تلاش برای مدیریت تنش/تماسهای رئیس ستاد کل نیروهای مسلح با پاکستان و عربستان
رئیس ستادکل نیروهای مسلح کشورمان، روز گذشته طی تماس‌هایی جداگانه به رایزنی با مقامات ارشد نظامی عربستان و پاکستان پرداخت.
رئیس ستادکل نیروهای مسلح کشورمان، روز گذشته طی تماس‌هایی جداگانه به رایزنی با مقامات ارشد نظامی عربستان و پاکستان پرداخت. سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی، که به دنبال ترور سپهبد محمد باقری از سوی فرمانده کل قوا ریاست ستادکل را بر عهده گرفت، وقایع اخیر و موضوع جنگ ۱۲روزه اسرائیل و ایران را محور گفت‌وگوهای خود قرار داد. به موازات این تماس‌ها که در حوزه دیپلماسی دفاعی تعریف می‌شود، اقدامات وزارت امور خارجه هم در جریان است.
تماس با عربستان از این جهت اهمیت دارد که ایران در تلاش است تا موضوع حمله به پایگاه العدید در قطر را کنترل کند و اجازه افزایش تنش با کشورهای جنوب خلیج فارس را ندهد. پاکستان نیز موضع سیاسی محکمی در حمایت از ایران طی این جنگ ۱۲ روزه گرفت. همچنین در کنار این اقدامات، موضوع آذربایجان نیز در دست بررسی است. هنوز مشخص نیست که اسرائیل از خاک و حریم هوایی جمهوری آذربایجان برای اقدام علیه ایران استفاده کرده است یا نه. این فعالیت‌ها را می‌توان در راستای مدیریت تنش در منطقه ارزیابی کرد.
نسبت به دوام آتش‌بس تردید داریم
موسوی در گفت‌وگوی تلفنی با خالد‌بن‌سلمان، وزیر دفاع و فرزند پادشاه عربستان با بیان اینکه تهاجم رژیم صهیونیستی و آمریکا به سرزمین ایران به‌رغم خویشتنداری‌های جمهوری اسلامی ایران و زمانی که مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا در جریان بود، صورت گرفت، گفت: «این دو رژیم نشان داده‌اند که به هیچ قاعده و هنجار بین‌المللی پایبند نیستند و این امر در جنگ تحمیلی ١٢ روزه هم برای دنیا ثابت شد.» رئیس ستاد کل نیروهای مسلح تاکید کرد: «ما آغازگر جنگ نبودیم ولی باتمام قدرت به متجاوز پاسخ دادیم و از آنجا که در مورد پایبندی دشمن به تعهداتش از جمله آتش‌بس، کاملاً تردید داریم، آمادگی داریم پاسخ محکمی به او در صورت تکرار تجاوز بدهیم.»
خالد‌بن‌سلمان، وزیر دفاع عربستان هم در جریان این گفت‌وگوی تلفنی بیان کرد: «دولت سعودی به محکومیت تجاوزات بسنده نکرده و برای پایان جنگ و تجاوز تلاش زیادی کرده است.» او همچنین در جریان این گفت‌وگوی تلفنی، شهادت تعدادی از فرماندهان نیروهای مسلح ایران را در جریان جنگ تحمیلی اخیر تسلیت گفت. در این گفت‌وگو، دو طرف بر تداوم رایزنی‌ها برای توسعه روابط دوجانبه و استقرار امنیت و آرامش در منطقه و نقش مهم ایران و عربستان در تحقق این مهم، تأکید کردند.
قدردانی از مواضع پاکستان
سرلشکر موسوی با مارشال عاصم منیر، فرمانده ارتش جمهوری اسلامی پاکستان نیز گفت‌وگویی تلفنی داشت. رئیس ستادکل نیروهای مسلح در این گفت‌وگو از مواضع شجاعانه و حمایت‌های دولت و مردم پاکستان از جمهوری اسلامی ایران در مقابل تهاجم ناجوانمردانه و تروریستی رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا قدردانی کرد.
موسوی گفت: «در این جنگ تحمیلی، آمریکا از هیچ کمکی به رژیم صهیونیستی دریغ نکرد و علاوه بر مشارکت در تهاجم، همه امکانات خود را در دفاع از رژیم صهیونیستی در مقابل حملات موشکی و پهپادی ایران به‌کار گرفت. علاوه بر آمریکا، تعدادی دیگر از کشورهای غربی هم حمایت‌های قولی و عملی از دشمن داشتند.»
او خاطرنشان کرد: «با وجودی که آسیب‌هایی دیدیم و مخصوصاً فرماندهان بزرگ و شایسته‌ای را در ابتدای این جنگ از دست دادیم ولی مانع از تحقق اهداف دشمن شدیم به‌طوری‌که درخواست آتش‌بس کردند.»
