چرا بیمارستان گاندی سوخت؟

بیمارستان گاندی در شعله‌های آتش سوخت. خوشبختانه این حادثه تلفات جانی نداشت اما براساس اعلام سخنگوی آتش‌نشانی این بیمارستان قبل از حریق 5 اخطار گرفته بود اما مدیران به ایمن‌سازی و رفع خطر آن اقدام نکردند و علت شعله‌ور شدن آتش‌سوزی نیز نمای کامپوزیت این بیمارستان اعلام شده است. دادستان تهران دستور تشکیل پرونده قضایی را صادر کرده و باید منتظر اعلام علت اصلی وقوع این حادثه بود. هرچند سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران در واکنش به این حادثه گفته است که «بیمارستان گاندی در حال بازسازی بوده اما نمای کامپوزیت را تغییر نداده و بهترین موقعیت را از دست داده است.»

برآورد اولیه مبنی بر این بود که این حریق با تلفات جانی بسیاری اطفا خواهد شد اما پس از 2 ساعت تلاش بی‌وقفه 200 آتش‌نشان شعله‌های بیمارستان گاندی بدون تلفات جانی فرونشست و 93 بیمار آن با همت آتش‌نشانان و هماهنگی شبکه بهداشت به دیگر مراکز درمانی منتقل شدند. پس از آن علی صالحی، دادستان تهران دستور تشکیل پرونده قضایی برای این حادثه را صادر کرد و پیرو آن یکی از معاونان دادستان تهران و بازپرس ویژه با حضور در محل حادثه، به بررسی علت این آتش‌سوزی پرداخت.

پنجشنبه عصر بار دیگر شعله‌های آتش سیاهی شب تهران را روشن کرد. شعله‌هایی که دهان باز کرده بودند برای یک بیمارستان 17 طبقه؛ بیمارستان گاندی. این آتش‌سوزی در فضای مجازی با حوادثی مشابه مقایسه شد، حوادثی مانند فروریختن ساختمان پلاسکو که جان 16 آتش‌نشان را گرفت و آتش‌سوزی ساختمان سینااطهر که 19 تن از کادر درمان این کلینیک را به کام مرگ فرستاد. بیمارستان گاندی یکی از بیمارستان‌های فعال در گردشگری سلامت بود و به همین سبب یک هتلینگ 21 طبقه در کنار آن قرار داشت که در این حادثه آسیب دیده است. اما مهم این است که در اکثر آتش‌سوزی‌های مهیب پایتخت بیشتر ساختمان‌های ناایمن را به کام مرگ می‌فرستد.

جنجال یک لیست محرمانه نانوشته

پس از حادثه ساختمان پلاسکو، آتش‌نشانی به شناسایی ساختمان‌های عمومی و غیرعمومی ناایمن اقدام کرد. در سال 98 اعلام شد که لیستی از این ساختمان‌ها تهیه شده است. اما این لیست بدون هیچ مهری محرمانه مانده بود و به گفته محسن هاشمی، رئیس سابق شورای شهر تهران درباره عدم انتشار این لیست اعلام کرده بود که «در آن زمان مسئولان امنیتی در تهران موافق انتشار چنین لیست‌هایی نبودند. نمی‌دانم امروز موافق انتشار این لیست هستند یا خیر اما فکر نمی‌کنم نظرشان تغییر کرده باشد.» پس از حادثه متروپل دوباره انتشار این لیست در صدر مطالبات جامعه قرار گرفت و محمدجعفر منتظری، دادستان وقت در رسانه ملی به صراحت اعلام کرد که انتشار این لیست محرمانه نیست. اما با وجود درخواست برخی از اعضای شورای دوره ششم شورای شهر تهران و شهروندان، این لیست به صورت رسمی منتشر نشد و نسخه‌ای منتشرشده توسط رسانه‌ها نیز نه از سوی مدیران شهری تایید شد نه تکذیب.

پس از تهیه این لیست بود که مدیران شهری پیاپی اعلام می‌کردند که براساس ریسک حریق 129 ساختمان بسیار پرخطر در تهران شناسایی شده است که باید به سرعت پلمب یا رفع خطر شوند. اما مهم‌ترین موضوعی که در لیست، نگرانی‌های بسیاری را به وجود آورده بود، این است که سازمان آتش‌نشانی اعلام کرد: «539 مرکز درمانی پرخطر را در شهر تهران شناسایی و دستورالعمل‌های لازم را به آنها ابلاغ کرده است. برخی از این مراکز بسیار پرخطر هستند که اگر حادثه‌ای در این مراکز درمانی رخ دهد، نمی‌توان هیچ اقدامی برای آن انجام داد.» پس از اعلام این خبر وزارت بهداشت درصدد رفع خطر از این مراکز درمانی برآمد اما با ورود و شیوع بیماری کرونا، تمام توان کادر درمان و وزارت بهداشت به این ویروس معطوف شد و سرعت پیشرفت ایمن‌سازی و رفع خطر مراکز درمانی را کاهش داد. ازدحام و مراجعه بیشتر شهروندان به مراکز درمانی باعث شد که برخی از مراکز هم به ایمن‌سازی ورود پیدا نکنند.

