دوستی که دشمن شد/ائتلاف قدرتمند ماسک و ترامپ در مدت یک هفته از هم فروپاشید
به نظر می‌رسد یکی از قدرتمندترین اتحادهای سیاست‌داخلی آمریکا به پایان رسیده است. رئیس‌جمهور دونالد ترامپ و ایلان ماسک روز پنجشنبه به شدت در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی خود مشاجره کردند.
به نظر می‌رسد یکی از قدرتمندترین اتحادهای سیاست‌داخلی آمریکا به پایان رسیده است. رئیس‌جمهور دونالد ترامپ و ایلان ماسک روز پنجشنبه به شدت در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی خود مشاجره کردند. دونالد ترامپ ایده قطع قراردادهای مختلف دولتی این میلیاردر فناوری و روی آوردن ماسک به انرژی هسته‌ای را مطرح کرد و ماسک گفت که نام ترامپ در پرونده‌های موسوم به پرونده اپستین که متهم به سوءاستفاده جنسی از دختران زیر 18 سال بود، وجود دارد.
درگیری روز پنجشنبه زمانی آغاز شد که ترامپ وخامت روابط خود با ماسک را تأیید کرد و گفت که پس از آنکه این میلیاردر حوزه فناوری بارها لایحه دستور کار داخلی رئیس‌جمهور را در روزهای اخیر مورد انتقاد قرار داد، از او «بسیار ناامید» شده است. ترامپ در دفتر بیضی‌شکل کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «من و ایلان رابطه بسیار خوبی داشتیم. نمی‌دانم که آیا دیگر رابطه‌ای خواهیم داشت یا نه.» این گفته ترامپ کمتر از یک هفته پس از آن بود که این دو نفر در آخرین روز حضور ماسک در سمت کارمند ویژه دولت، به شدت از هم تعریف و تمجید کردند.
ماسک در پلتفرم رسانه اجتماعی خود، ایکس، پاسخ داد که ترامپ بدون او نمی‌توانست در انتخابات 2024 پیروز شود. ظاهراً این موضع‌گیری رئیس‌جمهور آمریکا را بیشتر عصبانی کرده و مشاجره بین این دو را در شبکه‌های اجتماعی به شدت تشدید کرد. ماسک گفت: «بدون من، ترامپ انتخابات را می‌باخت، دموکرات‌ها کنترل مجلس نمایندگان را در دست می‌گرفتند و جمهوری‌خواهان در سنا ۵۱ به ۴۹ بودند.» او افزود: «چقدر ناسپاس!»
ماسک در ابتدا روز سه‌شنبه این دعوای علنی را آغاز کرد و لایحه عظیم جمهوری‌خواهان در مورد مالیات، کاهش هزینه‌ها، انرژی و مرز را به دلیل پیش‌بینی‌هایی که کسری بودجه را به شدت افزایش می‌دهد، «ناسزایی نفرت‌انگیز» خواند. این لایحه ماه گذشته با اختلاف کمی در مجلس نمایندگان تصویب شد و توسط سنا در حال بررسی است و این میلیاردر فناوری به روشنی اعلام کرده است که قصد دارد آن را لغو کند یا قانونگذاران جمهوری‌خواه را به بازنویسی آن وادارد. منابع متعددی به شبکه سی‌ان‌ان گفتند که ترامپ و ماسک از زمان اولین طغیان ماسک، دیگر با هم صحبت نکرده‌اند.
دعوا و بگومگو بین ترامپ و حامی مالی بزرگش، «رفیق اول» سابق و میلیاردری که به کارمند ویژه دولت تبدیل شده بود، نشان‌دهنده جدایی بسیار علنی یک مرکز قدرت سابق از دولت دوم ترامپ است. رئیس‌جمهور آمریکا به ماسک اختیار تام داده بود تا از طریق به اصطلاح «وزارت بهره‌وری دولت» خود، گام‌های چشمگیری برای تغییر اندازه و دامنه فعالیت دولت فدرال بردارد و ماسک با سطوح مختلفی از موفقیت این کار را انجام داد. اما این دوستی پس از رفتن او از دولت به سرعت تیره شد، زیرا ماسک به مهمترین دستور کار ترامپ اعتراض کرد.
