بررسی ورود شرکت‌های چینی به بازار ساخت‌وساز تهران
تهران جایی برای ساخت‌وساز چینی‌ها ندارد
ورود شرکت‌های چینی به بازار ساخت‌وساز پایتخت، تبدیل به بحث و جدلی بین شهردار تهران، معاون شهرسازی و معماری و برخی از اعضای شورای شهر تهران شد. آنچه اهمیت دارد، ارائه آمارهای ضدونقیض شهردار و معاونش بود که حضور چینی‌ها را مبهم‌تر می‌کند. شهردار تهران اعلام کرد: «شرکت‌های چینی برای ساخت 200 هزار واحد وارد بازار ساخت و ساز پایتخت می‌شوند.» این در حالی است که پیش از این معاون او از حضور چینی‌ها برای ساخت 100 هزار واحد خبر داده بود. این ساخت‌وسازها در حالی قرار است انجام شود که به گفته یکی از اعضای شورای شهر تهران، زیست‌پذیری تهران آنقدر اشباع شده که دیگر جایی برای ساخت و ساز انبوه چینی‌ها باقی نمانده است.
با وجود گذشت حدود یک ماه از سفر شهردار تهران به همراه معاونانش به چین هنوز دلیل و مهمتر، دستاورد آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. سفری که به گفته شهردار تهران 12میلیارد یورو برای تهران هزینه دارد و قرار است با این مبلغ علاوه بر تحول در ناوگان حمل‌ونقل تهران، چینی‌ها برای ساخت هتل، شهربازی، پارک آبی و البته ساخت مسکن وارد تهران شوند. مدیریت کنونی شهرداری تهران با توجیه وابسته بودن بیش از 200 صنعت به صنعت ساختمان اقدام به تصویب مازاد تراکم کرده است و حالا زاکانی و مدیرانش از عقد تفاهم‌نامه‌ای برای ورود شرکت‌های چینی به بازار ساخت‌وساز تهران خبر می‌دهند. روز 11 بهمن حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در تشریح طرح «کلید به کلید» در رسانه‌ها، اعلام کرد: «ساخت 100 هزار واحد مسکونی با مشارکت چینی‌ها پیش‌بینی‌شده است و این تفاهم در سفر شهردار تهران به چین به نتیجه رسیده است.»
معاون شهردار تهران چه صلاحیتی دارد؟
مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری روز گذشته در جلسه شورای شهر تهران در واکنش به این موضوع، معاون زاکانی را مخاطب قرار داده و گفت: «ما در حوزه صنعت ساختمان – تولید مصالح ساختمان، دانش فنی و مهندسی – در سطح بسیار بالایی هستیم و جالب اینکه امروز در وزارت دفاع جمهوری اسلامی کارخانه‌ای برای صنعتی‌سازی در این عرصه آماده بهره‌برداری است و کشور را در زمره 4 کشور برتر صنعت ساختمان‌سازی قرار داده است. آقایانی که مطلع نیستند اول ظرفیت‌های ملی را ببینند، بعد از ظرفیت‌های خارجی صحبت کنند. اصلاً یک معاون چه صلاحیتی دارد که از وعده‌هایی که محقق شدن آن معلوم نیست، در رسانه ملی صحبت کند؟ مگر تصویب یا اجازه آن در اختیار توست که بار فکری و ذهنی برای جامعه بسازید؟ حدود صلاحیت تو مشخص است. اگر این موضوع به هر مصلحتی در شورای شهر تهران تصویب شد مرجع ذیصلاح آن را اطلاع می‌دهد.» پرویز سروری، نائب رئیس شورای شهر تهران در مقابل این انتقادات به صراحت گفت: «اگر اقدامی در حوزه مسکن به‌ویژه بافت فرسوده انجام می‌شود، باید مورد تقدیر قرار بگیرد نه اینکه به‌عنوان یک ضعف قلمداد شود. اگر شهرداری بتواند این کار را انجام دهد، باید دستش را هم بوسید.»
