ایران را تهی نکنیم

این چند روزی که یک سانس اکران فیلم «پیر پسر» اکتای براهنی، منتقدان سینما را کلی ذوق‌زده کرد و به‌علاوه تقریباً همگی تماشاگران محدود و خوش‌شانس این فیلم سه‌ساعته، بازی فوق‌العاده حسن پورشیرازی را تمجید کردند، به این فکر می‌کردم که حال همه ما در لحظه اهدای جوایز بهترین بازیگر مرد جشنواره چگونه است؟ دیدیم که نشد هنر او را نادیده بگیرند و چه خوش که مصطفی زمانی صادقانه از این گفت که اگر حسن پورشیرازی بود، این‌ جایزه به ما نمی‌رسید! واقعیت امر هم همین است. آن اتفاق‌های درست، آن آدم‌های کاردرست درنهایت دیده می‌شوند.

این تصور هم که می‌توان زیبایی‌های این جهان را با دستور و بخشنامه مخفی و ساکت کرد، عبث است و به‌نظرم درجه‌ای از شرک هم در آن دیده می‌شود زیرا احتمالاً گمان می‌کند در این دنیا می‌توان مناسبات را به‌نحوی چید که حق به حقدار نرسد. نه آقاجان همیشه اینگونه نیست و حالا شاید برای مدتی این ترفندها کارگر افتند، اما باور باید کرد که آخرالامر نمی‌توان نام‌ها و کارهای بزرگ را برای همیشه به محاق برد. 

بهروز وثوقی چهل‌واندی سال است در ایران بازی نکرده. فراموش شد؟ نه. عضو هیئت‌داوران جشنواره فیلم فجر زمانی بیشترین تشویق‌ها را از حضار دریافت کرد که نام او را آورد. به خدا قسم اینها همه می‌توانند مایه عبرت باشند، اگر البته کمی بیاندیشیم و دست از لجاجت برداریم. فقط هم سینما نیست. شما سری به دانشگاه‌ها بزنید. برای من علوم سیاسی‌خوانده، تا دنیا دنیاست، علوم سیاسی یعنی حسین بشیریه و سیدجواد طباطبایی. با آنها نامهربانی کردیم و پایشان را از دانشگاه تهران کوتاه کردیم.  نتیجه چه شد؟ فراموش شدند؟ دیگر کسی به آثارشان مراجعه نکرد؟ نه اینگونه نیست.

این وسط فقط دسترسی‌ها دشوارتر شد و دل‌ها شکسته‌تر. چرا آخر؟ چرا باید با دست خودمان، چوب حراج بزنیم بر ارزشمندترین دارایی‌های ملی‌مان؟ برگردیم به همان سینما. مگر سینمای ایران چند حمید نعمت‌الله دارد که اینقدر برای اکران «قاتل و وحشی» آزارش می‌دهیم؟ حتماً باید برود آن‌سوی آب و موضع‌گیری کند و چه و چه تا خیال آقایان راحت شود و طلبکار شوند که دیدید از اول می‌گفتیم این آدم فلان است و بهمان.

به هر طرف که نگاه می‌کنم، می‌بینم چقدر می‌توانست وضع بهتر باشد. اوایل دهه 80 صحبت این بود که مقدمات بازگشت سیاوش قمیشی فراهم شود. یک‌سال پیش هم صحبت معین بود. واقع امر هروقت یاد بلایی می‌افتم که سر حبیب آورده شد، ترجیح می‌دهم طرفداران سیاوش قمیشی و معین هم برای دیدار آنها تشریف ببرند استانبول و دوبی تا اینکه این هنرمندان را دق‌مرگ کنیم. اما جدا از اینها، از شما می‌پرسم وقتی اولین صفحه‌ای که گوگل با سرچ کلمه «معین» باز می‌کند، به این خواننده خوش‌آواز اختصاص دارد، با چه در حال جنگیم؟

هر تاریخ موسیقی ایران که نوشته شود، نام این هنرمندان در صدر خواهد بود. باور کنید بودن آنها در ایران، به ما آبرو می‌دهد وگرنه آنها هر کجا که باشند، خواهند درخشید؛ کمااینکه در دهه هشتم زندگی هنوز سولداوت می‌کنند و مردم برایشان سر و دست می‌شکنند. این ما هستیم که می‌مانیم با تعداد روزافزونی بدصدا و بی‌هنر که ناچاریم برای اینکه عرصه خالی نماند، بهشان باج بدهیم و ملقب‌شان کنیم به خواننده و دلمان را خوش کنیم که خواننده‌مان می‌تواند با میکروفن حرکت هلیکوپتری بزند.

الغرض، دست از این بازی زشت حذف و طرد برداریم. هموطنان‌مان را دریابیم و دلشان را هرطور شده به دست آوریم. به خدا قسم خیلی حیف است که بهترین‌های ما در دانش، هنر و ورزش یا در خارج از ایران گرد غربت بر دوش خود بتکانند یا در داخل کشور دل‌آزرده و خسته‌خاطر روز را شب کنند. ما همین‌ها هستیم. وقتی می‌گوییم ایران، ایران یعنی همه ایرانی‌ها. سینمای ایران یعنی ساخته‌های همین سینماگران. هنر ایران یعنی ابداعات همین هنرمندان. نمی‌شود گوشه‌ای جشنی کوچک برپا کنیم که کلی از اهالی، راهی به آن نداشته باشند و بعد خیال کنیم وضع گل و بلبل است.

دچار توهمات هم نشویم. زمانی خبرنگاری از مسئولین پرسیده بود که شما می‌گویید ایتالیا دارد پیشرفت می‌کند اما من مردم ایتالیا را می‌بینم که بسیاری افسرده و گرسنه‌اند. جواب داده بودند، ما نگفتیم مردم ایتالیا، گفتیم ایتالیا در حال شکوفایی است. نشود حکایت ما. مردم ایران را دریابیم به‌خصوص کسانی را که مایه فخر و دلخوشی کثیری از همین مردمند، احترام کنیم و به دست خودمان ایران را تهی نکنیم از داشته‌هایش.