه در رژیم‌هایی که نظام سلطنتی موروثی دارند، معمولاً ولیعهد به‌عنوان بخشی از نماد قدرت و انتقال آرام و منظم حکومت در تصاویر رسمی حاضر می‌شود تا خودی نشان دهد.

در این عکس نیز حضور رضا پهلوی به نوعی تاکید بر مشروعیت و آینده حکومت پهلوی بود. محمدرضاپهلوی اما برای آنکه یک آس دیگر هم رو کند باقی فرزندان را هم به عکس راه داد تا تصویر یک خانواده سلطنتی منسجم و باثبات را به رخ جهانیان بکشد. اگر قرار باشد این عکس را در دوره خودش تحلیل کنیم، نمی‌شود منکر این شد که شاه تلاش می‌کرد تصویر مطلوبی از ایران به جهان ارائه دهد.

او می‌خواست ایران را کشوری باثبات، مدرن، آرام و... به ضمیمه یک خانواده سلطنتی قوی و مهربان به جهانیان نشان دهد؛ تصویری که با واقعیت فاصله‌ای از زمین تا آسمان داشت و آرامشی که بیشتر به آرامش قبل از طوفان می‌مانست.

نمی‌دانم وقتی عکاس مجله «پاری ماچ» این عکس را می‌گرفته چه حالی داشته اما وقتی به عکس و سرنوشت کاراکترهای آن نگاه می‌کنم، حسی به من می‌گوید انگار «ژان کلود دوچ» قبل از فشار دادن شاتر آهی کشیده و آن آه را نثار حاضران در عکس کرده. آهی که از آن روز به بعد گریبان تک‌تک افراد حاضر در عکس را گرفت. جیمی کارتر دهم دی‌ماه ۱۳۵۶ به ایران آمد و دهم دی‌ماه ۱۴۰۳ از دنیا رفت. 

 عکس:Getty Images