جنگ بیاعتمادی/رئیسجمهور آمریکا و رهبران اروپا یکدیگر را مقصر عدم ایجاد صلح در اوکراین میدانند
مقامات ارشد آمریکایی اصرار دارند که در مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین پیشرفتهایی حاصل شده است اما از نظر آنها ظاهراً این ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین است که چوب لای چرخ آن میگذارد.
مقامات ارشد آمریکایی اصرار دارند که در مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین پیشرفتهایی حاصل شده است اما از نظر آنها ظاهراً این ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین است که چوب لای چرخ آن میگذارد. زلنسکی به خبرنگاران میگوید اوکراین اراضی خود را در شرق دونباس نه امروز و نه هیچوقت دیگر به روسیه نخواهد داد: «تحت قوانین ما، تحت قوانین بینالمللی و تحت قوانین اخلاقی، ما هیچ حقی نداریم تا چیزی را تقدیم کنیم... این چیزی است که ما برای آن میجنگیم.»
این واکنش رئیسجمهور اوکراین پس از دیدار با سران کشورهای بریتانیا، فرانسه و آلمان به طرح صلح ترامپ و همچنین پس از صحبتهای دونالد ترامپ بود که گفت متاسفم که زلنسکی هنوز طرح صلح را نخوانده است. پس از آنکه آخرین دور از مذاکرات میان مذاکرهکنندگان اوکراینی و مقامات آمریکایی شامل استیو ویتکاف، مارکو روبیو و جرد کوشنر به هیچ نتیجهای نرسید، دونالد ترامپ دوباره رؤسایجمهور پیشین آمریکا، جو بایدن و باراک اوباما را مقصر خواند.
ترامپ گفت: «جو بایدن به آنها 350 میلیارد دلار داد، میدانید من به آنها چی دادم؟ هیچی. خب آن اوایل به آنها جاولین (موشک ضدتانک) دادم که خیلی از تانکها را داغون کرد. اوباما به آنها ملحفه داد.»
دولت اوباما بهدلیل امتناع از ارسال کمکهای تسلیحاتی مرگبار به اوکراین همیشه مورد انتقاد بوده است اما در هر صورت بر اساس گزارش «آژانس همکاری امنیتی دفاعی» در پنتاگون، در زمان باراک اوباما و تا مارس سال 2015، 100 میلیون دلار کمکهای امنیتی و همچنین تعداد قابلتوجهی از تجهیزات دفاعی و نظامی به اوکراین ارسال شده که 75 میلیون دلار از آن شامل هواپیماهای بدون سرنشین، رادارهای ضدخمپاره، دستگاههای دید در شب و تجهیزات پزشکی است.
ظاهراً ترامپ اشارهای به سخنان جان مککین، سناتور جمهوریخواه (در سال 2018 درگذشت) دارد که گفته بود: «اوکراینیها دارند سلاخی میشوند و ما برای آنها پتو و غذا میفرستیم. پتوها نمیتوانند مقابل تانکهای روسی بهخوبی عمل کنند.» اما بهگزارش سیانان، در حقیقت کمکهای دولت اوباما برای اوکراین بسیار حیاتی بودهاند و حتی بخشی از بسته کمکهای 250 میلیون دولت ترامپ نیز شامل اقلام بسیاری بودند که در دولت اوباما ارسال شدهاند.
ترامپ پیشتر برای زلنسکی تا زمان روز شکرگزاری یعنی 27 نوامبر تعیین کرده بوئ تا طرح صلح را بپذیرد اما از آن زمان تقریباً دو هفته گذشته است. ترامپ میگوید زلنسکی باید بپذیرد که در جنگ با روسیه بازنده است. رئیسجمهور آمریکا در گفتوگو با مجله پولیتیکو گفت، روسیه دست بالاتر را دارد: «آنها بسیار بزرگتر، بسیار قویتر هستند.»
او در ادامه میگوید: «و در مقطعی کلاً این ظرفیت بزرگتر است که برنده خواهد شد». ترامپ همچنین گفت که رهبران اروپایی جنگ را بهخوبی اداره نمیکنند و به باور او در اوکراین باید انتخابات ریاستجمهوری برگزار شود چون بدون آن این کشور بهطور کامل دموکراتیک نخواهد بود. ترامپ پیشتر هم زمانی که در کاخ سفید میزبان زلنسکی بود، در نشست خبری اتاق بیضی بهشدت از او انتقاد کرد و به او گفت: «شما هیچ برگ برندهای ندارید و مردمِ شما دارند کشته میشوند.» موضع ترامپ از 8 ماه گذشته تغییری نکرده است.
او همچنان از دست زلنسکی کلافه بهنظر میرسد و معتقد است چون روسیه دارد در جنگ برنده میشود، اوکراین باید طرح صلح پیشنهادی را بپذیرد. ولودیمیر زلنسکی میداند که باید بهدقت به صحبتهای دونالد ترامپ گوش کند و به همین دلیل اعلام کرد که تلاش میکند قانونی را در اوکراین عوض کند تا حتی در زمانی که کشورش در شرایط جنگی و تحت قوانین نظامی قرار دارد، بتواند انتخابات برگزار کنند.
اروپا دوام نمیآورد
ترامپ در گفتوگو با مجله پولیتیکو بهشدت از رهبران اروپایی که چند ماه پیش میزبان آنها در کاخ سفید بود، انتقاد کرد و آنها را گروهی از کشورهای «در حال زوال» به رهبری افراد «ضعیف» محکوم کرد و متحدان سنتی ایالات متحده را به دلیل عدم کنترل مهاجرت و پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین تحقیر کرد و نشان داد که از نامزدهای سیاسی اروپایی که با دیدگاه ترامپ برای این قاره همسو هستند، حمایت خواهد کرد.
ترامپ تلاشهای اروپاییها برای حل جنگ روسیه و اوکراین را ناچیز میداند و میگوید برخی از این کشورها اگر تغییری در سیاستهای مرزی خود ایجاد نکنند، دیگر دوام نخواهند آورد. رهبران اروپایی از اینکه ترامپ از مشارکت در درگیری کییف و مسکو کنارهگیری کند و از میانجیگری برای رسیدن به توافق صلح دست بکشد و حمایتهای آمریکا از اوکراین را قطع کند، نگرانی دارند.
با این حال ترامپ میگوید هنوز برای قطع کمکها آماده نیست. زلنسکی هم خود برای جلب حمایت اروپاییها به ایتالیا رفت تا با پاپ دیدار کند. رئیسجمهور اوکراین در واکنش به سخنان ترامپ مبنی بر اینکه زلنسکی جنگ را ادامه میدهد تا از برگزاری انتخابات سر باز زند، گفت که میتواند رایگیری را برگزار کند و بهزودی پاسخ خود را به طرح صلح ترامپ اعلام خواهد کرد.
روسیه میخواهد امپراتوری خود را پس بگیرد
فرید زکریا، مجری برنامه جیپیاس سیانان سال گذشته در گفتوگویی با عزرا کلاین، پادکستر نیویورکتایمز در مورد حمله روسیه به اوکراین میگوید، این جنگ بزرگترین چالش نبرد جبههای در نظم جهانی پس از جنگ سرد است که بخشی بهطور اتفاقی و بخشی با طراحی آمریکا است که عمدتاً پس از سقوط کمونیسم رخ داد.
چون یکی از مسائلی که در آن زمان در روسیه پساشوروی ایجاد شد و آنچه پوتین انجام میدهد بهنوعی نشاندهنده پشیمانی خریدار است. در اواسط سالهای 1990 روسیه بهشدت تضعیف شده بود. به گفته زکریا «بین سال 1990 تا 1996 اقتصاد روسیه دچار رکود 50درصدی شده بود که بسیار بیشتر از دوران جنگ جهانی دوم بود.
بنابراین روسیه احساس میکرد خیلی چیزها را از دست داده و تلاش میکند بخشی از آن را بهدست آورد، فارغ از اینکه این اقدامات نقض قوانین و توافقنامههای بینالمللی است که خود امضا کرده و خلاف هنجارهایی است که از سال 1945 ایجاد شدهاند.» زکریا در ادامه میگوید: «در همین رابطه، این به نوعی آخرین امید امپراتوری چندملیتی در جهان است.
این امری غیررایج نیست چون امپراتوریها نمیخواهند از آنچه که هسته اصلی مستعمراتشان را تعریف میکند، دست بکشند. اوکراینیها نمیخواهند بخشی از امپراتوری روسیه باشند. در صد سال گذشته اگر بگوییم یک روالی بهوجود آمده آن «ملیگرایی» است؛ نیروی مردمی که زمانی تصمیم گرفتند میخواهند آزادانه زندگی کنند. این همان نیروی شکستناپذیری است که روسیه با آن مخالف است.»
بیاعتمادی اروپاییها به آمریکا
رؤسای کشورهای اروپایی در مورد مذاکرات صلح با روسیه و اوکراین به ایالات متحده اعتماد ندارند. طبق یادداشتهایی که از یک کنفرانس تلفنی به دست اشپیگل رسیده، فردریش مرتز، صدراعظم آلمان و امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه در مکالمه با ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین و چند سیاستمدار اروپایی دیگر درباره اینکه ایالات متحده ممکن است خطاب به اوکراین و اروپا از کلمات تند و تیزی استفاده کند هشدار دادهاند.
طبق یادداشتهای بهزبان انگلیسی این مکالمه که به دست اشپیگل رسیده، مکرون میگوید: «این احتمال وجود دارد که آمریکا در مورد اراضی بدون شفافیت درباره ضمانتهای امنیتی به اوکراین خیانت کند.» بهگفته رئیسجمهور فرانسه «خطر بزرگتری» برای زلنسکی وجود دارد. درخواستهای روسیه برای الحاق اراضی یکی از نکات حساس این مذاکرات است.
طبق این یادداشتها، مرتز میگوید زلنسکی باید در روزهای آینده «بسیار مراقب» باشد: «آنها هم با شما و هم با ما بازی میکنند.» منظور مرتز به تیم مذاکراهکنندگان آمریکایی یعنی استیو ویتکاف، غول املاک و جرد کوشنر، داماد دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا است. اینها و دیگر اظهاراتی که در یادداشتها آمدهاند نشاندهنده بیاعتمادی شدید اروپاییها به دو معتمد ترامپ است.
درحالیکه اروپاییها مدام از ابتکار جدید صلح واشنگتن استقبال کرهاند، این سند نشان میدهد که علاوه بر مرتز و مکرون، افراد دیگری که در این تماس حضور داشتند به این دو فرستاده نیز اعتماد ندارند. روز دوشنبه، ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین بههمراه امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه و فردریش مرتز، صدراعظم آلمان به ساختمان شماره 10 خیابان داونینگ، محل اقامت کییر استارمر، رئیسجمهور انگلستان آمد تا درباره وضعیت فعلی مذاکرات برای پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین گفتوگو کند.
این دیدار پس از آن بود که مذاکرات بین آمریکا و مقامات اوکراینی و میان رستم عمروف، مقام ارشد امنیتی اوکراین و ویتکاف و کوشنر بههمراه مارکو روبیو، وزیر خارجه در میامی، ایالت فلوریدا، برای پایان دادن به جنگ با مسائل حلنشدهای بر سر ضمانتهای امنیتی، مسئله اراضی و نگرانی ادامهدار از اینکه طرح آمریکا بیشتر به نفع روسیه است، بهپایان رسید.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین روز دوشنبه در گفتوگو با خبرنگاران گفت که روسیه نیاز دارد از نتایج آخرین دور از مذاکرات بین آمریکا و اوکراین برای پایان دادن به جنگ باخبر شود. پسکوف گفت: «کاملاً واضح بود که طرفین حالا بهتر متوجه شدهاند که تلاشها باید در سکوت صورت بگیرند. چنین (اقداماتی) را قطعاً نمیتوان علنی انجام داد. این کار غیرمعمول است و هیچ نتیجهای نخواهد داشت.»
پسکوف پس از آنکه دونالد ترامپ ادعا کرد زلنسکی هنوز طرح صلح آمریکا را نخوانده گفت: «ما دقیقاً نمیدانیم اختلافنظرها بر سر چیست.» پسکوف همچنین از سند جدید استراتژی امنیت ملی آمریکا که کاخ سفید هفته گذشته آن را منتشر کرد استقبال کرد. در این سند بهشدت از اروپا انتقاد شده و گفته شده که متحدان ثروتمند آمریکا «باید مسئولیت اصلی برای منطقه خود را برعهده بگیرند و بیشتر از دفاع جمعیمان در آن مشارکت داشته باشند.» این سند همچنین «برقراری مجدد شرایط ثبات در اروپا و ثبات راهبردی با روسیه» را در اولویت قرار داده است.