وضعیت تا بعدازظهر روز پنجشنبه بیشتر متشنج شد. ترامپ تهدید کرد که «یارانه‌ها و قراردادهای دولتی ایلان را فسخ خواهد کرد»، اقدامی که می‌تواند تأثیرات مخربی بر کسب و کار او و حتی پیامدهای عمده‌ای برای ایستگاه فضایی بین‌المللی شرکت اسپیس ایکس، داشته باشد.
ماسک هم به نوبه خود، بدون ارائه مدرکی اعلام کرد که نام ترامپ «در پرونده‌های اپستین» است و این «دلیل واقعی» عدم انتشار عمومی سوابق بیشتر در مورد این کودک‌آزار بدنام است، بدون اینکه توضیحی در مورد اینکه پرونده‌هایی را که برای عموم منتشر نشده‌اند را کجا دیده است، ارائه دهد. البته درج نام یک شخص در پرونده‌های مربوط به این پرونده به خودی خود نشان نمی‌دهد که آنها به هرگونه تخلفی متهم شده‌اند.
عصر پنجشنبه، پس از اتهام ماسک به ترامپ درباره اپستین، کارولین لیویت، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، در بیانیه‌ای گفت: «این یک اتفاق ناگوار از سوی ایلان است که از این لایحه بزرگ زیبا ناراضی است زیرا شامل سیاست‌هایی که او می‌خواست، نمی‌شود. رئیس‌جمهور بر تصویب این قانون تاریخی و بازگرداندن عظمت به کشورمان متمرکز است.» یک منبع آگاه در این خصوص به سی‌ان‌ان گفته است که دولت پرونده‌های مربوط به اپستین را با نام ترامپ منتشر کرده است و مطرح کردن این ادعا توسط ماسک را زیر سوال برد.
ترامپ دهه‌ها پیش با اپستین دوست بود و به هیچ تخلفی در ارتباط با او متهم نشده است. دادستان کل گفته است که ترامپ به او دستور داده است تا پرونده‌های تحقیقات را بررسی کرده و شفافیت ایجاد کند. این منبع با نقل قول از یک پست در ماه فوریه از ماسک در شبکه ایکس گفت: «اگر ایلان واقعاً فکر می‌کرد که رئیس‌جمهور به شکلی عمیق‌تر در خصوص اپستین درگیر است، چرا 6 ماه با او وقت گذراند و گفت که او را به اندازه یک مرد دگرجنسگرا که می‌تواند یک مرد دگرجنسگرا را دوست داشته باشد دوست دارد؟»
این میلیاردر حوزه فناوری همچنین به سیاست تعرفه‌ای رئیس‌جمهور حمله کرد و نوشت که این سیاست «باعث رکود اقتصادی در نیمه دوم امسال خواهد شد و در مقطعی، ماسک حتی از احتمال استیضاح رئیس‌جمهور و برکناری او از سمتش و جایگزینی معاون رئیس‌جمهور، جی‌دی ونس، حمایت کرد. ترامپ پاسخی نسبتاً ملایم ارائه داد و گفت که «از اینکه ایلان علیه من موضع بگیرد، ناراحت نمی‌شود، اما باید ماه‌ها پیش این کار را می‌کرد.» اندکی پس از آن، او در یک رویداد بعدازظهر با انجمن برادران پلیس، از پاسخ به هرگونه سوال خبرنگاران خودداری کرد. اظهارات خیره‌کننده این دو نفر در روز پنجشنبه، این دعوا را به طور قابل توجهی تشدید کرد - و آینده کسب‌وکارهای ماسک و همچنین آنچه را که او با ثروت گسترده‌اش در انتخابات آینده انجام خواهد داد، در معرض پرسش قرار داد.
ماسک، که بزرگترین اهداکننده مالی کمپین ترامپ در انتخابات سال گذشته بود، قول داده بود که میلیون‌ها دلار به نامزدهای جمهوری‌خواه در سال ۲۰۲۶ بدهد، سپس بعداً اعلام کرد که قصد دارد هزینه‌های سیاسی خود را کاهش دهد. سهام تسلا نیز روز پنجشنبه با فروپاشی رابطه ماسک و ترامپ سقوط کرد. این شرکت پیش از این نیز پس از اقدامات سیاسی بحث‌برانگیز بی‌شمار ماسک، ضربات قابل توجهی خورده بود. تهدید ترامپ برای فسخ قراردادهای دولتی ماسک می‌تواند برای شرکت‌های او ویرانگر باشد.
