مفهومی مشارکتی

برای پرداختن به موضوع مسئولیت اجتماعی، ابتدا باید مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی یا CSR را تعریف کرد. نخست آنکه مسئولیت اجتماعی به این معناست که هر بنگاهی وظایف و مسئولیت‌های خود را به درستی انجام دهد. اگر هر شرکتی این چنین کند، بدیهی است که مسئولیت اجتماعی خود را نیز به خوبی ایفا کرده است.

با این حال، یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که مفهوم مسئولیت اجتماعی را همانند دیگر مفاهیم نوین در معرض خطر قرار می‌دهد، خلط آن با مفاهیمی چون کارآفرینی اجتماعی و توانمندسازی اجتماعی است.

علاوه بر این، گاه ذات مسئولیت اجتماعی شرکتی با فعالیت‌های خیریه یک سازمان اشتباه گرفته می‌شود. در این شرایط، نقش و مسئولیت اصلی رسانه‌ها برای جریان‌سازی مفاهیم جدید اهمیت می‌یابد. البته دانشگاه‌ها نیز می‌توانند در این زمینه ایفای نقش کنند.

دوم آنکه هنگام بحث درباره مسئولیت اجتماعی، باید پیش‌فرض‌هایی را در نظر داشت. نخست اینکه مفهوم مسئولیت اجتماعی، مفهومی مشارکتی است. دوم، موضوع مسئولیت اجتماعی شرکتی به شدت به سطح بلوغ یک کسب‌وکار وابسته است. سوم، مسئولیت اجتماعی یک شرکت درواقع به‌معنای طراحی زمین بازی با مشارکت بازیگران مختلف است.

پروژه‌های مسئولیت اجتماعی یک بنگاه باید در راستای کسب‌وکار اصلی آن باشند. به عبارت دیگر، باید به رویکرد آن شرکت مرتبط و تقویت‌کننده مدل درآمدی اصلی آن سازمان باشند. دلیل این امر آن است که پروژه‌های مسئولیت اجتماعی تنها زمانی پایدار خواهند بود که به کسب درآمد پایدار شرکت‌ها کمک کنند.

بنابراین مسئولیت اجتماعی و فعالیت‌های یک سازمان باید در رابطه‌ای متقابل، مدل کسب‌وکار آن بنگاه را تقویت کرده و به برندسازی یا بازاریابی آن منجر شوند. از سوی دیگر، باید مسائل اجتماعی شکل‌گرفته پیرامون آن کسب‌وکار را نیز مرتفع سازند.

همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد، پروژه مسئولیت اجتماعی باید مشارکتی بوده، به کسب‌وکار مرتبط و مدل درآمدی سازمان را تقویت کند. همچنین این پروژه باید ذی‌نفعان گوناگون را درگیر کند. با توجه به شاخص‌های ذکرشده براساس گزارش‌های شرکت ابرآروان از پروژه‌های مسئولیت اجتماعی خود، می‌توان چهار پروژه این شرکت را بررسی کرد.

شرکت ابرآروان به‌دلیل داشتن ساختار توزیع‌شده، هرساله گزارشی از وضعیت اتصالات اینترنتی را برای آگاهی عمومی منتشر می‌کند. این گزارش‌ها براساس واکنش شرکت‌های وابسته تهیه می‌شوند و لحظه‌ای هستند. این پروژه جنبه مشارکتی دارد، زیرا معمولاً با کمک یکی از نهادهای مدنی و تشکل‌ها انجام می‌شود.

رسانه‌ها نیز برای انتشار و جریان‌سازی محتوای این گزارش‌ها درگیر هستند. چنین گزارش‌هایی به‌دلیل ارتباط با حوزه زیرساختی، به فعالیت‌های اصلی ابرآروان مرتبط می‌شوند.

پروژه دیگر مسئولیت اجتماعی این شرکت، حمایت زیرساختی از استارتاپ‌های تازه‌کار است. هدف از این اقدام، معطوف کردن تمرکز این استارتاپ‌ها بر توسعه کسب و کارشان به جای دغدغه‌های زیرساختی است.

این پروژه نیز به فعالیت‌های ابرآروان مرتبط بوده و به برندسازی سازمان کمک می‌کند. چراکه استارتاپ‌هایی که ابتدا به‌صورت رایگان از این خدمات استفاده می‌کنند، در آینده جزو مشتریان وفادار ابرآروان خواهند شد.

سومین پروژه مسئولیت اجتماعی این است که ابرآروان خود را حامی پروژه‌های متن‌باز معرفی می‌کند. این پروژه نیز به کسب‌وکار ابرآروان بسیار نزدیک است. اما برخلاف پروژه اول، مشارکت رسانه‌ها و جریان‌سازی در آن کمتر بوده و لازم است در این زمینه تلاش بیشتری صورت گیرد تا جنبه مشارکتی آن تقویت شود.

پروژه چهارم، آموزش پایدار فناوری به ۱۰۰نفر از افراد در مناطق کم‌برخوردار است. این پروژه تا حدودی با کسب‌وکار اصلی ابرآروان فاصله دارد، اما از دغدغه‌های اصلی مؤسسان این شرکت به شمار می‌رود.

نباید از یاد برد که مهمترین پروژه‌هایCSR، پروژه‌های آموزشی هستند. در اینجا می‌توان پیشنهاد کرد که ابرآروان تعداد افراد تحت پوشش این برنامه را افزایش دهد، اما آموزش‌ها را عمومی‌تر کند.

گزارش پروژه‌های مسئولیت اجتماعی برای کسب‌وکار‌ها هرچند تعهدآور و برد-برد است، اما اگر در اختیار عموم قرار نگیرد، ارزش آن تا حدی کاهش می‌یابد. چراکه این گزارش‌ها موجب ایجاد مطالبه‌گری در جامعه می‌شوند.

به‌ویژه گزارش‌های سالانه، امکان مقایسه را برای مخاطبان فراهم می‌آورند و حساسیت جامعه را نسبت به موضوعات نیازمند توجه بیشتر، جلب می‌کنند.