سوریه به سرنوشت لیبی و عراق دچار نخواهد شد

به گزارش هم‌میهنت آنلاین، علی بیگدلی استاد روابط بین الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در خصوص شرایط کنونی سوریه و پیش‌بینی که می‌توان از  آینده این کشور داشت با بیان اینکه سوریه هرگز سرنوشتی همچون سایر کشور‌های منطقه را تجربه نخواهد کرد، تصریح کرد: شرایط سوریه با لیبی و عراق از نظر فرهنگی تفاوت معناداری دارد. لیبی وارث استعمار فرانسه است و نوعی تفکر مدرنیته در لیبی حاکم است. با این حال، گروه‌های جدید در سوریه تمایلات شدیدی نسبت به مسائل ایدئولوژیک دارند، به‌ویژه با اقداماتی چون نماز ابومحمد در مسجد اموی که پیام‌های سیاسی عمیقی را به همراه داشت و نشان‌دهنده وابستگی این گروه‌ها به مسائل مذهبی و ایدئویوژیک است.

ممکن است تمایلات ایدئولوژیک جولانی از زمان عضویت در القاعده و داعش در او مانده باشد

وی ادامه داد: این تمایلات مذهبی ممکن است ارتباط آن‌ها را با دنیای بیرون از اسلام دشوار کند. پیش‌بینی آینده این گروه‌ها به دلیل این تمایلات مشکل است. جولانی با سابقه‌ای در گروه‌های تروریستی چون القاعده و داعش، هرچند از آن‌ها جدا شده، اما تمایلات ایدئولوژیکش ممکن است باقی مانده باشد. اگر بخواهند به سمت افراط‌گرایی حرکت کنند، به یقین با ناکامی مواجه خواهند شد، به‌ویژه با توجه به شرایط ژئوپولتیک این کشور. نتانیاهو نیز به صراحت اعلام کرده که در صورت افراط‌گرایی مذهبی، دیگر نمی‌توانند با این وضعیت مدارا کنند. حمایت اردوغان، که به‌عنوان حامی این گروه‌ها شناخته می‌شود و ارتباط حکومت او با اخوان‌المسلمین و قطر، وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند.

 سوریه به سرنوشت لیبی و عراق دچار نخواهد شد

این کارشناس غرب آسیا با بیان اینکه پیش‌بینی دقیق آینده سوریه دشوار است، گفت: به طور قطع سوریه به سرنوشت لیبی و عراق دچار نخواهد شد. نگرانی اصلی جهان و کشورهای منطقه، از جمله ایران، این است که تمایلات مذهبی این گروه‌ها که به شدت ضدشیعه هستند، به مشکلاتی منجر شود. این نکته حائز اهمیت است که این گروه‌ها به شدت ضد شیعه هستند و این امر می‌تواند تبعاتی جدی به همراه داشته باشد. اینکه آقای عراقچی گفتند این‌ها به ما تضمین دادند، صحیح نیست. همانطور که دیده‌شد با سفارت ما رفتار مناسبی نداشتند. اگر بخواهند آن تعصبات ایدئولوژیک را در حکومت اجرایی کنند، قطعا با اسرائیل برخورد خواهند داشت کما اینکه می‌بینیم، اسرائیل هم اقداماتی علیه آن‌ها انجام داده است.

بشار اسد آرمان‌های جهان عرب و لزوم استقرار دموکراسی در سوریه را نادیده گرفت 

بیگدلی با تاکید بر تاثیر نابسمانی‌های داخلی به ویژه شرایط اقتصادی سوریه در یک دهه گذشته بر شکست حکومت بشار اسد، عنوان کرد: پس از آغاز بحران در سال ۲۰۱۱ و بروز بهار عربی، نارضایتی‌های داخلی و فشارهای خارجی بستر فروپاشی حکومت بشار اسد را فراهم کردند. ایران و روسیه به عنوان متحدان سوریه، تلاش کردند تا این حکومت را حفظ کنند و هزینه‌های زیادی نیز در این راستا متحمل شدند.  با این حال، چهره ایران در خاورمیانه و دنیای عرب کمی مکدر شد. کشورهای عربی تلاش کردند تا سوریه را به دنیای عرب بازگردانند و چند ماه قبل بشار اسد نیز به جمع کشورهای عربی رفت که با استقبال خوبی مواجه شد. اما او در سخنرانی‌اش انتقادات خود را نسبت به دنیای عرب مطرح کرد ( در دنیای عرب، عرب بودن مقدم بر مسلمان بودن است، این ایدئولوژی ملی‌گرایی توسط جمال عبدالناصر برای اولین بار در جهان عرب مطرح شد) و بارها  کشور‌های عرب و ترکیه تلاش کردند بشار اسد را وارد یک مدلی از دموکراسی کنند اما او نپذیرفت. بشار اسد به خوبی این منطقه را نمی شناخت. حافظ اسد هم خلبان و فرمانده نیروی هوایی بود که حکومتش محصول یک کودتای نظامی بود که مشروعیت سیاسی چندانی نداشت، بنابراین نتوانستند خودشان را با شرایط منطقه‌ای تنظیم کنند. 

وزنه ژئوپلیتیک منطقه به نفع ترکیه تغییر کرده است

این تحلیل‌گر مسائل خاورمیانه در رابطه با نقش روسیه و ترکیه در سقوط حکومت بشار اسد، بیان کرد: به نظر می‌رسد که یک برنامه جامع از سوی آمریکا، اسرائیل، عربستان، ترکیه و روسیه به راه افتاده که در سطوح بالای نظامی سوریه نیز تأثیرگذار بوده است. به همین دلیل، ارتش سوریه نسبت به این مسئله بی‌تفاوت مانده بود. فضای داخلی و منطقه‌ای نیز به نفع بشار اسد نبود. ترکیه به‌عنوان برنده این ماجرا در حال رهبری است. سنگینی ژئوپلیتیک در این منطقه به نفع ترکیه تغییر یافته است. در منطقه ما، سه قدرت ایران، ترکیه و عربستان وجود دارد و این مثلث هر روز دستخوش تغییرات می‌شود. در حال حاضر، این وزنه ژئوپلیتیک به نفع ترکیه تغییر کرده است. ما باید از رویکردی هوشمندانه و عاقلانه استفاده کنیم تا این تعادل را به نفع خود تغییر دهیم، با توجه به روابط نزدیک‌تر بین ترکیه و عربستان سعودی و قطر، این افزایش وزنه ژئوپلیتیکی برای ترکیه و عربستان به زیان ما تمام خواهد شد.

استراتژی‌های سنتی دیگر پاسخ‌گو نیستند، باید به سمت تقویت عقلانیت سیاسی حرکت کنیم

وی در پاسخ به این پرسش چه تغییر تاکتیکی باید در الگو‌های دوستی و دشمنی ما با کشورها باید اتفاق بیفتد که در مواجه با تحولاتی همچون وقایع سوریه هزینه‌ها را کاهش دهیم، عنوان کرد: ما در قانون اساسی خود  بر حمایت از جنبش‌های آزادی‌بخش، به‌ویژه جنبش‌های اسلامی تاکید داریم. این اصل در زمانی خاص گنجانده شد، اوایل انقلاب یاسر عرفات به عنوان اولین مهمان خارجی به ایران آمد و ما در آن شرایط بود که این اصل را به قانون اساسی اضافه کردیم و از همان اوایل انقلاب سیاست نگاه به شرق و تنفر از غرب در سیاست خارجی ما ایجاد شد. اکنون باید نوع نگاه خود به منطقه و فضای بین‌المللی را تغییر دهیم و عقلانیت سیاسی را تقویت کنیم. استراتژی‌های سنتی دیگر پاسخ‌گو نیستند. ما باید به سمت تقویت عقلانیت سیاسی حرکت کنیم و تنش‌ها را کاهش دهیم.

منطقه در حال پوست‌اندازی است و شرایط بین‌المللی تغییر کرده است

بیگدلی با اشاره به نظم جدید منطقه که در حال شکل‌گیری است، گفت: من معتقدم که منطقه در حال پوست‌اندازی است و شرایط بین‌المللی تغییر کرده است. توصیه من به کانون‌های تصمیم‌گیری خودمان این است که حتما این شرایط منطقه را درک کنند. اسرائیل در این ارتباط با این گروه‌ها کارت سفیدی از سوی غربی‌ها دریافت کرده که می‌تواند دست به هر اقدامی بزند. اگر بخواهیم سیاست‌های گذشته را ادامه دهیم، به یقین زیان خواهیم دید.

روسیه با کارت سوریه بازی کرد تا از ترامپ حفظ مناطقی تصرف کرده در اوکراین امتیاز بگیرد

این تحلیل‌گر مسائل منطقه عنوان کرد: درست است که روسیه به بشار اسد پناه داد اما با سوریه بازی کرد و یک امتیازی به آمریکایی‌ها داد که تا قبل از بیست ژانویه و روی کار آمدن ترامپ، همین انتظار را در خصوص اوکراین از آن ها داشته باشد. با قدرت گرفتن ترامپ شرایط اوکراین تغییر پیدا خواهد کرد و روسیه زمین‌هایی که به دست آورده است را به هیچ وجه از دست نخواهد داد. الان نزدیک یک سال است از انتخابات اوکراین گذشته و طبق آخرین آماری که از اکسیوس دارم بیش از ۶۳ درصد از مردم راضی به ادامه حکومت زلنسکی نیستند. 

این پیامی که از سوریه منتشر شد باید کانون‌های تصمیم‌گیری منطقه را هوشیار کند

وی در خصوص ارتباط ایران با دولت جدید در سوریه خاطرنشان کرد: این‌ها به هیچ وجه با ما ارتباط نزدیکی نخواهد گرفت، این ها ما را از لحاظ مذهبی هم قبول ندارند. آن نماز جولانی نشان از این داشت که تعصبات ایدئولوژیک دارد و علیه ایران هم حرفایی زد. در نتیجه ما باید با دقت عمل کنیم. اکنون باید صبر و شکیبایی را در پیش بگیریم و ببینیم چه اتفاقاتی خواهد افتاد. با از دست دادن سوریه، وضعیت ما متزلزل شده و امیدواریم که این پیام از سوریه، کانون‌های تصمیم‌گیری در منطقه را به هوشیاری بیشتری برساند. نمی‌توانیم به دور از مردم باشیم یکی از مشکلات بشار است همان گسلی بود که بین ملت و دولت در سوریه به وجود آمد و تبدیل به فضایی برای وقوع این تحولات شد