تفاهم آذربایجان و ارمنستان
جمهوری آذربایجان و ارمنستان قرار است روز جمعه در واشنگتن یادداشت تفاهمی را امضا کنند که آن‌ها را به پیگیری روند صلح متعهد می‌سازد.
جمهوری آذربایجان و ارمنستان قرار است روز جمعه در واشنگتن یادداشت تفاهمی را امضا کنند که آن‌ها را به پیگیری روند صلح متعهد می‌سازد. این خبر را منابع منطقه‌ای مطلع از موضوع به پایگاه خبری «میدل ایست آی» اعلام کرده‌اند. به گفته این منابع، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، میزبان الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان و نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، در مراسم امضای این یادداشت تفاهم در کاخ سفید خواهد بود. اگرچه ارمنستان و آذربایجان در ماه مارس به توافق بر سر پیش‌نویس توافق‌نامه صلح دست یافته بودند، اما باکو همچنان بر تحقق چند شرط اضافی پیش از نهایی‌سازی توافق پافشاری می‌کند.
مهم‌ترین خواسته آذربایجان، اصلاح قانون اساسی ارمنستان و حذف تمامی ارجاعات به قلمرو آذربایجان است؛ اقدامی که نیازمند برگزاری همه‌پرسی سراسری در ارمنستان خواهد بود. نشست پیش‌رو در کاخ سفید در پی دیدار دو رهبر در ماه ژوئیه در ابوظبی صورت می‌گیرد. پس از آن دیدار، علی‌اف اعلام کرد که دو کشور می‌توانند متن توافق یا دست‌کم اصول اصلی آن را ظرف چند ماه نهایی کرده و سپس آن را اولیه‌سازی کنند. علی‌اف گفت: «رسیدن به توافق بر سر اصول اصلی، امضای اولیه آن، و سپس کار روی متن کامل توافق، می‌تواند یک گزینه باشد.»
او تأکید کرد که این مسیر منوط به اصلاح قانون اساسی ارمنستان است. منابع همچنین افزودند که آنچه قرار است در کاخ سفید امضا شود، بیشتر یک «نامه نیت» (Letter of Intent) خواهد بود تا یک توافق‌نامه صلح رسمی؛ اقدامی که می‌تواند برای ترامپ دستاوردی دیپلماتیک در منطقه باشد که از ماه گذشته به دنبال آن بوده است.
به گفته یک منبع منطقه‌ای سوم، جیهون بایراموف، وزیر امور خارجه آذربایجان، روز دوشنبه طی تماسی تلفنی با همتای ترک خود، هاکان فیدان، او را از برگزاری این نشست مطلع کرده است. منابع وزارت خارجه ترکیه نیز تأیید کرده‌اند که در این تماس، مسائل دوجانبه و منطقه‌ای مورد بحث قرار گرفته‌اند. پایگاه خبری «میدل ایست آی» اعلام کرده که برای دریافت نظر رسمی از دولت‌های ارمنستان و آذربایجان تماس گرفته، اما هنوز پاسخی دریافت نکرده است. یکی از مهم‌ترین نقاط اختلاف همچنان «دالان زنگزور» است؛ مسیری که قرار است جمهوری آذربایجان را از طریق خاک ارمنستان به منطقه خودمختار نخجوان متصل کند.
ارمنستان اصطلاح «دالان زنگزور» را رد می‌کند و آن را دارای بار تجزیه‌طلبانه نسبت به حاکمیتش بر استان سیونیک می‌داند. ماه گذشته، توماس باراک، سفیر آمریکا، پیشنهاد داد که یک شرکت آمریکایی بتواند به مدت ۱۰۰ سال این مسیر را اجاره کرده و اداره کند، تا به این ترتیب نگرانی‌های دو طرف در مورد امنیت و قابلیت اطمینان مسیر برطرف شود. اما ارمنستان این پیشنهاد را رد کرد و گفت که حاضر نیست خاک خود را به کشوری ثالث اجاره دهد.
یک منبع منطقه‌ای مطلع از مذاکرات به «میدل ایست آی» گفت که در ابتدا این ترکیه بود که پیشنهاد داد یک شرکت خصوصی، با تأیید هر دو کشور، مدیریت این مسیر را بر عهده بگیرد. این منبع افزود: «اما طرف ارمنی خواستار آن شد که این شرکت در بخش نخجوانی دالان نیز فعالیت کند؛ چیزی که برای باکو غیرقابل‌قبول بود.»
علی‌اکبر ولایتی وزیر خارجه اسبق و مشاور امور بین‌الملل مقام رهبری روز گذشته در پستی در شبکه ایکس خطاب به برخی کشورهای منطقه هشدار داده بود که در خصوص تغییر مرزهای شمالی ایران دست از برنامه‌ریزی بردارند. ولایتی البته نامی از کشوری خاص نبرد اما به نظر می‌رسد که خطاب او به کشورهایی نظیر جمهوری آذربایجان و ترکیه بوده است. ولایتی تاکید کرد که ایران هنوز از توان بالایی برخوردار است وهر گونه اقدام در تغییر مرزهای زمینی ایران با واکنش متناسب مواجه خواهد شد.
