مهدی دارابی کارشناس ارزی: نمی‌توان از بازار سلف انتظار خاصی داشت

مهدی دارابی کارشناس ارزی در گفت‌وگو با «هم‌میهن» به این نکته اشاره دارد که نباید از بازاری مانند سلف ارزی انتظار کاهش نرخ ارز را داشته باشیم. او گفته این روش‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد و نوسانات را کنترل کند ولی در وضعیت بازار ارز تجاری که به نظر می‌آید در آن دستکاری قیمتی صورت می‌گیرد، سخت است که قراردادهای سلف ارزی و مشتقات ارزی تعریف کنیم.

*‌فکر می‌کنید بازار سلف ارزی چه تاثیری می‌تواند در اقتصاد کشور داشته باشد؟

به صورت کلی، نمی‌توان از مشتقات ارزی مانند سلف ارزی و قراردادهای آتی و... که ناظر بر معاملات ارزی باشد، انتظار خاصی مانند کاهش نرخ ارز داشته باشیم. این ابزارها باعث عمق بیشتر بازار ارز می‌شوند و عمق بیشتر یعنی نوسانات ارزی کمتری را شاهد باشیم نه اینکه نرخ ارز کاهش یا افزایش یابد. 

*‌می‌توان اینگونه گفت که بانک مرکزی با استفاده از بازار سلف ارزی، پیشگیری‌هایی را برای حضور دوباره ترامپ در نظر گرفته تا قیمت ارز افزایش چندانی نداشته باشد؟

واقعیت این است که بانک مرکزی از زمان تشکیل مرکز مبادله در سال ۱۴۰۱در پی ایجاد قرارداد بازار سلف ارزی بود اما ببینید مکانیسم‌هایی مانند صندوق تثبیت ارزی و یا بازار سلف ارزی می‌تواند کمک‌کننده باشد و نوسانات را کنترل کند ولی در وضعیت بازار ارز تجاری که به نظر می‌آید در آن دستکاری قیمتی صورت می‌گیرد، سخت است که قراردادهای سلف ارزی و مشتقات ارزی تعریف کنیم.

مادامی که معاملات در بازار ارز تجاری آزاد نباشد و نرخ آن از طریق عرضه ارز توسط بانک مرکزی و پتروشیمی تعیین شود و با کنترل شدید تخصیص نرخ آن دستکاری شود، نمی‌توان بازار سلف ارزی و هر نوع مشتقات ارزی دیگری داشت. تعریف مشتقات ارزی در بازار ارز، زمانی رخ می‌دهد که بازار نقدی کارا باشد، با دستکاری قیمتی و ثبت تقاضا نمی‌توان امید داشت برنامه‌های ارزی بانک مرکزی پیاده شود.

*‌یعنی فکر می‌کنید صادرکنندگان هم از بازار سلف ارزی استقبال نکنند؟

قطعاً با دلار ۶۵ هزار تومانی همه دوست دارند که قرارداد سلف ببندند اما چه کسی حاضر است ارز خود را برای سه ماه آینده همین ۶۵ هزار تومان بفروشد؟ یا بانک مرکزی که از هر نوع کشف نرخ بالا می‌ترسد، اجازه می‌دهد قراردادهای سلف با قیمت ۹۰ هزار تومان کشف شود؟ نه. قرارداد سلف به نوعی قرارداد آتی است، همانطور که قرارداد آتی سکه را می‌بستند چون قیمت آن بالا رفته بود الان نیز اگر نرخ‌های سلف ارزی بالا برود بانک مرکزی اجازه معامله را نخواهد داد.

باید قضیه نرخ درست شود. اگر بازاری ایجاد می‌کنیم باید آن را بپذیریم و به رسمیت بشناسیم و از هرگونه دستکاری قیمتی به روش‌های مختلف باید پرهیز شود وگرنه بازار ارز تجاری نیز مانند سامانه نیما۲ خواهد شد و همان کار را خواهد کرد. تا نظام قیمتی و نظم قیمتی را نپذیریم مشتقات ارزی و بازاری مانند سلف ارزی اجرایی نخواهند بود. دو سال است که بانک مرکزی می‌گوید می‌خواهد بازار سلف ارزی ایجاد کند اما نتوانسته چون نخواسته نرخ بازار را بپذیرد، اگر زمانی این نرخ را پذیرفت شاهد کارایی مشتقات ارزی خواهیم بود.