زیان جنگ/در پی حملات اسرائیل بیش از ۱۲۰ واحد مسکونی در تهران به‌طور کامل تخریب شد
در طول حملات اسرائیل به ایران تعداد زیادی خانه تخریب شد. فقط در تهران تعداد تخریب شده ها ۱۲۰ واحد مسکونی از سوی استاندار تهران اعلام شد.
جنگ، همه ثروت‌ها را نابود می‌کند. از مسکن مردم تا بخش‌های صنعتی، کشاورزی، نفتی، ترابری، میراث فرهنگی و بسیاری بخش‌های دیگر در حملات طرفین جنگ -که در دنیای امروز و با پیشرفت های سیستم های نظامی، شکل پیچیده تر و مخرب تری گرفته- خسارت های قابل اعتنا و گاه جبران ناپذیری می بینند.
در طول حملات اسرائیل به ایران تعداد زیادی خانه تخریب شد. فقط در تهران تعداد تخریب شده ها 120 واحد مسکونی از سوی استاندار تهران اعلام شد. محمدصادق معتمدیان با ارائه آماری درباره میزان آسیب به واحدهای مسکونی در استان و شهر تهران گفت: «بیش از ۱۲۰ واحد مسکونی به‌طور کامل تخریب و بیش از ۵۰۰ واحد دیگر دچار خسارت جدی شده‌اند. بخشی از زیرساخت‌های عمومی استان به ویژه شهر تهران در حوزه آب، برق و گاز و حتی یک مرکز درمانی در پایتخت مورد حمله دشمن قرار گرفت.»
او همچنین گفت: « برخی زیرساخت‌ها آسیب جدی دید به‌عنوان مثال در میدان قدس تجریش، سه خط اصلی آبرسانی تخریب شد که در سریع‌ترین زمان ممکن تعمیر و دوباره به مدار بازگشت. در آخرین حمله روز دوشنبه، بخشی از زیرساخت برق در مناطق شمالی تهران آسیب دید که در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با حضور اکیپ عملیاتی بازسازی و نوسازی شد و اجازه ندادیم کمترین مشکل از لحاظ زیرساخت‌ها ایجاد شود.»
ایران تجربه هشت سال جنگ را دارد. زیان های وارده به زیرساخت های کشور آن هم در سال های اول انقلاب، بسیاری از برنامه های توسعه را عقب انداخت. در این هشت سال طبق گزارش سازمان ملل، در۲۴ استان ایران، پنج استان صحنه نبرد بود و ۱۱ استان دیگر هدف حمله‌های هوایی و موشکی مکرر قرار گرفت. در مجموع، کل واحدهای مسکونی که بنا به گزارش‌ها در جنگ تخریب شد، بیش از ۱۳ هزار بود و ۱۹۰ هزار واحد نیز به شدت خسارت دید. به علاوه، حدود یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر نیز مجبور به ترک خانه و کاشانه خود شدند.
بخشی گسترده از سازه‌های نفتی ایران از میان رفته‌اند. برای نمونه، زیان تولید ناشی از آسیب به پالایشگاه آبادان در هشت سال، بیش از ۷۰۰ میلیون بشکه به ارزش تقریبی ۲۷ میلیارد دلار بوده است. یا، بیش از ۷۵ درصد سازه‌های نفتی جزیره‌ی خارک از میان رفته است.
سازمان ملل خسارات مستقیم به ایران را ۹۷ میلیارد دلار برآورد کرده بود که این رقم یک‌دهم خسارات ۱۰۰۰ میلیارد دلاری است که کارشناسان و مسئولان وقت کشورمان تخمین زده بودند؛ هزینه‌هایی که به دو بخش اصلی یعنی هزینه‌های حمله و هزینه‌های دفاع تقسیم می‌شوند.
این اعداد بزرگ در همه جنگ‌ها در جهان به اقتصاد تحمیل می‌شود. آن هم اقتصادی که به دلیل شرایط جنگی نتوانسته اهداف توسعه‌ای داشته باشد. امروز همزمان با ایران و اسرائیل، جنگ، میان دو کشور روسیه و اوکراین هم درجریان است که خسارت‌های هر دو طرف درگیری را هر روز بالاتر می‌برد.
دنیس شمیحال، نخست‌وزیر اوکراین به تازگی اعلام کرده که خسارت‌های وارد شده به اوکراین به دنبال تجاوز نظامی روسیه به این کشور، به حدود ۶۰۰ میلیارد دلار رسیده است. با این حال، واضح است که اگر جنگ ادامه پیدا کند، این هزینه روز به روز بالاتر می‌رود.
