جهش خودرو با تکانه ریز دلار
به‌رغم تاکید شورای رقابت بر عدم افزایش رسمی قیمت‌ها، بازار خودرو ۲۰۰میلیون تومان رشد قیمت را تجربه کرد
به‌رغم تاکید شورای رقابت بر عدم افزایش رسمی قیمت‌ها، بازار خودرو ۲۰۰میلیون تومان رشد قیمت را تجربه کرد
نوسان ۲ هزار تومانی قیمت دلار، بازار خودرو را به هم ریخت. هفته گذشته پس از افزایش نرخ ارز و بالا رفتن قیمت طلا، قیمت‌ها در بازار خودرو حدود ۲۰۰میلیون تومان بالا رفت. این رشد قیمت‌ها اما مورد تایید شورای رقابت نیست به گونه‌ای که سپهر دادجوی توکلی سخنگوی شورای رقابت افزایش قیمت خودرو خارج از مصوبات این شورا را تخلف دانست و اعلام کرد: «هر گونه تغییرات قیمت خودرو توسط شورای رقابت به صورت رسمی اعلام می‌شود و تغییرات قیمت جهت اطلاع عموم در مصوبات رسمی روی سایت مرکز ملی رقابت قرار می‌گیرد.»
کمتر از یک ماه از جنگ جدید در خاورمیانه می‌گذرد و روند ادامه‌دار آن باعث شد قیمت دلار در ایران حدود ۲هزار تومان افزایش پیدا کند. این اتفاق بهانه‌ای شد تا شاهد روند صعودی و یک‌باره قیمت خودرو در کشور باشیم و این در حالی است که عرضه و تقاضای خودرو ماه‌هاست که کُند شده و بازار در رکود است.
هفته گذشته فهرستی از قیمت‌های ۱۲ خودرو منتشر شد که برخی از آنان تا ۳۰درصد افزایش قیمت داشتند. البته مشخص نبود قیمت‌های جدید بر اساس کدام الگوست و چه نهادی مجوز آن را صادر کرده است، چرا که آخرین باری که شورای رقابت اجازه افزایش قیمت داد اواخر فروردین‌ماه امسال بود.
سپهر دادجوی توکلی درباره افزایش قیمت‌های هفته گذشته گفت: «خارج از این مصوبات هیچ‌گونه تغییر و افزایش قیمتی در خصوص انواع خودروها اعمال نشده است. بعد از اعلام قیمت خودروهای تولیدی (ایران‌خودرو و سایپا) یک بار در 21 تیرماه قیمت 5 خودروی سایپا اعلام شد و یک بار نیز در 25 مهرماه قیمت 8 خودروی جدید ایران‌خودرو اعلام شد؛ بنابراین در خصوص قیمت خودروهای تولیدی هیچ گونه تغییر قیمتی به جز مصوبات مذکور اعمال نشده است. در مورد قیمت خودروهای مونتاژی و وارداتی نیز مصوبات کاملا به صورت رسمی اعلام شده و هیچ‌گونه تغییر قیمتی در خصوص این خودروها مجاز نیست.»
او طعنه‌ای به خودروسازان زد و متذکر شد: «متاسفانه بخش اعظم مشکلات ما این است که خودروسازان هر جا که لازم باشد برای متقاعد‌سازی مسئولین بسیار خوب عمل می‌کنند اما برای متقاعد کردن مردم هیچ اقدامی را انجام نمی‌دهند. یعنی اگر خودروساز محصولی را جدید اعلام می‌کند و افزایش قیمت آنها را با مجوز کسب می‌کند اما خود را ملزم به اقناع مشتری نمی‌بیند و پاسخگویی به مشتری در ضعیف‌ترین شکل ممکن صورت می‌گیرد و با توجه به شرایط انحصاری که در بازار وجود دارد هر محصولی را با هر قیمتی که تولید می‌کند به مشتری می‌فروشد.»
با تکذیبیه قیمت‌ها به قبل باز نمی‌گردد
محمدحسین رحیمی، کارشناس بازار خودرو، انجام نشدن درست واردات خودرو را دلیل گرانی آن دانسته و در گفت‌وگو با «هم‌میهن» عنوان کرد: «بازار خودرو انتظار داشت واردات در تعداد بیشتری اتفاق بیفتد اما چون رخ نداد، اثری که انتظار واردات روی قیمت‌ها گذاشته بود و آن را کمی کاهش داده بود در حال از بین رفتن است و به همین دلیل قیمت‌ها دوباره بالا رفت.»