موضع و موضوع آذربایجان
جمهوری آذربایجان در مظان اتهام همکاری با اسرائیل در جریان حمله به ایران است. روز گذشته وزارت خارجه آذربایجان، به این گمانه‌زنی‌ها واکنش نشان داد. این وزارتخانه اعلام کرد: «این کشور قاطعانه ادعاهایی مبنی بر استفاده از حریم هوایی یا خاک خود توسط هر کشوری برای انجام عملیات نظامی علیه جمهوری اسلامی ایران یا هر کشور دیگری را رد می‌کند. چنین ادعاهایی بی‌اساس هستند و هیچ مدرک معتبری در این زمینه وجود ندارد.» علت این گمانه‌زنی‌ها، ارتباطات امنیتی، نظامی و همچنین شراکت راهبردی در حوزه انرژی میان باکو و تل‌آویو است.
پیش از این نیز در بعضی اقدامات ضدامنیتی اسرائیل علیه ایران، نام آذربایجان به طرق مختلف شنیده می‌شد. این بار اما موضوع مشارکت آذربایجان جدی‌تر است. با توجه به اینکه مسعود پزشکیان با الهام علیاف، همتای آذربایجانی خود تماس تلفنی گرفت و درباره احتمال این مشارکت صحبت کرد، این موضوع بیشتر در مرکز توجه قرار می‌گیرد. در حال حاضر دو احتمال در این خصوص مطرح می‌شود: پرتاب پهپاد و ریزپرنده از خاک آذربایجان به سمت ایران و همچنین استفاده جنگنده‌های اسرائیلی از حریم هوایی آذربایجان برای دسترسی به تهران و کرج.
اظهارات و واکنش‌های ایران و آذربایجان درباره این موضوع را باید به ترتیب تاریخ ببینیم. روز پنجم تیرماه تماس تلفنی میان پزشکیان و علیاف برقرار شد. پزشکیان از علیاف خواست اخبار تعرض ریزپرنده‌های اسرائیلی به ایران با استفاده از آسمان آذربایجان را بررسی کنند. علیاف نیز اطمینان داده بود که «به هیچ وجه اجازه نمی‌دهیم از آسمان ما علیه کشور دوست و برادر ایران استفاده شود.»
الهام علیاف، رئیس‌جمهور این کشور نیز روز ششم تیرماه، هنگام دریافت استوارنامه مجتبی دمیرچی‌لو سفیر جدید ایران در باکو به این گمانه‌زنی‌ها واکنش نشان داد. علیاف هنگام دریافت استوارنامه سفیر جدید ایران گفت که «آذربایجان یکی از اولین کشورهایی بود که موضع خود را درباره مناقشه بین ایران و اسرائیل بیان و تأکید کرد که این تنش را محکوم می‌کند.» خبرگزاری رسمی آذربایجان در ادامه گزارش این دیدار نوشت: «علیاف با بیان اینکه برخی محافل و نمایندگان رسانه‌ها در حال انتشار اطلاعات مبتنی بر شایعات و دروغ‌ها هستند تا به روابط آذربایجان و ایران درباره این تنش بین ایران و اسرائیل آسیب بزنند، گفت که همه اینها کاملاً بی‌معنی است.»
سفیر جدید ایران نیز در باکو تأکید کرد که رهبران عالی ایران به توسعه روابط با آذربایجان توجه ویژه‌ای دارند. او همچنین گفت «موضع اصولی و قاطع آذربایجان درباره مناقشه بین ایران و اسرائیل در ایران مورد توجه قرار گرفت.» دمیرچی‌لو خاطرنشان کرد که طرف ایرانی همچنین کاملاً مطمئن است که خاک آذربایجان هرگز نمی‌تواند علیه ایران استفاده شود و دولت آذربایجان هرگز اجازه این کار را نخواهد داد.
ظهر روز شنبه ۷ تیر، مهدی سبحانی سفیر ایران در ارمنستان در جمع خبرنگاران این کشور در ایروان، راجع به این موضوع گفت: «ما اخبار و اطلاعاتی دریافت کردیم که برخی از ریزپرنده‌ها از برخی کشورهای همسایه وارد ایران شدند. به خاطر همین هم رئیس‌جمهور ما در تماس تلفنی با رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان از ایشان خواستند که در ارتباط با این مسئله تحقیق جدی انجام دهند.» او ادامه داد: «منتظریم تا ببینیم نتایج بررسی‌ها چه خواهد شد. بعد از اینکه نتایج بررسی‌ها مشخص شود راجع به نحوه واکنش به این مسئله تصمیم می‌گیریم.»
سفیر ایران با بیان اینکه ممکن است این احتمال وجود داشته باشد که دشمن صهیونیستی از خاک همسایه ما سوءاستفاده کرده باشد، گفت: «البته طرف آذربایجانی به ما اطمینان داده که اجازه نمی‌دهد از خاکش علیه ما استفاده شود. رژیم صهیونیستی به هیچ قانونی پایبند نیست و احتمال اینکه سوءاستفاده کرده باشد وجود دارد.» روز هشتم تیرماه هم وزارت خارجه آذربایجان، موضع رسمی خود را اعلام کرد که پیش از این ذکر شد. موضوع مشارکت یا عدم مشارکت آذربایجان، هنوز به نتیجه‌ای نرسیده است.