همزمان با جنگ اسرائیل در غزه و تهاجم این رژیم به ایران، یک جنگ دیگر هم در شرق اروپا چند ماهی است سومین سال خود را به پایان رسانده و همچنان و با شدت ادامه دارد: تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین. این جنگ که از ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ آغاز شده است هنوز هیچ چشم‌اندازی برای پایان خود نشان نمی‌دهد. در این گزارش بر اساس آخرین حدس و گمان‌های تحلیلگران و نهادهای ارزیاب و نیز آمار احتمالی اعلامی خود دو طرف درگیر، بررسی کرده‌ایم که میزان خسارت احتمالی وارد بر دو کشور روسیه و اوکراین چقدر است.
اوکراین
طبق گزارش سازمان ملل، جنگ در اوکراین منجر به خسارت مستقیمی به ارزش ۱۷۶ میلیارد دلار شده است. پیش‌بینی می‌شود نیازهای بازسازی و بازیابی به ۵۲۴ میلیارد دلار برسد؛ بخش‌هایی که بیشترین آسیب را دیده‌اند بخش‌های مسکن، حمل و نقل، انرژی، تجارت و صنعت و آموزش هستند.
بیش از سه سال از جنگ در اوکراین گذشته است و ارزیابی مشترک خسارات و نیازهای سریع (RDNA4) توسط دولت اوکراین، گروه بانک جهانی، کمیسیون اروپا و سازمان ملل متحد انجام شده است. این ارزیابی، خسارات وارده از زمان تشدید درگیری‌ها در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۴ را پوشش می‌دهد.
امسال دولت اوکراین، با حمایت کمک‌کنندگان خود، 7/37 میلیارد دلار (7/12 میلیارد یورو) برای رسیدگی به حوزه‌های اولویت‌دار مانند مسکن، آموزش، بهداشت، حمایت اجتماعی، انرژی، حمل و نقل، تأمین آب، مین‌زدایی و حفاظت مدنی اختصاص داده است. اما از آنجایی که هنوز شکاف مالی 9/96 میلیارد دلاری (9/62 میلیارد یورو) برای بازیابی و بازسازی وجود دارد، بخش خصوصی همچنان بخش حیاتی اقتصاد این کشور به حساب می‌آید.
دنیس شمیحال، نخست‌وزیر اوکراین می‌گوید: «در سال گذشته، نیازهای بازسازی اوکراین به دلیل حملات مداوم روسیه همچنان رو به افزایش بوده است.» گزارش RDNA4 هم نشان می‌دهد که خسارات مستقیم در اوکراین اکنون به ۱۷۶ میلیارد دلار (۱۷۰ میلیارد یورو) رسیده که نسبت به ۱۵۲ میلیارد دلار (۱۳۸ میلیارد یورو) ارزیابی قبلی که در فوریه ۲۰۲۴ منتشر شد، افزایش یافته است.
13 درصد از کل موجودی مسکن در اوکراین آسیب دیده یا ویران شده است و بیش از 2/5 میلیون خانوار را تحت تأثیر قرار داده است. بخش انرژی نیز ۷۰ درصد افزایش در خسارات یا دارایی‌های ویران‌شده را از جمله زیرساخت‌های تولید برق، انتقال، توزیع و گرمایش منطقه‌ای تجربه کرده است.
در تمام بخش‌ها، مناطق نزدیک به خط مقدم- دونتسک، خارکف، لوهانسک، زاپوریژژیا، خرسون و کی‌یف- حدود ۷۲ درصد از کل خسارات را متحمل شدند.
نیاز به بازسازی و بازیابی در بخش مسکن بالاترین میزان را دارد و تقریبا ۸۴ میلیارد دلار (۸۱ میلیارد یورو) از کل نیازهای بلندمدت را تشکیل می‌دهد. بخش حمل و نقل با تقریباً ۷۸ میلیارد دلار (۷۵ میلیارد یورو) در رتبه بعدی قرار دارد و بخش انرژی و استخراج معادن با نزدیک به ۶۸ میلیارد دلار (۶۶ میلیارد یورو) در رتبه سوم نشسته است.
در همین حال، احیای تجارت و صنعت به بیش از ۶۴ میلیارد دلار (۶۲ میلیارد یورو) و کشاورزی به بیش از ۵۵ میلیارد دلار (۵۳ میلیارد یورو) منابع مالی نیاز دارد.
در ارزیابی RDNA4 اشاره شده است که تهاجم روسیه همچنان تأثیرات شدیدی بر بخش کشاورزی اوکراین دارد، این بخش پیش از این ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌داد، ۱۴ درصد از نیروی کار را به خود جلب کرده بود و بیش از ۴۰ درصد از کل صادرات را از آن خود داشت.
علاوه بر این، در تمام بخش‌ها، هزینه پاکسازی و مدیریت زباله‌ها به تنهایی به تقریباً ۱۳ میلیارد دلار (12/6 میلیارد یورو) می‌رسد.