واقعیت جدیدی در بسیاری از مناطق جهان مورد توجه قرار گرفته است؛ بهویژه در اوکراین از زمان حمله روسیه در سال 2022. نیروهای خلاق اوکراینی توانستند حملات یکی از ناوهای دریای سیاه روسیه را با استفاده از قایقهای کوچک پر از مواد منفجره و با کنترل از راه دور خنثی کنند. در ماه ژوئن بسیاری از جنگندههای بمبافکن سنگین باارزش روسیه با پهپادهایی که برای تولیدشان فقط به چند صد دلار نیاز است بهشدت آسیب دیدند.
روسیه و اوکراین هماکنون از این پهپادها به تعداد میلیونی تولید میکنند و چنانچه مکس بوت، مورخ نظامی میگوید میدان جنگ به ترکیبی از کتاب «در جبهه غرب خبری نیست» و فیلم «بلید رانر» تبدیل شده است. به گزارش اشپیگل، الکساندر اشتوب، رئیسجمهور فنلاند، یکی از چند مقام اروپایی که رابطه خوبی با ترامپ دارد هم ظاهراً علیه مذاکرهکنندگان آمریکایی یعنی ویتکاف و کوشنر هشدار داده است.
او در مقطعی در تماس تلفنی میگوید: «ما نباید اوکراین و ولودیمیر را با این افراد تنها بگذاریم.» طبق اسناد منتشرشده مارک روته، دبیرکل ناتو که ترامپ او را خوشنام میداند هم به اشتوب میپیوندد: «من با الکساندر موافقم که باید از ولودیمیر محافظت کنیم.» پس از دیدار مقامات اوکراینی و آمریکایی در فلوریدا، روبیو اشاره کرد برای جمعآوری یک طرح صلح برای پایان دادن جنگ با روسیه «خیلی کارها مانده است که باید انجام بدهیم». زلنسکی بعدها در پستی در شبکه اجتماعی ایکس بر نیاز به «پویایی سازنده» مذاکرات تاکید کرد.
او بر تمام مسائلی که علناً مورد صحبت قرار گرفته، با تمرکز واضح بر تضمین حق حاکمیت اوکراین و منافع ملی آن اشاره کرد. روسیه خواستار کسب کنترل تمام منطقه دونباس در شرق اوکراین از جمله مناطق تحت کنترل ارتش اوکراین است. اوکراین تاکنون این پیشنهاد را رد کرده است.
پیامهای متفاوت در نشستهای خبری
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا یکی از منتقدان سرسخت و مشهور روسیه است که بیشتر تمایل دارد منافع اروپاییها را در نظر بگیرد تا روسیه و اوکراین. با این حال هنوز مشخص نیست که ترامپ در نهایت خود را در چه جایگاهی قرار میدهد. علاوه بر مکرون، مرتز و اشتوب، افراد دیگری نیز در تماس تلفنی اروپاییها حضور داشتند که شامل دونالد توسک، نخستوزیر لهستان، جورجیا ملونی، نخستوزیر ایتالیا، مته فردریکسن، نخستوزیر دانمارک، یوناس گار استوره، نخستوزیر نروژ، اورسولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا و آنتونیو کوستا، رئیس شورای اروپایی است.
برخی این تماس تلفنی را به اشپیگل تایید کردند. دو نفر که در این مکالمه شرکت داشتند صحت محتوای منتشرشده را تایید کردند اما از آنجایی که این مکالمه محرمانه بود، نمیخواستند تک تک نقلقولها را تایید کنند. سخنگوی زلنسکی نیز اعلام کرد که هیچ توضیحی در مورد محتوا ندارد. اما با این حال، پاریس انکار کرد که مکرون حرفی از خیانت قریبالوقوع آمریکا زده است.
کاخ الیزه در بیانیهای گفت: «رئیسجمهور چنان کلماتی را مطرح نکرده است.» دفتر رئیسجمهور در عوض ارجاعی در نشست خبری که مکرون بهطور مشترک با زلنسکی برگزار کرد، داد. رئیسجمهور فرانسه در مورد مقامات آمریکایی صحبتهای متفاوتی کرد و در گفتوگو با خبرنگاران بهطور مرتب بر نقش مثبتی که آمریکا بازی میکند، تاکید کرد.
او گفت که میانجیگری آمریکا «خیلی خوب» است و میتواند روسیه را تحتفشار قرار دهد. در برلین نیز مقامات دفتر صدراعظم آلمان نیز اعلام کردند که در مورد «گفتوگوهای ادعایی» اظهارنظر نخواهند کرد. به گفته این مقامات، مرتز بهطور «مبسوط و علنی» درباره تماس تلفنی صحبت کرده است. او بر اهمیت جمعآوری داراییهای مسدود روسیه در اروپا و همکاری ترانسآتلانتیک تاکید کرده است. مرتز در مورد آمریکا در کنفرانس خبری مشترک با توسک، نخستوزیر لهستان، در برلین گفت که آنها «جامعه ترانسآتلانتیک را تا جایی که امکان دارد» منسجم نگه داشتهاند.
بهگفته مقامات در مذاکرات ژنو میان اروپاییها، نماینده آمریکا تحت رهبری مارکو روبیو و نمایندگان اوکراین «پیشرفت اولیه به سمت طرح صلح توسعهیافته» به دست آمده و ادامه خواهد داشت. به گفته آنها، مشاوران امنیتی اروپاییها «مداوم با اوکراین و ایالات متحده آمریکا» در تماس هستند.
مقامات آلمانی در این مذاکرات تاکید کردند که اروپا پیام واضحی دارد: «هیچ تصمیمی درباره اوکراین و اروپا بدون اوکراینیها و بدون اروپاییها، هیچ صلح دیکتهشدهای برای سران اوکراین و هیچ تضعیف یا شکافی در اتحادیه اروپا و ناتو» وجود ندارد. این مقامات همچنین اشاره کردند مرتز اعلام کرده اتحادیه اروپا از قویترین اهرمی که در اختیار دارد استفاده میکند تا بالاخره مسکو را پای میز مذاکره بکشاند.
مرتز میگوید: «ما میخواهیم با یکدیگر در بروکسل به این تصمیم برسیم که از داراییهای مسدود شده روسیه استفاده خواهیم کرد.» این موضوع در تماس تلفنی محرمانه نیز مورد بررسی قرار گرفته است. مشارکتکنندگان بهطور مرتب تاکید کردند که باید به طرف آمریکایی بهوضوح اعلام شود که مسئله داراییهای مسدود منحصراً حق اتحادیه اروپا است.
مرتز در مقالهای در روزنامه Frankfurter Allgemeine Zeitung تاکید کرد که اروپا نمیتواند «این تصمیم را به دیگر کشورهای غیراروپایی واگذار کند که برای داراییهای مالی مهاجمی که از نظر قانونی در حوزه حاکمیت قانون و به واحد ارزی خودمان مسدود شده» چه اتفاقی میافتد. ویتکاف و کوشنر سهشنبه گذشته به مسکو سفر کردند و با ولادیمیر پوتین بههمراه یوری اوشاکوف، وزیر خارجه 5 ساعت گفتوگو کردند. پس از این مذاکرات اوشاکف گفت که آنها توانستند تا بر تعدادی از موارد به توافق برسند و رئیسجمهور نیز حمایت از مذاکرهکنندگان را تایید کرده است.
اما بهگفته اوشاکوف سایر شرایط نیز با انتقاداتی روبهرو شده و پوتین «رفتار انتقادی و حتی منفی خود در قبال تعدادی از پیشنهادات را» علناً اعلام کرده است. اما با این حال به گفته اوشاکوف بحث و گفتوگو «مفید» بوده است. در تماس تلفنی روز دوشنبه، مرتز، مکرون و دیگر سران دولتها ظاهراً امید داشتند که بتوانند دیداری را با ویتکاف و کوشنر برای روز چهارشنبه ترتیب دهند.
مرتز پیشنهاد داد تا از ترامپ بخواهد که ویتکاف را به بروکسل بفرستد. آنها همچنین به این موضوع پرداختند که سران کشورها و رهبران دولتها باید در این دیدار حضور داشته باشند یا اینکه این دیدار در مقر ناتو یا در مناطق اتحادیه اروپا برگزار شود. ملونی، نخستوزیر ایتالیا ظاهراً با این ایده مخالف بود اما اشتوب، نخستوزیر فنلاند موافق بوده است.