در جریان حضور روز پنجشنبه در دفتر بیضی‌شکل در کنار صدراعظم آلمان، فردریش مرز، ترامپ بارها ادعا کرد که نگرانی‌های ماسک در مورد این لایحه متمرکز بر لغو یارانه‌های خودروهای برقی است که به نفع تسلا نبود. ترامپ همچنین گفت که ماسک «تا درست بعد از رفتنش» «هرگز مشکلی با این لایحه نداشت».
رئیس‌جمهور در برنامه Truth Social نوشت: «ایلان داشت «لاغر می‌شد»، من از او خواستم برود، من دستور خرید خودروهای برقی او را که همه را مجبور به خرید خودروهای برقی می‌کرد و هیچ‌کس دیگری نمی‌خواست لغو کردم، و او دیوانه شد!» ماسک در پاسخ گفت که این اظهارنظر «دروغ آشکار» است. در پست‌های بیشتر در شبکه ایکس، ماسک ادعای ترامپ مبنی بر اینکه مدیرعامل تسلا از قبل از سازوکار داخلی این لایحه مطلع بوده را رد کرد و در پاسخ گفت که حذف مشوق‌های مالیاتی خودروهای برقی هیچ ارتباطی با مخالفت او با لایحه عظیم سیاست داخلی ندارد.
ماسک در پستی جداگانه گفت: «هر چه باشد. کاهش مشوق‌های خودروهای برقی/خورشیدی را در لایحه نگه دارید، حتی اگر هیچ یارانه نفت و گازی دست نخورده باشد (بسیار ناعادلانه!)، اما کوهی از گوشت خوک نفرت‌انگیز را در لایحه کنار بگذارید (در ادبیات سیاسی آمریکا، کنایه از گوشت خوک به معنی پروژه‌هایی است که بیشتر جنبه سیاسی یا تبلیغاتی دارد). در کل تاریخ تمدن، هرگز قانونی به این بزرگی و زیبایی وجود نداشته است. همه این را می‌دانند! یا یک لایحه بزرگ و زشت دریافت می‌کنید یا یک لایحه مختصر و زیبا. مختصر و زیبا! راهش همین است.»
یکی از استراتژیست‌های جمهوری‌خواه که از نزدیک با این میلیاردر فناوری همکاری داشته است، این ایده را که مخالفت ماسک فقط مربوط به یارانه‌های خودروهای برقی است، کم‌اهمیت جلوه داده و به CNN گفت که ماسک واقعاً از پیش‌بینی‌های مربوط به میزان افزایش کسری بودجه توسط این لایحه نگران است. این استدلالی است که ماسک بارها علناً به آن اشاره کرده است.
دفتر بودجه کنگره که نهادی غیرحزبی است، تخمین زده است که قانون تصویب شده توسط مجلس، کسری بودجه را به دلیل کاهش گسترده مالیات، 2/4 تریلیون دلار افزایش می‌دهد. بیش از یک ساعت بعد از مشاجره با ترامپ، به نظر می‌رسید که ماسک آماده آشتی است و پست‌هایی را منتشر کرد که ابراز امیدواری می‌کرد این اختلاف به رابطه آنها آسیبی نرساند. ترامپ از دفتر بیضی‌شکل خود، از روابط دوستانه‌اش در مبارزات انتخاباتی با ماسک، که حداقل یک‌چهارم میلیارد دلار به تلاش‌های حمایت از نامزدی ترامپ برای ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ کمک کرده بود، یاد کرد.
ترامپ با اشاره به سوزی وایلز، رئیس دفتر خود، که ظاهراً به تنش بین وایلز و ماسک اشاره می‌کرد، گفت: «ایلان از من به شدت حمایت کرد. او واقعاً برای من تبلیغ کرد. فکر می‌کنم من برنده می‌شدم؛ سوزی می‌گفت که من به راحتی در پنسیلوانیا برنده می‌شدم.»
در حالی که ماسک این هفته حملات خود را به لایحه هزینه‌های ترامپ تشدید کرد، مقامات کاخ سفید ازلفاظی‌های تند دوست صمیمی سابق ترامپ، تا حد زیادی متعجب، ناامید و «کاملاً غافلگیر» شدند. ترامپ هنگام صحبت در مورد رابطه رو به وخامت‌شان در دفتر بیضی‌شکل، آشکارا غمگین بود. یکی از مقامات کاخ سفید به سی‌ان‌ان گفت: «همه اینها چند روز گذشته ذهن رئیس‌جمهور را مشغول کرده است. او عصبانی نبوده، بلکه بیشتر از ایلان شوکه و ناامید شده است.»