او در پاسخ به این پرسش که اگر واردات خودرو به صورت کامل صورت بگیرد با تعدیل قیمت مواجه خواهیم بود یا خیر، گفت: «با توجه به اینکه تعداد خودروهای وارداتی کم است مشکلی را حل نخواهد کرد و شاید به صورت اندک قیمت‌ها تعدیل پیدا کند که تاثیر چندانی ندارد، مگر اینکه تعداد خودروهای وارداتی افزایش پیدا کند.»
او ادامه داد: «هفته گذشته دلار مقداری بالا رفت و می‌دانید که قیمت خودرو متاثر از قیمت دلار است. بالا رفتن قیمت دلار حتی به میزان کم به صورت روانی روی بازار خودرو تاثیر دارد. بازار خودرو تا آخر سال متناسب با ارز اما با تغییرات کمتر، باز هم افزایش را تجربه خواهد کرد، یعنی اگر ۳۰درصد افزایش ارز را داشته باشیم به واسطه واردات حدود ۲۰درصد به قیمت خودرو اضافه شود. البته من امیدوار هستم قیمت ارز تا پایان سال ثابت بماند. به‌هرحال در هفته گذشته قیمت خودرو افزایشی بوده و نمی‌توان قبول کرد که با یک تکذیبیه یا دستورالعمل آن را به قبل برگرداند و حتی اگر واردات ناقص خودرو، افزایش دلار و جنگ در غزه را در افزایش قیمت خودرو دخیل بدانیم اما باید به این نکته توجه کنیم که بازگرداندن قیمت خودرو به قیمت یک هفته پیش کار سختی است و تنها رکود بازار است که می‌تواند ترمز افزایش قیمت‌ها را بکشد.»
نگاه کارشناس / 1
مرتضی شجاعی کارشناس بازار خودرو:
خودرو تا پایان سال ۲۵درصد گران می‌شود
بازار خودرو در هفته گذشته شوک قیمتی را تجربه کرد که به گفته مرتضی شجاعی کارشناس بازار خودرو افزایش قیمت دلار و تکانه‌های ارزی در آن تاثیر داشته است. او در گفت‌وگو با «هم‌میهن» عنوان کرد بازار خودرو به یک بازار سرمایه‌ای تبدیل شده و برای کنترل آن باید متغیرهای کلان اقتصادی نیز کنترل شود. شجاعی پیشبینی کرد اگر نرخ ارز بخواهد روند افزایشی شدیدی را تجربه کند روی شدت واردات خودرو تاثیر خواهد گذاشت و تا پایان سال افزایش ۲۰ تا ۲۵درصدی قیمت خودرو را شاهد خواهیم بود.
در چند روز گذشته قیمت خودرو به‌یک‌باره جهش داشت. شما این وضعیت را چگونه تحلیل می‌کنید؟
روند بازار نشان می‌دهد در سال‌های اخیر، به‌ویژه از سال ۱۳۹۷ که تلاطمات ارز دوباره آغاز شد، رفته رفته بازار خودرو و برخی دیگر از بازارهای سرمایه‌گذاری تحت تاثیر اخبار بازار ارز و نرخ ارز در بازار آزاد قرار گرفتند، و این تکانه‌ها به جایی رسیده که در بازه‌های زمانی کوتاه‌تری رخ می‌دهد و تکانه‌های ارزی حتی در کوتاه‌مدت نیز به‌شدت روی حتی خودروهای داخلی نیز تاثیر گذاشته است و در یکی دو سال اخیر شدیدتر نیز شده است. من دلیل شدت گرفتن آن را از یک طرف سیاست‌های تنظیم بازار می‌دانم که نیاز به بازنگری دارد و از طرف دیگر، وقتی در سال‌های اخیر در کشور تکانه ارزی اتفاق می‌افتد، فعالان اقتصادی نگران آن می‌شوند که روند افزایشی تشدید شود و انتظار تورمی کار خود را در بازار انجام دهد. من اصلی‌ترین دلیل گرانی خودرو را در این مسئله می‌بینم.
در گذشته سابقه نداشت با بالا رفتن دو سه هزار تومانی دلار، خودرو این مقدار گران شود، به نظر شما این روند غیرطبیعی نیست؟
آنچه در مورد ارز مهم است، سرعت تغییر قیمت آن است، اگر در یک بازه کوتاه‌مدت مثلا دو یا سه روز اتفاق بیفتد. مثلا اگر در این بازه نرخ ارز ۱۰درصد رشد کند طبیعتا بازار خودرو بیشتر از ۱۰درصد رشد خواهد داشت چون به بازار خودرو انتظار شوک ارزی وارد می‌شود و به‌اصطلاح بازار افزایش قیمت‌ها را پیش‌خور می‌کند. کما اینکه اگر نرخ ارز کاهشی شود و حتی به ثبات برسد، اضافه پرش‌های قیمتی به‌تدریج تعدیل می‌شود. این تعدیل را در دوره‌ای که دلار از ۶۳هزار تومان به محدوده ۵۰هزار تومان رسید، به‌خوبی لمس کردیم و دیدیم که نرخ ارز وقتی به ثبات نسبی رسیده بود حباب قیمت خودرو به‌مرور تخلیه کرد. هم اکنون و در روند افزایشی نیز همین اتفاق رخ می‌دهد. فرض کنید اگر یک شوک قیمتی دیگر به ارز وارد شود قطعا بازار خودرو دوباره متلاطم‌تر از امروز خواهد شد و این تجربه‌ای است که در سال‌های اخیر دیده‌ایم. این روند نشان می‌دهد فارغ از روند تولید و واردات خودرو، متغیرهای کلان اقتصادی به چه میزان در این بازار تاثیرگذار هستند. بازار خودرو به یک بازار سرمایه‌ای تبدیل شده و برای کنترل آن باید متغیرهای کلان اقتصادی نیز کنترل شود.
اگر واردات خودرو به صورت کامل انجام شود این توان را دارد که قیمت خودرو در کشور را تعدیل کند؟
بستگی دارد، اگر روند افزایش نرخ ارز خیلی شدید اتفاق بیفتد طبیعی است که واردات خودرو را در خود هضم می‌کند و روند قیمت‌ها افزایشی خواهد ماند و واردات خودرو تاثیر چندانی در بازار نخواهد داشت. از طرف دیگر باید دید چه تعداد خودرو وارد کشور خواهد شد و کیفیت واردات و کیفیت عرضه با چه سازوکار قیمتی و در چه بستری انجام خواهد شد. در مقطع فعلی که واردات خودرو به صورت محدود بوده است، نمی‌توانیم واردات را عامل اثرگذاری بدانیم؛ هرچند خبر واردات خودروی نو بازار را مقداری تعدیل کرد و فارغ از اثر میدانی که خودرو وارد بازار شود تا تاثیرگذار باشد، همین خبر اثر روانی داشت. بالاخره همین که بعد از پنج سال تصمیم گرفته شد واردات خودرو آزاد شود، در ماه‌های گذشته بار روانی مثبتی روی بازار داشت.
پیشبینی شما تا آخر سال چیست؟ فکر می‌کنید باید منتظر چه اتفاقاتی باشیم؟
من پیشبینی می‌کنم تا پایان سال افزایش ۲۰ تا ۲۵ درصدی قیمت خودرو را خواهیم داشت و بخشی از این افزایش به این دلیل باشد که همه‌ساله وقتی به روزهای پایانی سال نزدیک می‌شویم، مردم برای خرید و فروش جنب‌و‌جوش پیدا می‌کنند و قاعدتا در دو ماه آخر سال افزایش ۲۰ تا ۲۵ درصدی خود را نشان خواهد داد. البته باز هم به این نکته اشاره می‌کنم در این زمینه اینکه نرخ ارز چه مسیری را طی کند خیلی مهم است و من بعید می‌دانم تا آخر سال نرخ ارز جهش شدیدی داشته باشد و نرخ‌های بالا را تجربه کند. روند تحولات ارزی در چند ماه گذشته نشان می‌دهد که بانک مرکزی بازار را کنترل کرده و ابزارهای لازم برای کنترل را نیز در اختیار دارد با این حال من پیشبینی می‌کنم خودرو رشد ۲۰ درصدی قیمت را خواهد داشت.
رشد ۲۰درصدی را با این فرض گرفتید که واردات خودرو انجام شود؟
من بر اساس شرایط فعلی این پیشبینی را انجام می‌دهم، یعنی واردات خودرو با همین روند کندی که اکنون انجام می‌شود ادامه پیدا کند و نرخ ارز نیز افزایش خیلی محدودی داشته باشد. اما موضوعی که بسیار مهم است این است که بالاخره اگر نرخ ارز بخواهد روند افزایشی شدیدی را تجربه کند روی شدت واردات خودرو تاثیر خواهد گذاشت و روند آن را کند خواهد کرد. البته من هیچکدام از این سناریوها را متصور نیستم و تصور می‌کنم واردات خودرو از روند فعلی فاصله می‌گیرد و واردات افزایش پیدا خواهد کرد و البته به آن میزان نخواهد بود که بتواند بازار خودرو را تعدیل کند.
