نشست امنیتی مشترک ترکیه با عراق

ضمن آنکه بعید است عملیات مشترک علیه پ‌ک‌ک از سوی دو کشور انجام گیرد، چون ترکیه خواهان آن است که این عملیات در مناطق عربی مثل سنجار اتفاق افتد که عراق تحفظ زیادی بر این مناطق دارد و اجازه نقش‌آفرینی ترکیه در این مناطق را نمی‌دهد. در یک نشست سطح بالای امنیتی در آنکارا که میان وزرای خارجه و دفاع عراق و ترکیه انجام شد، توافقی به دست آمد که براساس آن قرار شد دو مرکز مشترک هماهنگی و آموزش برای مبارزه با تهدیدات تروریستی در بغداد و در پایگاه نظامیان ترکیه در شمال عراق در نزدیکی موصل ایجاد شود.

این نشست سطح بالای امنیتی حاصل توافقاتی است که در سفر اردوغان به عراق در اردیبهشت‌ماه سال جاری به دست آمد. در این سفر موضوعاتی از جمله مبارزه با پ‌ک‌ک، آب و پروژه جاده توسعه مطرح و بررسی شد. ترکیه در موضوع پ‌ک‌ک به کمک بغداد و اربیل نیاز مبرم دارد و در همین راستا به آنها فشار می‌آورد که پ‌ک‌ک را وادار کنند که اقدامی علیه ترکیه انجام ندهد، درغیر این صورت با همکاری هم مبارزه مشترکی با پ‌ک‌ک داشته باشند. از آنجایی که عراق هم از نظر آب به ترکیه وابسته است و هم برای اجرای پروژه جاده توسعه به سرمایه‌گذاری این کشور نیازدارد، آنکارا از این دو ابزار برای فشار به عراق جهت دستیابی به هدف امنیتی خود در موضوع پ‌ک‌ک استفاده می‌کند.

در چند سال گذشته، ترکیه عملیات‌ نظامی زیادی در شمال عراق انجام داده که البته با اعتراض‌هایی هم ازسوی بغداد مواجه شده است. ترکیه مدعی است که عراق توانایی حفاظت از مرزهایش را ندارد و این کشور برای حفاظت از مرزهای خود ناچار به انجام مکرر این عملیات است. توافق میان ترکیه و عراق در زمان صدام، مبنی بر اینکه دو کشور می‌توانند تا عمق پنج کیلومتری برای مبارزه با تروریسم به خاک کشور مقابل وارد شوند، وجود داشت. ترکیه در سال‌های اخیر این توافق را نادیده گرفته و تا عمق 40 کیلومتر و حتی بیشتر از آن، وارد خاک عراق شده است.

این موضوع باعث افزایش نارضایتی عراقی‌ها شده است، تا حدی که بالاخره ترکیه پای میز مذاکره آمد. در مذاکرات اخیر، ترکیه از عراق خواست که اقداماتی در مبارزه با پ‌ک‌ک انجام دهد. در همین راستا بغداد برای اولین بار پ‌ک‌ک را به‌عنوان یک حزب غیرقانونی اعلام کرد که یک گام مهم و بزرگ در راستای خواسته ترکیه قلمداد می‌شود؛ امتیازاتی که ترکیه در سفر اخیر وزیر خارجه عراق به این کشور به دست آورد، بسیار مهم بود، چون هم در بحث پ‌ک‌ک توافقاتی حاصل شد و هم حضور نظامی ترکیه در عراق تثبیت شد.

البته ترکیه هم امتیازاتی به طرف عراقی داد؛ از جمله اینکه برای اتباع عراقی بالای پنجاه سال و زیر پانزده سال صدور روادید را لغو کرد. سال‌های طولانی است که عراق به‌دنبال لغو روادید با ترکیه است، اما به خاطر موضوعات امنیتی و تروریسم، ترکیه با آن موافقت نمی‌کرد. توافق ترکیه و عراق بر سر پ‌ک‌ک نشان می‌دهد که ترکیه به همراهی عراقی گام به گام به سمت مبارزه مشترک علیه پ‌ک‌ک پیش می‌‌رود که از اهداف اساسی این کشور است. هدف نهایی آنکارا این است که عملیات مشترک با بغداد و اربیل داشته باشند، اما بغداد تاکنون از این کار امتناع کرده است.

بغداد معتقد است چون پ‌ک‌ک علیه منافع عراق در خاک این کشور عملیاتی نکرده است، نمی‌تواند آن را گروه تروریستی اعلام کند. ضمن آنکه ارتباط برخی جریان‌های سیاسی در عراق با پ‌ک‌ک مانع از آن می‌شود که پ‌ک‌ک، گروه تروریستی اعلام شود. بغداد در ازای مقابله با پ‌ک‌ک، امتیازاتی در حوزه آب، لغو روادید و سرمایه‌گذاری در پروژه جاده توسعه را ازترکیه دریافت کرده است. اما اینکه این توافق به عملیات مشترک علیه پ‌ک‌ک ختم شود، بعید است. به نظر می‌رسد توافق در همین مرحله باقی بماند، چون تبعات آن برای بغداد بیشتر است. البته ترکیه تلاش می‌کند به این سطح از همکاری با عراق در مقابله مشترک با پ‌ک‌ک برسد و دست از این تلاش برنخواهد داشت.