تحول اساسی در معادلات خاورمیانه

دیروز دومین سالگرد ۷ اکتبر و شروع جنگ غزه بود. این واقعه تا به امروز بر بسیاری از معادله‌ها و محاسبه‌های جاری در منطقه تاثیر بسیار عمیقی گذاشته‌است. یکی از این محاسبات ادعای شکست‌ناپذیری اسرائیل بود که ۷ اکتبر این تصور را از بین برد. شاید آشکارترین و واضح‌ترین اثر واقعه ۷ اکتبر همین از بین بردن تصویر شکست‌ناپذیری اسرائیل بود. از سوی دیگر پرونده فلسطین که تا پیش از ۷ اکتبر در حال به فراموشی سپرده‌شدن بود و به عنوان موضوع فرعی و ثانوی مطرح می‌شد، به شکل اساسی تغییر کرد و به یکی از موضوع‌های اولویت‌دار برای منطقه بلکه کل جهان تبدیل شد.

نحوه برخورد اسرائیل با فلسطینیان هم بعد از ۷ اکتبر دچار تحول اساسی شد. جنگ در غزه به یک روند وحشیانه و خشونت بی‌انتها تبدیل شد و قواعد مواجهه اسرائیل با گروه‌های مقاومت فلسطینی دچار تحول اساسی شد. در معادلات سیاسی بین فلسطینی‌ها و کشورهای منطقه که بعضی از کشورهای عربی تصور می‌کردند که غزه و موضوع حماس در حال به پایان رسیدن است، اما ۷ اکتبر نشان داد که حماس همچنان در متن همه گفت‌وگوها و همه اقدامات قرار دارد.

حماس از ۷ اکتبر هرچند به شکل کم‌سابقه‌ای آسیب دید و رهبران خود را در ترورها و عملیات نظامی اسرائیل از دست داد، اما همچنان به عنوان بازیگر اصلی در نوار غزه مطرح است و طرف گفت‌وگوها و مذاکره برای آتش‌بس و پایان جنگ قرار می‌گیرد. کشتار بیش از ۶۵ هزار نفر از شهروندان نوار غزه به بهانه جنگ با حماس، پرده از خوی وحشی‌گری اسرائیل برداشت و باعث تضعیف جایگاه اسرائیل در جهان شد.

ورود کشورهایی مثل یمن و لبنان به موضوع مقابله با اسرائیل و حمایت از فلسطینی‌ها و غزه به یک مسئله قابل توجه تبدیل شد و پس از ۷ اکتبر با دخالت لبنانی‌ها و یمنی‌ها فصل جدیدی از تقابل بروز پیدا کرد. وارد شدن کنشگران غیردولتی به جنگ با اسرائیل یک تحول عمده در قواعد درگیری در منطقه بود. در طول ۸ دهه موجودیت اسرائیل، عمده جنگ‌های اسرائیل با کشورهای همسایه و دولت‌های عربی پیرامون رخ داده‌بود، اما این بار گروه غیردولتی مانند حزب‌الله لبنان و گروه نیمه‌دولتی مانند انصارالله یمن وارد نبرد با اسرائیل شدند.

از جمله وقایع مرتبط با ۷ اکتبر می‌توان به تحول در سوریه اشاره کرد. سقوط رژیم اسد همزمان با جنگ غزه رخ داد و نیروهای مسلح متمایل به ترکیه و قطر وارد صحنه شدند و دمشق را تحت سلطه خود درآوردند. اما با سر کار آمدن حکومت جدید، اسرائیل هم وارد جنوب سوریه شد و حتی تا فاصله ۲۵ کیلومتری دمشق را اشغال کرد و همچنین به استان‌های مختلف جنوب سوریه تعرض کرد.

این وضعیت، وضعیت جدیدی است که به تبع آن بر وضعیت لبنان هم اثرگذار بود. به شهادت رسیدن کادر رهبری حزب‌الله لبنان یکی از آثار حملات اسرائیل پس از ۷ اکتبر بود که به آتش‌بس پاییز سال گذشته منجر شد. هرچند حزب‌الله لبنان از نبرد با اسرائیل خارج شد اما مقاومت یمنی‌ها ادمه پیدا کرد. مقاومت یمن به مرحله‌ای رسید که آمریکا مجبور شد با حوثی‌های یمن به توافقی برسد و نوعی آتش‌بس بین آمریکا و حوثی‌های یمن برقرار شود. این نخستین بار بود که چنین اتفاقی رخ می‌دهد که بزرگترین قدرت غربی با یک گروه یمنی وارد مذاکره و توافق برای برقراری آتش‌بس می‌شود.

یکی از نتایج مهم وقایع دو سال گذشته را در صحنه افکار عمومی کشورهای غربی مشاهده کردیم. جنایت‌های اسرائیل در غزه به شدت در تصویر اسرائیل در افکار عمومی جوامع غربی اثرگذار بود و ادامه پیدا کرد. در دو سالی که این وضعیت بعد از هفته اکتبر پدید آمد در غرب شاهد جنبش عظیم مردمی دانشجویی و افکار عمومی علیه جنایت‌های اسرائیلی بودیم. مرحله بعد هم حرکت دولت‌های جهان برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین بود. در دو سال گذشته حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ کشور برای به رسمیت شناختن فلسطین اعلام آمادگی کرده‌اند.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید