نامه‌هایی برای حذف یک روال پوسیده
سال‌هاست که اهالی سینمای ایران به‌دنبال کاهش دخالت دولت در تولیدات این عرصه با حذف شورای پروانه ساخت هستند، اما تاکنون موفق به تحقق کامل این موضوع نشده‌اند.
سال‌هاست که اهالی سینمای ایران به‌دنبال کاهش دخالت دولت در تولیدات این عرصه با حذف شورای پروانه ساخت هستند، اما تاکنون موفق به تحقق کامل این موضوع نشده‌اند. البته یک‌بار در دهه ۷۰ و در دوران فعالیت سیف‌الله داد، شورای پروانه ساخت حذف شد. برخی هنرمندان از آن دوران به‌عنوان دوران طلایی و برخی دیگر به‌عنوان دوران تولید فیلم‌های سخیف و سطحی یاد می‌کنند. بااین‌حال روز گذشته نیز جمعی از کارگردانان و تهیه‌کنندگان سینما دوباره خواستار حذف شورای پروانه فیلمسازی و پایان روند ممیزی‌های پیش از تولید فیلم شدند.
از نظر سینماگران ایرانی، اعمال نظرات سلیقه‌ای و گاهی هم غیرعادلانه در پروانه ساخت فیلم موجب شده تا به ساختار و کیفیت فیلمنامه لطمه بخورد و درنهایت فیلم ساخته‌شده از آن ابتر شود. به‌همین‌دلیل سال‌هاست که به‌دنبال حفظ این رویه معیوب هستند.
به‌همین‌منظور، در سال ۱۳۹۷ بیش از ۲۰۰ فیلمساز در کنار چهره‌های مطرحی همچون ناصر تقوایی، داریوش مهرجویی، رخشان بنی‌اعتماد، بهنام بهزادی، هومن بهمنش، لیلا حاتمی، مانی حقیقی، مسعود کیمیایی، علی مصفا، فاطمه معتمدآریا و حمید نعمت‌الله در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان سینمایی خواستار لغو الزام برای دریافت «پروانه ساخت» شدند. از آن زمان تاکنون اهالی سینما هربار اصلی‌ترین مطالبه خود از دولت‌های مختلف را حذف پروانه ساخت اعلام کرده‌اند.
البته در حالی سینماگران ایرانی چندین‌سال است خواستار حذف شورای پروانه ساخت به‌دلیل سنگ‌اندازی‌های این شورا در تولیدات سینمایی هستند که بین آنها دودستگی وجود دارد. برخی وجود این شورا را در قانونمندشدن روند تولید فیلم‌ها تاثیرگذار می‌دانند، اما برخی دیگر معتقدند که مانع خلاقیت و توسعه سینمای ایران شده است. روز گذشته برای چندمین‌بار، اهالی سینما دوباره خواستار حذف شورای پروانه ساخت شده‌اند. کانون کارگردانان سینمای ایران تأکید کرده است که وجود شورای پروانه ساخت در شرایط امروز قابل توجیه نیست و ممیزی‌های پیش از تولید، بی‌اعتمادی به فیلمسازان است.
آنها از رئیس سازمان سینمایی خواسته‌اند تا با حذف شورای صدور پروانه ساخت، امکان ساخت فیلم بدون الزام به ارائه فیلمنامه و عبور از ممیزی را فراهم کند. این کانون همچنین هشدار داده است در صورت ادامه روند فعلی ممیزی، دیگر نماینده کانون در شورای پروانه ساخت در جلسات شرکت نخواهد کرد. پیش از این هم، کانون کارگردانان سینمای ایران در تابستان سال گذشته مطالباتش را از دولت مسعود پزشکیان اعلام کرد و در آن‌زمان هم خواستار حذف هرگونه نظارت قبل از ساخت فیلم و پروانه ساخت شده بود.
علاوه بر کانون کارگردانان، انجمن تهیه‌کنندگان مستقل سینمای ایران نیز در نامه سرگشاده‌ای به هیئت‌رئیسه خانه سینما تأکید کرد که نظام صدور پروانه ساخت کنونی، برگرفته از شرایط دهه ۶۰ و فضای سیاسی آن دوران است و دیگر در شرایط کنونی، قابل دفاع نیست. این نظام که به‌شکل پیشینی و با هدف تایید یا رد اندیشه فیلمسازان فعالیت می‌کند، نه‌تنها کیفیت آثار سینمایی را تضمین نکرده، بلکه موجب اتلاف انرژی، سرمایه و انگیزه هنرمندان مستقل شده است.
انجمن معتقد است، برخلاف سایر حوزه‌های فرهنگی مانند موسیقی، ادبیات و هنرهای تجسمی که هنرمندان پیش از خلق اثر نیازی به دریافت مجوز ندارند، استمرار این روند در سینما مغایر با روح قانون اساسی، آزادی اندیشه و حق ذاتی فعالیت فرهنگی است.
با این اوصاف، در شرایطی که این روزها سینمای ایران و تولیدات آن بیش از هر زمان دیگری به اصلاحات بنیادین نیاز دارد؛ می‌توان گفت که درخواست مجدد حذف شورای پروانه ساخت، پاسخی به نیازهای جدید سینمای ایران و خواست آزادی‌بیان و خلاقیت در این حوزه است. جامعه سینمایی به‌دنبال ساختاری است که در آن هنرمندان بدون موانع پیشینی و با اعتماد کامل به توانمندی خود، بتوانند به خلق آثار اصیل و متنوع بپردازند و درعین‌حال سازمان سینمایی نیز وظیفه نظارت بر عرضه آثار را با رویکردی مدرن و سازگار با تحولات اجتماعی برعهده داشته باشد. از نظر آنها، این رویکرد می‌تواند زمینه‌ساز سینمایی آزادتر، اندیشمندتر و در شأن فرهنگ و مردم ایران باشد.