نگاه کارشناس / 2
مسیح فرزانه کارشناس صنعت خودرو تاکید کرد
افزایش دوباره قیمت خودرو تا دی‌ماه
بازار خودرو هفته متلاطمی را پشت سر گذاشته و هرچند شورای رقابت افزایش قیمت‌ها را تکذیب کرده، اما عرضه کم خودروها مشکلاتی را ایجاد کرده است. مسیح فرزانه کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با «هم‌میهن» به تاثیر فروش خودروهای داخلی و وارداتی پرداخته و هر کدام را از زاویه دید خود تحلیل کرده است. او معتقد است در آذر و نهایت تا دی باز هم شاهد افزایش قیمت خودروها خواهیم بود.
تحلیل شما از افزایش ناگهانی خودرو در هفته گذشته چیست؟
چند فاکتور وجود دارد که در قیمت‌گذاری خودرو چه در حوزه تولید داخلی و چه واردات خودرو موثر است که این فاکتورها، «عرضه و تقاضا»، «تورم» و «قیمت ارز» هستند. در مورد خودروهای داخلی باید گزینه‌های مختلفی را متصور باشیم، در حدود ۹ ماه گذشته عملا شاهد کنترل دستوری توسط وزارت صمت بودیم، هم خبردرمانی و هم کنترل روی قیمت ارز که هر سه این اتفاقات به صورت مصنوعی صورت گرفته است. ما دچار دو گزینه بد و بدتر که در زمان وزارت فاطمی امین شروع شد و مخالفان زیادی داشت، هستیم؛ یکی فروش خودرو در بورس بود و دیگری فروش خودرو در سامانه بود که هر دو اشتباه هستند. آنها بورس را مکانی دیدند برای کالای خرد در مقیاس کلان و سامانه نیز عملا فروش یک کالا به صورت تجمیعی را تبدیل به ایجاد رانت کرد و هر بار که سایت باز و بسته می‌شود به بازار و قیمت‌ها نوسان می‌دهد. آمار یک ماه گذشته نشان می‌دهد افزایش رشد نقدینگی به نزدیک ۷۱۰۰میلیارد تومان رسیده است، به اضافه افزایش پایه پولی که این روند عملا هم رکود ایجاد می‌کند و هم تورم‌زاست، که این تورم مستقیما تاثیر خود را روی کالای سرمایه‌ای کلان مانند خودرو (که البته سیاستگذاران در ایران آن را سرمایه‌ای تعریف کرده‌اند و اتفاقی نبوده است) می‌گذارد.
نکته دیگر تاثیر اخبار است. اگر بحث خبردرمانی را پیگیری کنیم، می‌بینیم که کاملا فضای متفاوتی با کف بازار صنعت ترسیم شده است، واقعیت اقتصاد نیز تا یک جایی خود را با خبر هماهنگ می‌کند و از جایی به بعد خبر با آن هم‌مسیر می‌شود.
همچنین باید توجه داشت که زیان انباشته و بدهی سه خودروساز بزرگ دولتی به قطعه‌سازان و بانک‌ها نزدیک به ۴۰۰هزار میلیارد تومان است. اگر یک‌بیستم این ضرر و زیان در ژاپن و مثلا برای شرکت تویوتا اتفاق می‌افتاد، قطعا این شرکت خودروسازی اعلام ورشکستگی می‌کرد و منحل می‌شد. از راه‌هایی که خودروساز ایرانی می‌تواند به حیات خود ادامه دهد یکی گرفتن تسهیلات از بانک‌هاست که می‌دانیم آنها هم شرایط مناسبی ندارند؛ و دیگری جمع کردن نقدینگی از کف بازار است تا بدهی‌های خود را پرداخت کنند. اکنون تنها راهی که برای خودروساز مانده این است که به شورای رقابت رجوع کند و با تعریف محصول و آپشن‌های جدید، قیمت خودرو را افزایش دهد.
من در اردیبهشت‌ماه پیشبینی کرده و گفته بودم که نهایت تحمل بازار مرداد و شهریور است که دیدیم از مرداد کم‌کم افزایش قیمت‌ها شروع شد.