یکی دیگر از مقامات گفت که ترامپ از مشاورانش پرسیده است که نظرات ماسک چگونه در رسانه‌ها پخش شده است؛ از جمله اینکه آیا این اظهارات می‌تواند بر نحوه رأی نهایی جمهوری‌خواهان به آنچه او «لایحه بزرگ و زیبا» می‌نامد، تأثیر بگذارد یا خیر. مقام دوم گفت: «رئیس‌جمهور به ماسک احترام می‌گذارد و واقعاً او را دوست دارد. او به دلیل همین رابطه، نخواسته است که علناً به او حمله کند.» با این حال، مقامات گفتند که نگرش و عدم خشم ترامپ نسبت به ماسک اکنون پس از سلسله‌پست‌های بنیانگذار تسلا که به ترامپ حمله کرده است، به ویژه پستی که در آن گفته بود: «بدون من، ترامپ در انتخابات شکست می‌خورد»، در حال تغییر است.
به نظر می‌رسید ترامپ در طول دیدار با صدراعظم آلمان، گاهی اوقات لحن خود را تعدیل کرده و گفته است که «همیشه ایلان را دوست داشته است». ترامپ گفت:«او اولین نفر نیست - افراد دولت من را ترک می‌کنند و ما را دوست دارند، و سپس در مقطعی به شدت دلتنگ آن می‌شوند، و برخی از آنها آن را می‌پذیرند، و برخی از آنها واقعاً خصمانه می‌شوند. من نمی‌دانم ماجرا چیست. آنها می‌روند و صبح از خواب بیدار می‌شوند و آن زرق و برق از بین رفته است. تمام دنیا متفاوت شده است و آنها دشمن می‌شوند.» با وجود این خصومت‌ها، نمادی از دوستی در کاخ سفید باقی ماند: سدان قرمز تسلا که ترامپ در رویدادی با هدف تقویت کسب و کار ماسک خریداری کرده بود، هنوز عصر پنجشنبه در مسیر ورودی پارک شده بود.
آینده روابط ماسک و ترامپ
باید دید اوضاع از اینجا به بعد به کجا می‌رود. ترامپ اغلب با متحدانش آشتی می‌کند، حتی پس از اینکه حرف‌های زشتی زده می‌شود. اما به ندرت پیش می‌آید که طرف مقابل به اندازه ماسک قدرتمند و رک باشد. داینامیک قدرت معمولاً به گونه‌ای است که طرف مقابل احساس می‌کند تحت فشار است تا در برابر ترامپ تسلیم شود. ماسک می‌گوید که برای نبرد قدرت آماده است و هر کسی هم که آماده است، کمربند ایمنی‌اش را محکم ببندد.
سهام تسلا در ماه‌های پس از انتخابات ریاست‌جمهوری نوامبر افزایش یافت، زیرا سرمایه‌گذاران متقاعد شده بودند که دونالد ترامپ در شرف دادن امتیازهای بزرگی به بزرگترین حامی مالی خود، ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا است. اما ترامپ همچنین می‌تواند آسیب بزرگی به منافع تجاری متعدد ماسک وارد کند. خطر این آسیب یکی از دلایلی است که سهام تسلا (TSLA) در معاملات روز پنجشنبه پس از مشاجره بسیار زننده و علنی بین ترامپ و ماسک، 14 درصد کاهش یافت.
اما فقط تسلا نیست که می‌تواند در معرض خطر باشد. اسپیس ایکس برای سهم قابل توجهی از درآمد خود به قراردادهای دولتی وابسته است. و تسلا، اسپیس ایکس و سایر شرکت‌های ماسک، از جمله پلتفرم رسانه اجتماعی ایکس، شرکت هوش مصنوعی xAI و شرکت رابط مغز و کامپیوتر Neuralink، همگی با مقررات دولت فدرال روبه‌رو هستند.