تمدید مجوز مراکز درمانی با تاییدیه آتش‌نشانی

 جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران درباره آخرین وضعیت این 539 مرکز درمانی پرخطر به هم‌میهن گفت: «در حال حاضر شرایط در حوزه درمان بسیار خوب است. آماری که سال 98 اعلام کردیم متعلق به دولت گذشته بود که دستگاه‌ها نسبت به آن بی‌تفاوت بودند. در یک سال‌و‌نیم گذشته وزیر بهداشت شخصاً به شهرداری و آتش‌نشانی اعلام کرد که «درباره مراکز درمانی به‌هیچ‌عنوان کوتاه نیایید.» برداشت‌مان این بود که اقدام او یک نمایش است. اما وزیر بهداشت تمدید مجوز فعالیت مراکز درمانی را منوط به تاییدیه آتش‌نشانی کرده بود.» او افزود: «آتش‌نشانی بیش از 2200 مرکز درمانی در تهران را بازدید و بررسی کرده است. مقصود از مرکز درمانی فقط بیمارستان نیست؛ بیمارستان، کلینیک، داروخانه و... است. حدود 1800 مرکز درمانی پس از بازدید، دستورالعمل گرفته و پس از اجرا، تاییدیه آتش‌نشانی را دریافت کرده‌اند. برخی دیگر نیز درصدد رفع مشکلات هستند. اما در این میان هستند مراکزی که به دستورالعمل‌های آتش‌نشانی اهمیت نداده‌اند.»

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران با اشاره به بیمارستان گاندی و اخطارهایی که گرفته است، تاکید کرد: «کامپوزیت‌های نمای بیمارستان گاندی متعلق به سال 90 است. از سال 94 استفاده از کامپوزیت در نمای ساختمان ممنوع شد. آتش‌نشانی از ساختمان‌های قدیمی که نمای کامپوزیت دارند، درخواست کرد که آن را تغییر دهند. اما قانون واضح و شفافی وجود ندارد که خواسته آتش‌نشانی انجام شود. از مالکان این ساختمان‌ها خواستیم در صورت بازسازی نما را تغییر دهند. ساختمان گاندی در حال بازسازی بود اما نمای کامپوزیت آن را تغییر نداده بود و تنها داخل بیمارستان بازسازی شد. درحالی‌که بهترین موقعیت بود تا نمای کامپوزیت تغییر کرده و نمای غیرقابل اشتعال داشته باشد.»

ملکی با بیان اینکه در حال حاضر وضعیت مراکز درمانی رو به قابل قبول است، گفت: «اگر بالاترین فرد نهادها و ارگان‌ها سخت‌گیری کنند، شرایط ایمنی در تمام حوزه‌ها و مراکز تجاری، کارگاهی، تولیدی و... بهتر می‌شود. در حال حاضر سرتاسر خیابان جمهوری به تولیدی تبدیل شده است. این ساختمان‌ها 50 تا60 سال پیش مسکونی بودند که حالا قانونی یا غیرقانونی به تولیدی، انباری پوشاک یا بخش‌هایی از بازار تبدیل شده‌اند. اگر اتحادیه یا صنف مورد نظر آنها هم برای صدور مجوز فعالیت‌شان سخت‌گیری کند، شرایط به این منوال پیش نخواهد رفت. اما در حال حاضر موضوع ایمنی برای آنها در اولویت نیست. البته امیدواریم به جای آنکه پول عضویت بگیرند و مجوز بدهند تاییدیه آتش‌نشانی را هم از اعضای خود درخواست کنند. اگر اتحادیه‌ها و صنوف، دیگر سازمان و نهادها مبادرت به این کار کنند، می‌توانیم امیدوار باشیم که در آینده نزدیک نگرانی‌های کمتری در این باره داشته باشیم.»

او درباره مداخلات دادستانی و قوه‌قضائیه نیز بیان کرد: «چرا باید دستگاه قضایی با زور مالکان ساختمان‌ها را مجبور به ایمن‌سازی کند؟ دستورالعمل‌های سازمان آتش‌نشانی در راستای ایمنی افراد است اما این دستور‌العمل‌ها عملیاتی نمی‌شود و حوادثی مانند آتش‌سوزی‌های سینا اطهر، ساختمان پلاسکو و بیمارستان گاندی رقم می‌خورد. اگر فرهنگ ایمنی افزایش یابد و باور ایمنی در جامعه وجود داشته باشد، نیازی نیست که قوه‌قضائیه و دادستانی به این حوادث ورود کنند و جان افراد کمتری در خطر می‌افتد.» ملکی، شرکت‌های بیمه را هم مقصر ناایمنی دانسته و گفت: «در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا شرکت‌های بیمه در ایمن‌سازی‌ها نقش‌آفرین هستند و مراکز پرخطر را با تاییدیه‌های آتش‌نشانی بیمه می‌کنند. حتی در برخی موارد تاییدیه آتش‌نشانی امتیازی برای تخفیف بیمه‌ای افراد است. چراکه ریسک خطر ساختمان با تجهیزاتی که استفاده کرده، کاهش می‌یابد. اما در ایران مالکان ساختمان‌ها محاسبه می‌کنند و هزینه تجهیزات را به بیمه پرداخت می‌کنند و شرکت‌های بیمه‌ای نیز آن را قبول می‌کنند.»