واردات خودرو می‌تواند در روند کاهش قیمت‌ها تاثیر بگذارد؟
از زمان حضور دولت سیزدهم، وزیر سابق آقای فاطمی‌امین وعده‌ووعیدهایی دادند که تا خردادماه امسال ۲۰۰هزار دستگاه خودرو وارد شود. پنج سال است که واردات خودرو در کشور ممنوع بوده و در بهترین حالت در سال ۱۳۹۲ حدود ۱۰۰هزار خودرو وارد کشور شده بود. عملا اگر کسری پنج سال گذشته را در نظر بگیرید چیزی حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰هزار خودروی وارداتی در بازار کم داریم که مسئله مهمی است و باید به آن توجه شود. چندی پیش آقای علی‌آبادی وزیر صمت در مصاحبه‌ای گفته بودند تا آخر سال ۶۰هزار خودرو وارد می‌کنیم و هر ماه ۱۰هزار دستگاه تحویل می‌دهیم، چند روز پیش نیز آقای ضیغمی مجری طرح واردات خودرو این وزارتخانه مصاحبه کردند و گفتند برای واردات خودرو ۲۰۰هزار یورو بودجه در نظر گرفته‌ایم که شبیه شوخی بود چون این عدد آنقدر کم است که نمی‌تواند در بازار تاثیر مثبت بگذارد. تا الان تنها صد دستگاه تویوتای کرولا وارد کشور شده که قطعا نمی‌تواند جریان‌ساز باشد و قیمت را کاهش دهد. ما زمانی می‌توانیم از تاثیر واردات خودرو صحبت کنیم که اولا واردات محدودیت نداشته باشد و دوم اینکه واردات ادامه‌دار باشد و حداقل به یک برنامه پنج‌ساله و ۱۰ساله نیاز دارد.
متاسفانه برخی آقایان نیز در مجلس فضای متفاوتی را از واردات خودرو ترسیم کردند و از آن مدینه فاضله‌ای ساختند اما باید واقعیت را به مردم بگوییم که نه قرار است خودرو با قیمت اقتصادی به دست آنها برسد و نه قرار است کسری بودجه دولت را جبران کند. یکی از سیگنال‌های مهم افزایش خودرو (چه خودروی داخلی و چه خارجی) به‌ویژه در افزایش تعرفه و عوارض گمرکی که اخیرا اتفاق افتاده، کسری بودجه دولت را نشان می‌دهد که باید جبران شود.
به‌هرحال باید قبول کنیم که ما در کشور دچار تشنگی و کمبود ارز هستیم و هر چه جلوتر می‌رویم جبران آن سخت‌تر می‌شود. ما اکنون در کشور در حوزه دارو و مواد خوراکی و حتی شیرخشک با مشکل کمبود ارز مواجه هستیم و طبیعتا سیاستگذار ترجیح می‌دهد ارز را در آنجا تزریق کند تا صنعت خودرو، که منطقی هم هست. پس با شرایط حال حاضر اقتصاد ایران، واردات خودرو به صورت درازمدت نخواهد بود و تاثیری در کاهش قیمت‌ها نخواهد داشت. در مورد واردات خودروهای دست‌دوم نیز خوش‌بین نیستم و اگر آیین‌نامه‌ای هم منتشر شود عملا قابلیت اجرایی ندارد.
پیشبینی شما برای چهار ماه باقی‌مانده تا پایان سال چیست؟
فرضیه من این است که در آذرماه و نهایت تا دی‌ماه، باز شاهد افزایش قیمت درمورد خودروهای ساخت داخل خواهیم بود که می‌تواند خودروهای وارداتی را نیز شامل شود. در مورد خودروهای وارداتی با هر بار باز شدن سامانه و تحویل مقدار محدودی خودرو، بازار نوسان را تجربه می‌کند و این پتانسیل را دارد تا حدود ۱۰ تا ۱۵درصد افت قیمت داشته باشیم، اما این روند فقط و صرفا در کوتاه‌مدت است اما در بلندمدت، چه در مورد خودروهای داخلی و چه وارداتی شاهد افزایش قیمت خواهیم بود. اگر خاطرتان باشد حدود ۱۰ ماه قبل، خودروسازان دولتی از شورای رقابت خواستند که قیمت‌ها را ۷۰درصد افزایش دهند اما در اردیبهشت‌ماه، آقای مخبر معاون اول رئیس‌جمهور با بیش از ۳۰درصد افزایش موافقت نکردند. اما اتفاق دیگری افتاد و از مردادماه می‌بینیم که افزایش قیمت به صورت مقطعی و در دوره‌های کوتاه یک‌ماهه و ۴۵روزه و به صورت کم‌کم از سوی شورای رقابت اعمال می‌شود. ساینای سایپا، یکی از خودروهایی است که از شهریورماه تا کنون چندین بار اصلاح قیمت خورده و افزایش قیمت پیدا کرده است و ۲۰۷ نیز در هفته گذشته افزایش قیمت قابل‌توجهی را تجربه کرد. نتیجه آنکه قیمت‌ها تا پایان سال افزایشی خواهد بود. البته این افزایش‌ها به صورت انفجاری نیست ولی به صورت خزنده و روبه‌بالا خواهد بود.