داده‌های دولتی نشان می‌دهد که سال گذشته حداقل 1/2 میلیارد دلار (1/1 میلیارد یورو) از بودجه دولتی و وجوه اهداکنندگان برای بهبود بخش مسکن پرداخت شده است، درحالی‌که بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر تعمیرات اضطراری در بزرگراه‌ها، آزادراه‌ها و سایر جاده‌های ملی انجام شده است.
علاوه بر این، بخش خصوصی برخی از نیازهای حیاتی را برآورده کرده است که نقش کلیدی آن را در فرآیند بهبود و بازسازی برجسته می‌کند و بسیاری از شرکت‌ها شروع به سرمایه‌گذاری در تعمیرات و تاب‌آوری کرده‌اند. برآوردها نشان می‌دهد که بخش خصوصی می‌تواند به طور بالقوه یک‌سوم از کل نیازهای مالی بازسازی را پوشش دهد.
ماتیاس اشمال، هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه سازمان ملل متحد در اوکراین، بر این باور است که «هزینه واقعی جنگ با جان و معیشت انسان‌ها سنجیده می‌شود» به گفته وی «این به معنای سرمایه‌گذاری در مشاغل آبرومند، آموزش، مراقبت‌های بهداشتی و اولویت دادن به مشارکت گروه‌های آسیب‌پذیر در میان زنان و دختران، کودکان، آوارگان، جوامع کولی، جانبازان جنگ و افراد دارای معلولیت است.»
گزارش RDNA4 تأکید می‌کند که اولویت‌بندی سرمایه‌گذاری‌ها در بهبود و بازسازی برای پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا و تاب‌آوری بلندمدت آن بسیار مهم خواهد بود.
روسیه
بر اساس گزارشی که در پورتال وزارت دارایی اوکراین منتشر شده است، خسارات ارتش روسیه در جنگ علیه اوکراین تا ۱۴ مه ۲۰۲۵ به نزدیک به ۹۴ میلیارد دلار رسیده است. این رقم از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ در حال افزایش بوده است.
داده‌های مربوط به تلفات نیروهای روسی بر اساس خلاصه‌هایی از ستاد کل نیروهای مسلح اوکراین و وزارت دفاع اوکراین است. در این گزارش آمده است: «اطلاعات مربوط به میانگین هزینه تجهیزات از دست رفته توسط نیروهای روسی از تخمین‌های منتشرشده توسط «فوربس اوکراین» گرفته شده است. البته، این محاسبات کاملاً تقریبی هستند و ادعای دقت بی‌عیب و نقص ندارند.»
در نتیجه، ارزش کل تجهیزات از دست رفته توسط ارتش روسیه از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار تقریباً 93/78 میلیارد دلار است.
این خسارت‌ها شامل موارد زیر است: سیستم‌های دفاع هوایی: 8/155 میلیون دلار؛ خودروهای زرهی جنگی: 13433/1 میلیون دلار؛ توپخانه: 22261/6 میلیون دلار؛ وسایل نقلیه و تانکرها: 7208/9 میلیون دلار؛ هلیکوپترها: 3496/4 میلیون دلار؛ موشک‌های کروز: ۹۵۹۱ میلیون دلار؛ سیستم‌های پرتاب چندگانه موشک (MLRS):1245/2میلیون دلار؛ هواپیما: 6993/2 میلیون دلار؛ کشتی‌ها (قایق‌ها): ۱۴۵۶ میلیون دلار؛ تانک‌ها: 16746/2 میلیون دلار؛ هواپیماهای بدون سرنشین (پهپادها): 3191/5 میلیون دلار.
با وجود این خسارات قابل توجه، روسیه همچنان ذخایر کافی برای ادامه درگیری را جمع‌آوری می‌کند. در سال ۲۰۲۵، مقامات روسی در تلاشند تا ماهانه ۵۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ نفر را بسیج کنند، اگرچه بیشتر آنها افراد تازه‌کار آموزش‌دیده‌ای هستند که به مناطق جنگی اعزام می‌شوند که پیاده‌نظام روسیه در این مناطق با تلفات سنگین مواجه است.
از آنجایی که رسانه‌های روسی درباره خسارات وارده به این کشور در طول جنگ تقریباً هیچ گزارشی منتشر نمی‌کنند، بیشتر این گزارش‌ها از طریق سازمان‌های ارزیاب اوکراینی، اروپایی و آمریکایی صورت می‌گیرد. به عنوان مثال در تازه‌ترین گزارش این سازمان‌ها، یک مقام اوکراینی ادعا کرد که حمله پهپادی اخیر این کشور به پایگاه‌های روسیه، خسارت ۷ میلیارد دلاری برای روسیه به همراه داشته است. بر این اساس سی‌ان‌ان به نقل از این مقام اوکراینی نوشت: در این حمله ۳۴ درصد از بمب‌افکن‌های روسیه که قادر به حمل موشک‌های کروز بودند هدف قرار گرفتند.