ساخت 200 هزار واحد مسکونی توسط چینی‌ها
علیرضا زاکانی، شهردار تهران نیز روز گذشته با حضور در شورای شهر تهران، گزارشی از سفر به چین ارائه کرد؛ گزارشی که نتوانست ابهامات مطرح‌شده از سفر طولانی‌مدت به چین را پاسخ دهد. براساس این گزارش مشخص شد که تهاترهای دارایی‌ها و املاک شهرداری در تفاهم‌های منعقدشده در این سفر بسیار پررنگ است. برخی از کارشناسان در واکنش به رویه مدیریتی کنونی شهرداری تهران این سوال را مطرح می‌کنند که آیا پس از این دوره مدیریت شهری، دارایی یا املاکی برای شهر باقی خواهد ماند؟ زاکانی در جمع اعضای شورای شهر تهران بار دیگر نحوه ورود چینی‌ها به بازار مسکن تهران را تشریح کرد و در این میان دوباره فروش متری مسکن در بورس را مطرح کرد. او با اشاره به اینکه 200 هزار واحد مسکونی توسط شرکت‌های چینی ساخته می‌شود، برای توجیه حضور چینی‌ها اعلام کرد: «این برای ما دردناک است که مردم خانه نداشته و اجاره‌نشین باشند؛ و بیش از 60 درصد حقوق‌شان را برای اجاره بدهند. می‌خواهیم گره از کار مردم باز کنیم. شهرداری تهران در تأمین مسکن استطاعت‌پذیر، وظیفه و مسئولیت مستقیم دارد. هدف‌گذاری ما بافت‌های فرسوده و زمین‌های ذخیره شهری است که شهر نوسازی و ایمن‌سازی می‌شود مردم هم می‌توانند در بورس، مسکن را متری یا کل یک واحد را بخرند. درآمد شهرداری هم دوباره خرج شهر می‌شود.»
جمعیت تهران اشباع شده است
سیدجعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران نیز در گفت‌وگو با هم‌میهن در واکنش به حضور چینی‌ها به ساخت و ساز در تهران، اظهارکرد: «شهردار تهران برای موضوعاتی که مطرح کرد لایحه‌ای به شورای شهر تهران ارائه کرده و مطالعه آن مشخص می‌کند که مدل‌های اقتصادی و فنی مورد تایید هست یا خیر؟ اگر شورای شهر پایتخت به این نتیجه برسد که طرحی خوب است از آن حمایت می‌کند و اگر طرح شهرداری واجد ایراداتی باشد، شورای شهر در تصمیم‌گیری دقت لازم را خواهد کرد.»
او با بیان اینکه حضور چینی‌ها در ساخت و ساز تهران چندروزی است که در رسانه‌ها مطرح شده است، گفت: «شهردار تهران در گزارش خود به ورود چینی‌ها به ساختمان‌سازی اشاره کرد. با اعلام شهردار، این تفاهمنامه قطعیت پیدا نمی‌کند. جزئیات این مسائل باید در شورای شهر تهران بررسی شود. در این باره چند نکته حائز اهمیت است. نکته اول این است که نیازمند فناوری‌های نو در صنعت ساختمان هستیم؛ به‌گونه‌ای‌که قیمت تمام‌شده ساخت و ساز کاهش یابد. از سوی دیگر این صنعت باید سرعت بیشتری بگیرد و از مصالح سبک و ایمن‌تری در آن استفاده شود. اما شرکت‌های قدری در کشور و پایتخت در حوزه اجرایی صنعت ساختمانی فعالیت می‌کنند. بنابراین نمی‌توانیم سرمایه‌گذاران داخلی را نادیده بگیریم.» تشکری‌هاشمی با اشاره به اینکه در ساخت مسکن مباحث جدی‌تر باید مورد توجه قرار گیرد، افزود: «یکی از این مباحث ظرفیت زیست‌محیطی است. چند نفر می‌توانند در این شهر زندگی کنند که هوا، آب، خاک و پارامترهای زیست‌محیطی قابل قبولی را در اختیار داشته باشند؟ اگر 500 مسکن بسازیم که در هر واحد 4 نفر ساکن شوند، 2 میلیون نفر به جمعیت تهران اضافه می‌شود. این دو میلیون نفر چقدر آب – شرب و بهداشتی – نیاز دارند؟ از سوی دیگر عارضه‌های استفاده از انرژی‌های دیگر (گاز، بنزین و...)، تردد، کمبود سرانه‌های آموزشی، درمانی، ورزشی، تجاری، اداری، فرهنگی و مذهبی و فضای سبز را هم باید در نظر گرفت. اصولاً اگر فکر کنیم از بخش خصوصی موفق‌تر عمل کردیم تا مسکن ارزان تامین شود، دور از واقعیت است. تهران در وضعیت اشباع وضعیت زیست‌محیطی است و نباید جمعیت آن بیشتر شود. چراکه این شهر کشش ندارد. باید برای تامین آب تهران از خلیج‌فارس آب انتقال بدهیم؟ اینکه امکان‌پذیر نیست. از سوی دیگر خیابان‌های تهران نیز کشش خودروی بیشتر را ندارد. زمانی پایتخت ایران پیک ترافیک داشت، در حال حاضر تمام ساعات پیک ترافیک است.»
رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران در پاسخ به اینکه اگر جمعیت افزایش یابد تکلیف کیفیت زندگی در شهر چه می‌شود؟ بیان کرد: «این ملاحظاتی است که باید توسط شورای شهر تهران و شورایعالی شهرسازی و معماری بررسی شود. در طرح‌های جامع شهر تهران باید این ملاحظات مدنظر قرار گیرد تا تهران به جایی نرسد که غیرقابل سکونت شود. این هنر نیست که یک شهر را ساقط کنیم.»
برنامه‌های زاکانی 10 ساله است
ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران در پاسخ به این سوال که از توضیحات زاکانی درباره ورود شرکت‌های چینی به بازار ساخت و ساز تهران قانع شدید؟ به هم‌میهن گفت: «قانع نشدم. موضوعی که شهردار مطرح می‌کند، در خوش‌بینانه‌ترین حالت یک برنامه 10ساله است و تمام برنامه چهارم توسعه شهر تهران و برنامه سالانه شهرداری تهران را تحت تاثیر قرار می‌دهد.» او با اشاره به اینکه رابطه ساختمان‌سازی شرکت‌های چینی مشخص نیست، افزود: «پس از دو سال تاخیر زاکانی اعلام کرد که اولویت شهر تهران آلودگی هوا و حمل و نقل عمومی است. اگر قرار است از خارج از کشور ثروت و تکنولوژی وارد کنیم چرا نباید به اولویت شهر اختصاص دهیم. در حوزه گردشگری، مترو، ون، اتوبوس، موتورسیکلت، مسکن با حجم 12 میلیارد یورو به شکل مستقیم و غیرمستقیم تفاهم منعقدشده و به قرارداد می‌رسد. به نظرم تفاهم‌نامه‌هایی با این مبلغ نیاز به برنامه مدون و پیوست‌های متعددی دارد که بسیاری از آنها نیاز به برنامه 10 ساله دارد. واقعیت این است که این تفاهم‌نامه‌ها با واقعیت شهرداری هم تطابق ندارد. در جلسه از مدیرعامل اتوبوسرانی پرسیدیم که چرا از شرکت‌هایی که شهردار تهران از آن تعریف می‌کند اتوبوس نگرفتید؟ پاسخ داد: «شهرداری نتوانسته به تعهدات خود عمل کند.» شهرداری در مقابل این اتوبوس‌ها قرار است ملک تهاتر کند. شهرداری یا ملک نداده یا ملکی نیست که قابلیت نقد شدن داشته باشد و مشکل شرکت خودروسازی را حل کند. آن وقت در شورای شهر تهران صحبت از 12 میلیارد یورو آن‌هم به طریق یوزانس می‌کنند که پرخرج‌ترین و پرسودترین برای طرف مقابل است. یوزانس در تامین مالی آخرین راه‌حل است برای تامین مالی.»
او روز گذشته در صحن شورای شهر تهران به حضور شرکت‌های چینی در ساخت و ساز بافت فرسوده نیز واکنش نشان داد. این عضو شورای شهر تهران گفت: «براساس این تفاهم زمین در اختیار شرکت چینی قرار می‌گیرد و آنها اقدام به ساخت مسکن می‌کنند درحالی‌که شعار شهرداری در این دوره «تهران کلانشهر الگوی جهان اسلام» است. مقام رهبری می‌فرمایند در مسکن ما وابستگی به خارج نداریم. زمین، مصالح و طراحی مال خودمان است. بنابراین باید به مسئله مسکن رسید.»
