تعلیق آگاهی

انتشار عکس بی‌حجاب یکی از کارمندان سابق «طاقچه» در فضای مجازی، حاشیه‌های زیادی را برای این پلتفرم و فروشگاه اینترنتی کتاب ایجاد کرد که حاصلش قطع همکاری ۵۰ناشر با این پلتفرم و مسدودشدن سایت آن بود. عکسی که در فضای مجازی دست‌به‌دست شده، مربوط به دورهمی خداحافظی یکی از کارمندان سابق این مجموعه از محل کار خود است. طبق گفته مدیران «طاقچه»، این‌عکس در آخرین روز کاری این‌شخص به‌همراه بعضی از همکاران او، همچنین برخی کارمندانی که سابقه‌ دوستی با او را داشته‌اند، ثبت شده است. درواقع این‌افراد بعد از ساعت کاری دور هم جمع شده‌اند و به‌یاد روزهای همکاری، عکسی خارج از فضای اداری دفتر «طاقچه» گرفته‌اند. او می‌گوید به‌همین‌دلیل، لوگوی «طاقچه» که روی دیوار بیرونی نقش بسته است، در عکس پیداست. مسئله این‌است که این‌اتفاق خارج از فضا، مناسبات و رسانه رسمی «طاقچه» منتشر شده و کنشی نهادی نبوده که در مقابل آن واکنش قضایی سخت‌گیرانه داشت. هرکس می‌تواند مقابل لوگوی یک‌شرکت بیرون از فضای رسمی و اداری آن یا حتی ازطریق فتوشاپ یک‌برند، در خانه خودش در کنار آن عکس گرفته و آن را در صفحه شخصی‌اش در فضای‌مجازی منتشر کند. این را نمی‌توان به‌مثابه تخلف آن شرکت و مؤسسه در تعدی به قوانین حرفه‌ای تعریف کرد و جرم شمرد. به‌ویژه اینکه شخصی که این‌عکس را منتشر کرده، کارمند سابق این پلتفرم بوده و نسبت حقوقی و اداری با آنجا ندارد. این‌عکس بیش از یک‌ماه پیش گرفته شده و در همان‌زمان در حسابی شخصی منتشر شده است و در هیچ‌یک از حساب‌های رسمی «طاقچه» انتشار نیافته است. بدیهی‌است مبنای ارزیابی و نظارت بر یک نهاد فرهنگی باید در نسبت با فعالیت‌های رسمی آن لحاظ شود وگرنه هر نهاد دیگری حتی سازمان‌های دولتی مثل صداوسیما و وزارت ارشاد هم ممکن است کارمندی داشته باشد که در فضا و رسانه شخصی خود عکس منتشر کند که خارج از قوانین و عرف آن نهاد و سازمان باشد. آیا باید کل آن سازمان را به‌خاطر تخلف یکی از کارمندانش که خارج از محیط‌رسمی آنجا صورت گرفته، تعلیق و تعطیل کرد؟ آن‌هم یک کارمند سابق که دیگر هیچ تعهدی به محل کار خود ندارد؟ ضمن اینکه «طاقچه» یک پلتفرم موفق فرهنگی است که در یک‌دهه‌گذشته نقش مهمی در ترویج آگاهی و ارتقای فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی داشته است. بد نیست پیش از هر حکم و محکوم‌کردنی، به سابقه «طاقچه» نگاهی انداخت. «طاقچه» پلتفرمی برای دسترسی به انواع کتاب‌های صوتی، الکترونیکی و چاپی است که مانند تمام کسب‌وکار‌ها در چارچوب قوانین کشور فعالیت می‌کند. این شرکت در حدود یک‌دهه فعالیت خود در زمینه کتاب کوشیده است متناسب با تمام سلیقه‌ها، انواع کتاب‌ها را در دسترس مخاطبان بگذارد. اینکه «طاقچه» توانسته است سهم مهمی در افزایش سرانه مطالعه کشور داشته باشد، به‌خاطر تلاش‌های بی‌وقفه همکاران توانمندش بوده است. نمی‌توان این خدمات ارزشمند را به‌بهانه ترویج ضدارزش یک‌کارمند سابقش خارج از محیط‌کار و به‌صرف اینکه در کنار لوگوی آن عکس گرفته و در صفحه شخصی‌اش منتشر کرده، نادیده گرفت. حتی اگر این اتفاق را عدول از قوانین عمومی کشور بدانیم، در برابر خدماتی که این پلتفرم در زمینه کتاب و آگاهی‌بخشی در جامعه انجام داده، آنقدر جرم بزرگی نیست که مردم را از خدمات آن محروم کنیم. کافی‌است به آرشیو «طاقچه» نگاهی بیندازیم و ببینیم درباره ارزش‌های فرهنگی و اخلاقی چه کتاب‌هایی را تبلیغ و ترویج کرده است. مؤسسه‌ای که در تنبه جامعه کوشا و پویا بوده را نباید به‌بهانه تنبیه، از فعالیت ساقط کرد. تعطیلی پلتفرم‌هایی مثل «طاقچه» که بنگاه آگاهی‌پراکنی هستند، تعلیق آگاهی و مسدود‌کردن آن است. اگر به‌قول مراجع‌قضایی، این ماجرا حساسیت درباره رعایت قوانین کشور، لزوم احترام به حجاب به‌خصوص در فضاهای فرهنگی را بیش‌از‌پیش نمایان می‌کند اما اعمال قوانین سخت‌گیرانه برای یک مرکز فرهنگی که همواره نقش و سهم مؤثری در ترویج کتاب‌خوانی و آگاهی‌بخشی در جامعه ما داشته، خود یک عامل بازدارنده در ترویج فرهنگ محسوب می‌شود. رعایت قوانین در فضای غیررسمی و نظارت بر رفتار کارکنان مؤسسات و شرکت‌ها در بیرون از محیط‌کار، امری نشدنی برای آنهاست. مسئولیت رفتارهای شخصی کارمندان سابق هر مؤسسه و سازمانی را نمی‌توان به پای مسئولان آن مؤسسه و سازمان گذاشت که هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد.