هزارتوی آزادی تلگرام/اخبار غیررسمی از رفع فیلترینگ تلگرام در آینده نزدیک شنیده میشود اما مخالفان با بهانههای عجیب به‌دنبال مانعتراشی هستند
تلگرام در بین ایرانی‌ها محبوب‌ترین شبکه اجتماعی است و فیلترینگ گسترده هم تاثیری در کاهش این محبوبیت نداشته است.
تلگرام در بین ایرانی‌ها محبوب‌ترین شبکه اجتماعی است و فیلترینگ گسترده هم تاثیری در کاهش این محبوبیت نداشته است. درحال‌حاضر پس از گذشت تقریباً هفت‌سال از فیلتر این پلتفرم در سال ۱۳۹۷، اخبار غیررسمی منتشر میشود که به‌زودی محدودیت دسترسی کاربران ایرانی به تلگرام رفع خواهد شد.
هرچند مسئولان تاکنون نسبت به اخبار ضد و نقیض درباره رفع فیلتر تلگرام واکنشی نشان نداده‌اند، اما مخالفان رفع فیلترینگ بیکار ننشسته‌اند و در تلاش هستند تا با ادعاهای واهی مانع از تحقق این مهم شوند.
انتشار خبرهای ضد و نقیض
رفع فیلترینگ یکی از اولویت‌های کلیدی دولت پزشکیان است و از زمان شروع به کار این دولت تاکنون هربار وعده‌هایی دراین‌خصوص مطرح شده است. البته پس از گذشت پنج‌ماه از فعالیت دولت چهاردهم و در دی‌ماه سال گذشته اولین گام برای رفع فیلترینگ برداشته و واتس‌آپ و گوگل‌پلی رفع فیلتر شد. هرچند از نظر کارشناس‌ها و فعالان این اقدام به‌دلیل تداوم فعالیت فیلترشکن‌ها کافی نبوده، اما رفع فیلتر واتس‌آپ و گوگل‌پلی را ازاین‌جهت که برای نخستین‌بار به رفع فیلتر رأی داده شد، مثبت دانستند.
پس از این هم، وزیر ارتباطات از اجرای گام‌های بعدی رفع فیلترینگ سایر پلتفرم‌های بین‌المللی خبر داد. در ادامه هرازگاهی مسئولان از سخنگوی دولت گرفته تا وزیر ارتباطات از تحقق این وعده می‌گفتند، اما هربار اتفاق خاصی رخ نمی‌داد. در شرایطی که جامعه و فعالان چشم‌انتظار رفع فیلترینگ سایر پلتفرم‌ها بودند، در اواسط سومین ماه از سال ۱۴۰۴ با حمله رژیم صهیونیستی به کشورمان، اولویت‌ها تغییر کرد؛ موضوعی که مسعود پزشکیان هم به آن اشاره و اعلام کرد که اگر جنگ اتفاق نمی‌افتاد، قرار بود تعدادی دیگر از پلتفرم‌ها رفع فیلتر شوند.
بیش از یک‌ماه از این اظهارات گذشت و باز هم خبری از رفع فیلترینگ نشد، اما سخنگوی دولت در اواخر مهرماه دوباره مطرح کرد که اگر اسرائیل حمله نکرده بود، فیلترینگ خیلی زودتر رفع شده بود. پس از این اظهارات و در دو هفته اخیر، اخبار ضد و نقیضی درباره توقف گام‌های بعدی رفع فیلترینگ و مذاکرات ایران با تلگرام برای رفع فیلتر تلگرام مطرح شد. هرچند مسئولان واکنشی نسبت به این موارد نشان ندادند، اما برای چندمین بار بر رفع محدودیت‌های اینترنت تاکید کردند.
الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت با تاکید بر اینکه رفع فیلترینگ از روز اول جزو برنامه‌های دولت بوده است و رئیس‌جمهور به‌طور جدی این موضوع را پیگیری می‌کند، مطرح کرد که دولت به‌دنبال آن است که فرمولی پیدا کند تا این مسئله را بدون ایجاد اختلاف، شکاف و دوقطبی‌سازی در جامعه حل‌وفصل کند. بااین‌حال مصطفی پوردهقان، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس از رفع فیلتر تلگرام در روزهای آینده خبر داد. به گفته او، خبرهای غیررسمی از سوی دولت مبنی بر رفع فیلتر تلگرام به‌دست نمایندگان رسیده است.
دور جدید مخالفت‌ها
این خبر تاکنون تایید یا تکذیب نشده، اما به‌نظر می‌رسد که مخالفان رفع فیلترینگ بیکار ننشسته‌اند و در تلاش هستند تا با ادعاهای واهی مانع از رفع فیلترینگ شوند.
محمدعلی نقدعلی، نماینده خمینی‌شهر در هفته جاری با طرح این ادعا که دولت یک توافقی را با تلگرام دارد امضاء می‌کند و این توافق هنوز به اطلاع شورای عالی مجازی نرسیده است، خطاب به وزیر ارتباطات هشدار داد که اگر این موضوع درست باشد و قرارداد بدون تصویب مجلس امضاء شود، به استیضاح وزیر منجر میشود.
اما محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس این اظهارات را از اساس کذب دانست. او همچنین با اشاره به مصوبه ۳۲ بندی شورای عالی فضای مجازی تأکید کرد که هر پلتفرم خارجی که بخواهد در ایران فعالیت کند، ابتدا باید ضوابط و مقررات داخلی کشور را بپذیرد.
علاوه بر مخالفت برخی نماینده‌های مجلس با احتمال رفع فیلتر تلگرام، صداوسیما هم در یک برنامه تلویزیونی مهمان‌هایی را به‌عنوان کارشناس و پژوهشگر فضای مجازی دعوت کرده که صحبت‌های غیرکارشناسی و غیرمستندی درباره نقش تلگرام در تحولات اقتصادی و بحران‌های اجتماعی مطرح کرده‌اند. این اظهارات با انتقادات مردم و کنشگران اینترنت که مدت‌ها چشم‌انتظار رفع فیلترینگ هستند، مواجه شد.
محمدحسین سیاح‌طاهری به‌عنوان یک کارشناس فضای مجازی، اظهارات غیرکارشناسی درباره پیامدهای منفی فعالیت تلگرام در جامعه مطرح کرده است. او نه‌تنها دغدغه اصلی مردم را رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی و تلگرام ندانسته؛ بلکه این پلتفرم را محیطی ناامن و مشابه «وب تاریک» بستری برای جرائم، قاچاق و محتوای غیراخلاقی توصیف کرده است. سیاح‌طاهری همچنین مدعی شد که تلگرام بر نرخ ارز ایران تأثیر گذاشته و حتی موجب بی‌ثباتی اقتصادی شده است.
او برای رفع فیلتر تلگرام پیشنهاد کرده که ابتدا فقط چندساعت در روز تلگرام رفع فیلتر شود یا فقط در برخی استان‌ها رفع فیلتر صورت گیرد. عزیز نجف‌پور هم در همان برنامه که صداوسیما از او به‌عنوان پژوهشگر حوزه فضای مجازی دعوت کرده، با اشاره به سابقه ارز دیجیتال گرام، فیلتر تلگرام را اقدامی برای پیشگیری از بحران مالی مشابه مؤسسات غیرمجاز دانست و ضمن انتقاد از مذاکرات احتمالی با مدیران این پلتفرم، آن را تکرار تجربه اعتماد به غرب توصیف کرد.
فعالیت نیمی از ایرانی‌ها در تلگرام
در حالی این کارشناس، رفع فیلتر تلگرام را دغدغه مردم نمی‌داند که براساس گزارش‌های مختلف، بین ۴۵ تا ۵۰ میلیون ایرانی به‌طور روزانه از این پلتفرم استفاده می‌کنند. طبق آمار دیگر هم ایران از لحاظ تعداد کانال‌های تلگرامی و اعضای آن‌ها در رتبه‌ی سوم دنیا ایستاده است.
همچنین تلگرام محبوب‌ترین پلتفرم برای ایرانی‌ها در اطلاع از اخبار و فضای تجاری مکمل است. براساس نتایج آخرین نظرسنجی منتشرشده از ایسپا، حدود ۹۰ درصد از دانشجویان ایرانی از پیام‌‌رسان تلگرام استفاده می‌کنند.
ازطرف‌دیگر تلگرام در دنیای تجارت الکترونیک کشور سهمی ۴۱ درصدی دارد. از میان 60 میلیون کاربر ایرانی که در تلگرام ثبت‌نام کرده‌اند هم، ۲۴ میلیون کاربر فعال هستند. تداوم فیلترینگ نه‌تنها این آمار و ارقام از استقبال ایرانی‌ها از تلگرام را کاهش نداده، بلکه روند محبوبیت این پلتفرم با وجود محدودیت‌های فیلترینگ و فیلترشکن‌ها همچنان ادامه دارد.
ازسوی‌دیگر، ادعایی که درباره نقش تلگرام در افزایش قیمت دلار مطرح شده، ازاین‌جهت اشتباه و غیرکارشناسی است که روند افزایشی نرخ ارز با وجود فیلترینگ تلگرام در سال‌های بعد هم ادامه یافته است. براساس آمار و اطلاعات منتشرشده، میانگین نرخ فروش دلار در بازار آزاد در پایان سال ۱۳۹۷ حدود ۱۳ هزار تومان بوده است.
البته در برخی ماه‌ها در آن سال به ۱۸ هزار تومان هم رسد. حالا که چندین‌سال از فیلتر تلگرام می‌گذرد، این رقم درحال‌حاضر به بالای ۱۰۰ هزار تومان رسیده است. با این اوصاف علاوه بر این، نرخ دلار یک متغیر اقتصادی است و نوسانات آن هم به عواملی چون تحولات سیاسی، تحریم‌ها، سیاست‌های ارزی، کسری بودجه و عملکرد بانک مرکزی وابسته است. همچنین ادعای نقش تلگرام در «قاچاق» یا «فعالیت‌های جنایی» نیز به شواهد دقیقی نیاز دارد که کارشناس صداوسیما گزارش‌های معتبری در این مورد ندارد تا آن را اثبات کند.
ازطرف‌دیگر، هرچند پژوهش‌هایی هستند که تلگرام و سایر پیام‌رسان‌ها را بستر پنهان این فعالیت‌ها معرفی می‌کنند، اما این مطالعات عمدتاً به امکانات بالقوه اشاره دارند، نه شواهد کامل مبتنی بر داده. با این اوصاف و با وجود هشدارهای مکرر درباره تبعات منفی فیلترینگ، ازجمله تضعیف زیرساخت‌های اینترنت، افزایش گردش مالی سودجویان فیلترشکن و زیان قابل‌توجه کسب‌وکارها، اظهارات اخیر کارشناسان صداوسیما دوباره انتقاداتی را متوجه این رسانه ملی کرده است.
موافقان رفع فیلترینگ بارها با اشاره به سودهای کلان ۲۰ تا ۵۰ هزار میلیاردی فیلترشکن‌ها مطرح کرده‌اند که تداوم فیلترینگ تنها به‌نفع فیلترشکن‌فروش و کسانی که از این بازار سود می‌برند، است.
حالا که این روزها اخبار غیررسمی از رفع فیلترینگ تلگرام در آینده نزدیک منتشر میشود، دور جدید مخالفت‌ها از احتمال رفع فیلتر این پلتفرم ابهامات و سوالات جدیدی را هم در ذهن جامعه ایجاد کرده است. ازاین‌جهت که موافقان فیلترینگ به‌دنبال کسب سود و منفعت از بازار میلیاردی فیلترشکن‌ها هستند یا خیر. در غیر این‌صورت، براساس چه استدلال و شواهد معتبری مخالف رفع فیلتر هستند؟