علاوه بر این، ماسک با تحقیقات احتمالی در مورد فعالیت‌های خود از سوی سازمان‌هایی مانند کمیسیون بورس و اوراق بهادار روبه‌رو است که در حال بررسی این موضوع هستند که آیا او هنگام خرید سهام اولیه خود در پلتفرم ایکس که در آن زمان توئیتر نامیده می‌شد، پیش از آغاز پیشنهاد خرید این شرکت، قوانین را نقض کرده است یا خیر. به نظر می‌رسد ترامپ تهدید کرده است که چنین اقدامی علیه ماسک انجام خواهد داد، زیرا روز پنجشنبه در پلتفرم رسانه اجتماعی خود به نام Truth نوشت: «ساده‌ترین راه برای صرفه‌جویی در بودجه ما، میلیاردها و میلیاردها دلار، پایان دادن به یارانه‌ها و قراردادهای دولتی ایلان ماسک است. من همیشه تعجب می‌کردم که بایدن این کار را نکرد!» و ماسک در پلتفرم رسانه اجتماعی خود پاسخ داد: «اینکه خیلی بهتر و بهتر است» و به دنبال آن دو ایموجی چهره خندان به همراه «برو، روز مرا بساز» را به اشتراک گذاشت.
تسلا قراردادهای دولتی نسبتاً کمی دارد. اما سیاست‌های فدرال متعددی وجود دارد که مستقیماً بر امور مالی تسلا تأثیر می‌گذارد؛ از جمله اعتبار مالیاتی ۷۵۰۰ دلاری برای خریداران خودروهای الکتریکی که به تسلا و سایر خودروسازان اجازه می‌دهد قیمت‌ها را افزایش دهند. همین اعتبار احتمالاً تنها در سال گذشته میلیاردها دلار برای تسلا ارزش داشته است. علاوه بر این، تسلا بیش از ۸ میلیارد دلار فروش در طول شش سال از اعتبارات نظارتی به سایر خودروسازان را برای کمک به آنها در رعایت استانداردهای انتشار فدرال و ایالتی گزارش کرده است.
ترامپ طرفدار لغو این استانداردها و سلب اختیار ایالت‌ها برای تعیین قوانینی است که بازار این فروش‌های اعتباری را از بین می‌برد. یادداشتی از جی‌پی‌مورگان به مشتریان در روز پنجشنبه تخمین می‌زند که از دست دادن اعتبار مالیاتی خودروهای برقی می‌تواند سالانه 1/2 میلیارد دلار برای تسلا و از دست دادن فروش‌های اعتباری نظارتی ۲ میلیارد دلار دیگر هزینه داشته باشد.
ماسک همچنین آینده رشد تسلا را به راه‌اندازی یک سرویس تاکسی خودران بدون راننده وابسته دانسته است. پیشنهاد فعلی «خودران کامل» تسلا (FSD) مستلزم حضور راننده برای کنترل خودرو است. قرار است این سرویس اواخر این ماه در آستین، تگزاس، آغاز به کار کند. او اذعان می‌کند که برنامه‌های توسعه بلندپروازانه‌اش می‌تواند توسط مقررات محدود شود. علاوه بر این، اداره ملی ایمنی ترافیک بزرگراه‌های فدرال نیز پیش از این تحقیقات در مورد تصادفات مربوط به خودروهای تسلا موجود که با FSD کار می‌کنند را اعلام کرده است. بسیاری از طرفداران تسلا تصور می‌کردند که این تحقیقات در دولت ترامپ به نفع تسلا باشد اما ظاهراً دیگر قرار نیست اینگونه باشد.
طبق گزارش USASpending.gov، اسپیس ایکس 15/2 میلیارد دلار قرارداد از ناسا و همچنین 5/8 میلیارد دلار از وزارت دفاع و چند میلیون دلار دیگر از سایر آژانس‌ها دریافت کرده است. با این حال، جایگزینی اسپیس ایکس در این قراردادها واقع‌بینانه نیست. دلیلش این است که هیچ شرکت دیگری برای جایگزینی آن در دسترس نیست. به عنوان مثال، بوئینگ، تنها شرکتی است که قادر به حمل فضانوردان به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) و بازگرداندن آنها است.
اما اخیراً در تنها پرواز سرنشین‌دار خود با مشکلاتی مواجه شد. این امر مستلزم آن بود که فضاپیمای استارلاینر بوئینگ بدون دو فضانورد به زمین بازگردد، که به جای سفر برنامه‌ریزی‌شده چند روزه، به مدت نه ماه در ISS سرگردان بودند. اما اسپیس ایکس نیز تحت نظارت ناسا و FAA است. سرویس ارتباطات اینترنتی ماهواره‌ای استارلینک نیز به دنبال تأیید FCC برای گسترش خدمات خود است.
