آغاز پرواز بورس؟

بررسی رشد ۸۴هزار واحدی بازار سرمایه و آینده آن

رشد قیمت ارز دامن بازار سرمایه را نیز سبزپوش کرد تا رکود تازه شاخص کل بورس را در روزهای انتهای سال جاری شاهد باشیم. روز گذشته بازار سرمایه رشد صعودی بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد و باز دولت برنده این رشد شد؛ به طوری که شاخص کل بورس با صعودی ۸۲ هزار واحدی وارد کانال یک میلیون و ۷۰۰ هزار واحد شد. بورس‌بازان از این رشد خوشحال هستند، زیرا بعد از سال 1399 و آن اصلاح شدید بیشتر مردم عادی و حتی برخی از سهامداران قدیمی عطای سوددهی این بازار را به لقایش بخشیدند و بار خود را جمع کردند و رفتند. کارشناسان معتقدند که صعود شاخص بدون حباب و واقعی است، اما کاش دولت برای مهار این بازار، دست به اقدامات دستوری نزند. با این حال آینده این بازار مثبت پیش‌بینی شده است. شاخص کل بورس در ابتدای هفته جاری با ۸۲ هزار و ۱۸۸ واحد افزایش تا رقم یک میلیون و ۷۳۸ هزار واحد صعود کرد. رشد 4.96 درصدی شاخص کل که بیشترین میزان رشد این شاخص در میان تمام روزهای معاملاتی گذشته است. شاخص کل با معیار هم وزن هم ۲۲ هزار و ۴۶۰ واحد افزایش یافت و با رشد 4.5 درصدی به سطح 525 هزار و 633 واحدی رسید. در این بازار ۵۵۹ هزار معامله به ارزش ۱۰۷ هزار و ۱۱۹ میلیارد ریال انجام شد.

طی معاملات روز گذشته ۹۸ درصد نمادهای بورسی مثبت بودند که از میان نمادها فولاد،‌ مس و پتروشیمی‌ نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر مثبت را روی بورس گذاشتند. همچنین ورود پول افراد حقیقی در روز گذشته به بالاترین میزان در دو سال اخیر رسیده است. بررسی آمار مالکیت افراد حقیقی نشان از آن دارد که در جریان دادوستد‎های روز گذشته، هزار و 382 میلیارد تومان پول به سهام وارد شده است. از سوی دیگر اما ارزش معاملات همچنان بالای 11 هزار میلیارد تومان نوسان می‌کند. البته برخی از کارشناس درباره ورود پول حقیقی معتقدند: «جابجایی حقوقی به حقیقی است، نه ورود پول حقیقی. ورود پول حقیقی یک غلط مصطلح است.» نکته مهمتر اینکه در میان بازار گاوی روز گذشته پس از صندوق‌های سهامی با 774 میلیارد تومان، محصولات شیمیایی بیشترین ورود پول را به میزان 353 میلیارد و 600 میلیون تومان به خود اختصاص داد. برخی از تحلیل‌گران با وجود اینکه از این رشد شاخص خوشحال بودند اما معتقدند که با نگاهی به رویدادهای روز گذشته بازار می‌توان به سهولت به این نتیجه رسید که این رشد متاثر از پرواز دلار است و اگر بررسی دقیق شود متوجه خواهیم شد که بزرگترین برنده این بازار دولت بود نه سهامداران خرد. البته در این میان روز گذشته خبری مبنی بر حمایت وزارت اقتصاد از سهامداران خرد در برابر مخاطرات بازار سرمایه منتشر شد. بر این اساس در راستای حمایت از سهامداران خرد در برابر مخاطرات بازار سرمایه تا ۱۰۰ هزار میلیاردریال از سهام دولت در شرکت‌ها را در اختیار صندوق تثبیت بازار سرمایه قرار می‌دهد. این موضوع اگرچه جای بررسی دارد که چرا دولت در تلاش است در بازاری که تقاضا و عرضه آن را باید تعیین کند، خسارت‌دهنده باشد؟ باور کارشناسان این است که اگر دولت و به‌طورکلی ارکان سیاست‌گذار در بازار مداخله نکرده و به نوعی نیشتر و خنجری به اون نزنند وضعیت خوبی در انتظار بازار خواهد بود. با این حال با توجه به تجربه تلخ بازار سرمایه و از دست دادن دارایی‌های زیاد مردم،‌ با دو کارشناس بازار سرمایه درباره علت رشد شاخص در بازار سرمایه و پیش‌بینی آینده آن به گفت‌وگو نشستیم.

