نگاه خارجی
روزنامه هم‌میهن ، منتشر کننده آخرین و بروزترین اخبار داخلی و خارجی.
آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.
فاجعه جهان بدون برجام
نسخه بازنگری‌شده توافق هسته‌ای با ایران تقریباً در ماه مارس و سپس بار دیگر در ماه اوت مورد توافق قرار گرفته بود، اما اکنون به نظر نمی‌رسد کسی باور کند که بتوان آن را نجات داد. کارشناسان، وضعیت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را در بهترین حالت در کما و شاید در حال حاضر مرده توصیف می‌کنند. مارک فیتزپاتریک، یکی از همکاران موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک می‌گوید: «درحالی‌که برجام در کمای عمیق است، هنوز نمرده. حداقل هیچ‌یک از طرفین نمی‌خواهند آن را مرده اعلام کنند، چراکه این امر به منزله اعتراف به شکست دیپلماسی است. اما برخی بدبین‌تر هستند.» علی واعظ، مدیر امور ایران و مشاور ارشد گروه بین‌المللی بحران، می‌گوید:«تصور اینکه بتوان توافق را بازگرداند، سخت است.» الی گرانمایه معاون رئیس برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا، می‌گوید:«این توافق بیش از هر زمان دیگری توخالی شده است و جای چندانی برای خوش‌بین بودن» در مورد احیای آن وجود ندارد. فرزان ندیمی، یکی از همکاران موسسه واشنگتن، هم می‌گوید که «این توافق اساساً مرده است.»
اگر برجام واقعاً مرده است، قرار است چه شود؟ ایران ممکن است وارد یک مسابقه تسلیحات هسته‌ای شود یا بازی‌های جاسوسی خطرناک بین ایران و اسرائیل، آغاز شود. حتی یک رویارویی نظامی میان ایران و ایالات متحده بعید نیست. ایالات متحده و اتحادیه اروپا به‌نوبه خود می‌توانند تحریم‌های بیشتری اعمال کنند، فضای بیشتری را برای خرابکاری پنهانی اسرائیل در نیروگاه‌های هسته‌ای ایران ایجاد کنند و اتحاد دفاعی نوپای عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل را که مخالف ایران هستند، تشویق کنند.
علی واعظ می‌گوید که اگر ایران به سمت افزایش فعالیت هسته‌ای خود برود، ایالات متحده را با دو انتخاب ناخوشایند روبه‌رو می‌کند؛ «یادگیری زندگی با ایران هسته‌ای یا بمباران تاسیسات هسته‌ای ایران». البته الی گرانمایه از شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا می‌گوید: «در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده به‌طور گسترده‌ای این باور وجود دارد که ایران تصمیمی برای ساخت بمب ندارد.» با این حال بسیاری از کارشناسانی که با آنها صحبت کردیم، گفتند که اگر برجام رسماً از هم فرو بپاشد، این احتمال به شدت افزایش می‌یابد.
بی‌اعتمادی عمیقی که مذاکرات وین را فلج کرده است، احتمالاً بر روی هر گونه توافق‌نامه‌ای در آینده تأثیر منفی خواهد گذاشت. کارشناسان می‌گویند سازش‌هایی که دیپلمات‌ها برای نجات برجام با برآوردن نگرانی‌های هر دو طرف دنبال کرده‌اند، هنوز نتوانسته دو طرف را به هم نزدیک کند. یکی از اختلافات بر سر تحقیقات آژانس در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران در سه سایت اعلام نشده است. ایران خواستار پایان دادن به تحقیقات شده است و اخیراً به آژانس پیشنهاد داده است تا به سایت‌ها دسترسی داشته باشد. فیتزپاتریک می‌گوید:«این موضوع قابل حل است، حتی اگر آژانس هرگز نتواند به این موضوع پی‌ببرد که چرا اورانیوم اعلام‌نشده در وهله اول وجود داشت.»
اما نه کارشناسان و نه دیپلمات‌هایی که با فارین پالیسی صحبت کردند، باور ندارند که ایران اطلاعاتی ارائه کند. ایران معتقد است که این تحقیقات یک اقدام سیاسی براساس اطلاعاتی است که دشمن اصلی‌اش، اسرائیل، به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده است. ایران معتقد است قدرت مذاکره‌اش از زمانی که جنگ اوکراین منجر به افزایش قیمت نفت شد، افزایش یافته است و احتمالاً غرب برای بازگرداندن نفت ایران به بازار جهانی امتیاز بدهد. در همین حال، ایالات متحده می‌خواهد منتظر بماند تا تأثیر اعتراضات ناشی از مرگ مهسا امینی را بر ثبات ایران ببیند. برخی تحلیلگران استدلال می‌کنند که اگر برجام احیا می‌شد و به نفع اقتصاد ایران بود، ممکن بود این اعتراضات گسترده هرگز شعله‌ور نمی‌شد. با این حال، رئیس‌جمهوری ایران، ابراهیم رئیسی، اشاره کرده است که برای انجام این توافق عجله‌ای ندارد. او در ماه سپتامبر در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «ما در بسیاری از موارد موفق شده‌ایم تحریم‌های آمریکا را خنثی کنیم. سیاست فشار حداکثری، شکست شرم‌آوری را متحمل شده و ما مستقل از هرگونه توافقی راه خود را پیدا کرده‌ایم و استوار ادامه خواهیم داد.» سیدمحمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران نیز در توئیتی از صبور بودن ایران خبر داد.