طبق گزارشها اشتوب میگوید: «اما حالا که ما بیرون (از گود) هستیم باید بیاییم داخل.» با این حال روز چهارشنبه ویتکاف از مسکو مستقیم به آمریکا برگشت و دیداری با مشاوران امنیتی اروپایی رخ نداد. اما چنانچه دولت کییف اعلام کرد آنها دوباره با رستم عمروف، مذاکرهکننده ارشد اوکراین در بروکسل دیدار کردند و عمروف و آندری هناتوف، رئیس ستاد کل برای دیداری دیگر با نمایندگان آمریکا در آمریکا هستند.
مذاکرات اخیر درباره توافق احتمالی پس از آنکه رسانههای آمریکایی در اواسط نوامبر از طرح صلح 28 مادهای برای اوکراین خبر دادند، دوباره به جریان افتاده است. در نسخه اولیه، این طرح بیشتر در جهت رفع خواستههای روسیه بود و طبق گزارشها با نفوذ قابلتوجهی از کریل دیمیتریف نوشته شده است. دیمیتریف رئیس صندوق سرمایهگذاری مستقیم روسیه است که بهطور غیررسمی بهعنوان مذاکرهکننده کرملین عمل میکند. برخی از موارد این طرح 28 ماده شوکی را در اروپا ایجاد کرد.
انتقادهای عمومی با این حال در قالب فرمولهای سازنده بیان شدهاند. از همه مهمتر، درخواست برای الحاق اراضی اوکراینی و همچنین تلاشهای آمریکا و روسیه برای تصمیم درباره چگونگی استفاده از داراییهای دولت روسیه که در اروپا مسدود شدهاند، واکنشهای مثبتی نداشته است. فرمولاسیونی که در ظاهر آمریکا را از ناتو دور میکرد نیز باعث تعجب افراد بیشتری شد که از آمریکا میخواست تا در مذاکرات میان ناتو و روسیه بر سر نظم امنیتی آینده در اروپا میانجیگری کند؛ انگار که آمریکا قدرتی خارجی است و مشارکتی در ناتو ندارد.
فضای کرملین در دوران جنگ
روز گذشته ولادیمیر پوتین در کاخ کرملین هماکنون در حال اهدای مدال به برخی از سربازانی است که در جنگ اوکراین شرکت کردهاند؛ نمایشی از میهنپرستی و قدردانی از مردم روسیه برای فداکاری خود و اینکه این جنگ ارزشش را دارد. پوتین در این مراسم گفت که «همه ما با عشق خالص خود به کشورمان متحد شدهایم. در این عشق، قدرت و پیروزیهای ما نهفته است.» روسیه هنوز در جنگ پیروز نشده است اما پوتین بهطور فزایندهای مطمئن است که برنده خواهد شد.
بخشی از آن به موفقیتهای روسیه در میدان جنگ و پیامهای واشنگتن برمیگردد. در سند جدید استراتژی امنیت ملی آمریکا، روسیه دیگر تهدیدی برای آمریکا محسوب نمیشود و در عوض این اتحادیه اروپاست که آزادی سیاسی را دستکم میگیرد. استیو روزنبرگ خبرنگار بیبیسی که از شهر چخوف - که حدوداً 72 کیلومتر از کرملین فاصله دارد - گزارش میدهد که در این شهر هم مراسم گرامیداشت قهرمانان سرزمین روسیه نیز برگزار شده است.
اما بهگفته او «این جنگ در اوکراین است که ذهن مردم را اشغال کرده». روزنبرگ میگوید در ابتدای جنگ بسیاری از مردم روسیه به او میگفتند اخبار جنگ را نمیخوانند و از تلویزیون تماشا نمیکنند: «ما فقط تلاش میکنیم تا زندگی خودمان را بگذرانیم.» اما حالا که 4 سال از جنگ گذشته، نادیده گرفتن جنگ دیگر گزینهی مورد نظر مردم روسیه نیست؛ نهفقط بهدلیل مشکلات اقتصادی بلکه بهدلیل کشتاری که در میدان جنگ اتفاق افتاده است.