از عرضه‌های بی‌موقع برای کنترل بازار سرمایه استفاده نشود

محمدرضا اعلمی، کارشناس بازار سرمایه درباره رشد شاخص بورس به هم‌میهن گفت: «شاخص کل بورس در حالی کانال 1.7 میلیون واحدی را بازپس گرفت که دلار از مرز ۵۵,۰۰۰ تومان گذشت. هفته گذشته درحالی‌که انتظار می‌رفت بازار اصلاح خود را عمیق‌تر نماید که به یکباره شاهد رشد شاخص کل با پرچمداری محصولات فلزی بودیم و با باز شدن برخی از نمادهای خودرویی با رنگ سبز ارزش مضاعفی برای شاخص کل به وجود آمد که آن را در مسیر لمس کردن مقاومت تاریخی خود نگه داشت. تحلیل‌ها مبنی بر پایین بودن ارزش ذاتی کل بازار نسبت به فاکتورهای بنیادی نشان از رشد شاخص کل داشت، اما به دلیل فریبنده شدن برخی از بازارهای موازی شاهد کمی تأخیر در روند افزایشی بازار بودیم.» او با بیان اینکه اکنون که بازار در وضعیت نسبتا مناسبی به لحاظ حجم معاملات و روند مثبت قرار دارد، بهتر است فرصت را غنیمت شمرده و به جای سعی در برخورد و دستکاری با بازار سرمایه جهت پیش‌بینی‌پذیر شدن آن رو به اقدامات ساختاری کلیدی بیاوریم،‌ تاکید کرد: «بهتر است به‌جای عرضه‌های بعضا بی‌موقع برای کنترل بازار، اقدام به‌کارگیری ابزارهای مالی در جهت کنترل هر چه بهتر بازار کنیم. همچنین ابزارهایی همچون فروش استقراضی می‌تواند کمک شایانی در جهت کنترل و پیش‌بینی‌پذیری بازار کند. از طرفی با توجه به فاکتورهای اقتصاد رفتاری که می‌تواند کمک به اصلاح برخی از زیرساخت‌های بازار سرمایه کند، اصلاح برخی رویه‌های بازار مانند حذف دامنه نوسان معاملات که پیش از این در دستور کار قرار گرفته بود، می‌تواند به رونق بازار سرمایه کمک کند.» این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: «در کشورهایی همچون ایالات متحده که دامنه نوسان معاملات حذف و در جهت جلوگیری از دستکاری در معاملات از ابزار توقف معاملات استفاده می‌گردد، داشتن نگاه درست نسبت به توسعه ابزارهای مالی و داشتن رویکردی مناسب مبنی بر فعال‌سازی دارایی‌های غیرمولد در ساختار اقتصادی کشور، می‌تواند در شرایط رونق بازار سرمایه کمک شایانی به اقتصاد کشور داشته باشد. همچنین حذف قیمت‌گذاری دستوری و رفتن به سمت تامین مالی شرکت‌ها که به کمک نوآوری و تولید محصولات جدید ایجاد می‌شود می‌تواند ایجاد ارزش افزوده برای کلیت بازار داشته باشد.» او معتقد است: «با رونق بخشیدن به بازار سرمایه می‌توانیم نقدینگی را از مجموعه تولیدکننده تورم به سمت بازار بورس که به‌عنوان ترمز تورم عمل می‌کند، هدایت کرد و این مهم در شرایط رونق بازار می‌تواند محقق شود.»

رشد شاخص بی‌حباب است

فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه نیز با بیان اینکه متغیرهای متعددی در افزایش شاخص کل بورس موثر هستند، به هم‌میهن گفت: «نکاتی مانند عدم تکلیف و بازدهی سایر بازارها و مقیاس قابل‌قبول برای اندازه‌گیری میان بازدهی است. یعنی نرخ تورم اگر 50 درصد است، باید بازدهی هرکدام از بازارها کمتر از این درصد نباشد. در غیر این صورت یعنی مشکلی وجود دارد که بورس اینگونه عمل می‌کند. البته شاخص هم‌وزن در تیرماه سال 1399، 530 واحد بود و روز گذشته این شاخص 522هزار واحد شد و امروز باید این شاخص رکود تاریخی خود را ثبت کند.» او درباره شاخص کل و عبور آن از 1.7 میلیون واحدی نیز تاکید کرد: «شاخص بورس بنا به دلایلی مدیریت می‌شد، اما در نهایت روز گذشته شاخص از رکود اردیبهشت امسال یعنی 1680 واحد عبور کرد. البته پیش از این در دی‌ماه به این شاخص نزدیک شد اما نتوانست از آن عبور کند. در مجموع شاخص کنونی نشان می‌دهد که بازار سرمایه از ابتدای سال جاری تنها 25درصد بازدهی داشته است. البته بازدهی شاخص هم وزن 50درصد را ثبت کرده که معقول‌تر است.»
این کارشناس بازار سرمایه درباره علل افزایش شاخص گفت: «علت اول افزایش ارزش روز دارایی‌ شرکت‌ها و ارزش جایگزینی شرکت‌ها _ که مبنای آن دلار است_ و علت دوم اثر مثبت بر سود و زیان شرکت‌های ارزی _ که صادرکنندگان نفت، فرآورده‌های نفتی (پتروشیمی و شیمیایی)،‌ فولاد و سایر محصولات _ علت اصلی رشد شاخص است. در واقع هم‌اکنون 40 درصد بازار سرمایه شرکت‌های ارزی شامل نفت و فرآوردهای نفتی،‌ پتروشیمی،‌ فولادی‌ها و.. است، لذا سود و زیان این شرکت‌ها بر شاخص اثر مثبت و منفی دارد. بنابراین، این دو عامل به دلیل اشباع بودن سایر بازارها موجب خواهد شد تا بازار سرمایه رشد مثبتی داشته باشد.» آقابزرگی معتقد است: «حرکت بورس واقعی است. در سال جاری رکود تاریخی شاخص هم‌وزن شکسته شد و شاخص کل تا انتهای سال قطعا از مرز کنونی به صورت پیوسته عبور خواهد کرد. البته اینگونه نیست که هر روز بازار سرمایه 4.5 تا 5 درصد رشد مثبت داشته باشد. طبیعی است مکانیزم عرضه و تقاضا بخشی از عرضه‌ها در روزهای آتی افزایش می‌یابد. در کل شاخص رشد مثبت خواهد داشت.»
او در پاسخ به اینکه آیا آن چیزی که در سال 1399 در بازار بورس شاهدش بودیم، رخ خواهد دارد یا این بار مثبت شدن شاخص، متفاوت‌تر است، گفت: «مختصات شاخص بورس در سال جاری با سال 99 کاملا متفاوت است. اگر در آن مقطع اعلام می‌کردیم که شاخص حباب است، اما هم‌اکنون امروز این دیدگاه را نداریم. دولت در آن مقطع از بازار حمایت می‌کرد و تقاضا هر چند روز یکبار 50 درصد افزایش می‌یابد. در سال جاری این بازار تنها 25 درصد بازدهی داشته است. در حال حاضر قیمت با درآمد تناسب دارد و حساسیت‌ به سودآوری بالاست بنابراین سهامداران با دقت زیاد وارد بازار می‌شوند. از تمامی سهامداران درخواست می‌شود که براساس مطالعه و تحقق و انتخاب پرتفوی مناسب، حتما وارد بازار سرمایه شوند تا سودآوری بیشتری برایشان داشته باشد.»