زندگی در ایران به شکل ملموسی سنگین شده است. گرانی و فشار معیشت، نفسها را به تنگ آورده، آلودگی هوا بیداد میکند و جنگلی که میسوزد، غمگینمان میسازد. مردم در نوعی تعلیق دائمی بهسر میبرند که میان امید و ناامنی، میان تلاش و بیافقماندن، میان بودن و ندانستنِ فردا معلق مانده است.
ایران امروز در میانه موجی از تحولات فناورانه قرارگرفته که فراتر از مرزهای جغرافیا، شیوه نوشتن، خواندن و حتی اعتمادکردن ما را زیرورو کرده است.
پیمایشهای ملی پرده از واقعیتی نگرانکننده برمیدارند که حتی میان اقشار مرفهتر و دارای نگرش مثبت به نظام سیاسی، سطح احساسات منفی ـ خشم، غم و ناامیدی ـ همچنان بالاست. تنها ۱۵ درصد از تغییرات احساسات منفی را میتوان با متغیرهای اقتصادی و سیاسی توضیح داد.
رسانه، دیدهبان قدرت است و اگر این کارکرد به انجام نرسد، خود نهاد قدرت، متضرر بزرگ خواهد بود. صاحبان قدرت، قدر زبان سرخ رسانههای آزاد را بدانند. نگاه امنیتی به روزنامهنگاران جسور و بیپروا را بردارند و جای آن، دست حمایتگرانه بگذارند. قدرت اگر خردمند باشد، میداند که تحمل رسانه، حفظ خویش است.
اگر روحانیت بتواند بار دیگر درد را بشنود، نقد را تاب بیاورد و به جای فاصله، همدلی بیافریند، آنگاه از دل زخم خشونت، جوانهی اعتماد دوباره خواهد روئید. هنوز میتوان از ویرانی تصویر، پلی به سوی آشتی ساخت؛ پلی که از دل مردم میگذرد.
انسان امروز بیش از هر زمان دیگری در معرض سیلاب اطلاعات است، اما کمتر از همیشه میاندیشد. شبکههای اجتماعی که قرار بود ابزار آگاهی باشند، به کارخانههای تولید هیجان و اعتیاد بدل شدهاند.
در سالهای اخیر، هر بار تحلیلگری کوشیده است مناسبات قدرت را از زاویهای دلسوزانه تحلیل کند، با برچسب سیاهنمایی طرد شده است.
در جنگ غزه، افکارعمومی جهانی چنان نیرومند شد که دولتها را به واکنش واداشت. اما در ایران، افکارعمومی از میدان رسمی کنار کشید. بسیاری از شهروندان نگران آن بودند که هر ابراز همدلی، در خدمت تبلیغات رسمی تعبیر شود. این احتیاط، نوعی دفاع مدنی در برابر مصادره معنایی است.
تمدن بشر با اختراع خط آغاز شد و چهبسا نسلهای آینده، افول تمدن را با اختراع تلفنهمراه بهیاد بیاورند. اگر صنعت چاپ زاده شد تا عقلانیت، علم و دموکراسی را بنیان نهد، امروز رسانههای اجتماعی ـ از اینستاگرام و تلگرام تا فیدهای بیپایان خبر ـ همان بنیانها را به چالش کشیده است.
بازگشت تحریمها، اگرچه جامعه را در معرض نگرانی و ابهام قرار داده، اما میتواند لحظهای سرنوشتساز برای بازنگری در شیوه حکمرانی باشد. تاریخ نشان داده است که ملتها در سختترین شرایط، اگر امید و انسجام را تجربه کنند، نهتنها تاب میآورند، بلکه توان تازهای برای پیشرفت مییابند.
