ایران و آمریکا در آستانه توافق؟
رئیس‌جمهور دونالد ترامپ می‌گوید گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران «پیشرفت واقعی» و «پیشرفت جدی» نشان داده است.
رئیس‌جمهور دونالد ترامپ می‌گوید گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران «پیشرفت واقعی» و «پیشرفت جدی» نشان داده است. او یکشنبه گفت: «گفت‌وگوهای خیلی خیلی خوبی با ایران داشته‌ایم. نمی‌دانم در دو روز آینده خبر خوب یا بدی بهتان خواهم داد یا نه، اما احساس می‌کنم احتمالاً خیلی خوب باشد.»
سینا عضدی، کارشناس روابط بین‌الملل به دویچه‌وله می‌گوید: «هم ایالات متحده و هم ایران این مذاکرات را بسیار جدی گرفته‌اند. می‌خواهند به توافق برسند.» به گفته عضدی «کاخ سفید سه مسئله مهم سیاست خارجی دارد: جنگ در اوکراین، جنگ در غزه و برنامه هسته‌ای ایران. توافق با ایران می‌تواند موفقیت بزرگی در سیاست خارجی حساب شود.» به نظر او دولت ایران هم مایل به توافق است. اسرائیل هم بدون رضایت ایالات متحده به ایران حمله نخواهد کرد.
روزنامه ایتالیایی «لا ریپابلیکا» گزارش می‌دهد، بدرالبوسعیدی، وزیر خارجه عمان، پیشنهاد توافق موقتی را داده که اکنون پیش‌نویس‌اش در دست تدوین است. مقام ارشدی در ایالات متحده هم به روزنامه اسرائیلی «اسرائیل هیوم» گفت که درباره امکان توافق موقت صحبت شده است. این اولین بار نخواهد بود که ایالات متحده و ایران توافقی موقت می‌کنند. هر دو طرف پیشتر توافق موقتی را در نوامبر ۲۰۱۳، در ژنو امضا کردند.
مذاکرات در ادامه منجر به توافق هسته‌ای ایران، «برنامه جامع اقدام مشترک» یا «برجام» در ۲۰۱۵ شد؛ اما ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در سال ۲۰۱۸ و در دوره اولش، برجام را متوقف کرد. آن زمان، ترامپ گفت می‌خواهد «توافقی بهتر» از توافق سلفش، رئیس‌جمهور باراک اوباما، با ایران حاصل کند. واکنش ایران فاصله‌گرفتن تدریجی از توافق بود.
بهروز بیات، فیزیکدان می‌گوید ایران نیاز به راه‌حلی دارد که وجهه‌اش را حفظ کند. بیات به عنوان مشاور بیرونی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کار کرده است و در مسئله برنامه هسته‌ای ایران، کارشناس به حساب می‌آید. از نگاه او، یک گزینه می‌تواند این باشد که ایران با کشورهای خاورمیانه کنسرسیومی تشکیل دهد، با حضور ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی. این کشورها برای غنی‌سازی اورانیوم با هم کار می‌کنند؛ اما بیات تأکید می‌کند، هنوز معلوم نیست چطور می‌شود چنین الگویی را در عمل پیاده کرد. برای ایران، این ایده، راه‌حلی برای حفظ وجهه خواهد بود. معنای این ایده این خواهد بود که ایران می‌تواند رسماً به غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد، حتی اگر پیاده‌سازی چنین ایده‌ای بعید به نظر برسد.
دول حاشیه خلیج[فارس] هم از گفت‌وگوهای فعلی بین ایران و ایالات متحده دفاع می‌کنند. عضدی می‌گوید: «برای کشورهای منطقه، بسیار مهم است که جنگ جدیدی در خاورمیانه در کار نباشد. هر کس که روی رشد و پیشرفت سرمایه‌گذاری می‌کند، به امنیت و ثبات نیاز دارد.» او با اشاره به حملات به تأسیسات نفت و پتروشیمی آرامکو در سال ۲۰۱۹ می‌گوید: «بعد از آن حملات، ریاض انتظار واکنشی واضح از سوی ایالات متحده به عنوان مهم‌ترین متحدش داشت، اما چنین اتفاقی رخ نداد. عربستان سعودی متوجه شد که روابط راهبردی محکم‌تر با ایران می‌تواند به لحاظ راهبردی برایش مفیدتر باشد.»
روابط دوجانبه بین ایران و عربستان سعودی هم در سال‌های اخیر تغییرات بسیار کرده‌اند. در اکتبر ۲۰۲۴، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران به ریاض، پایتخت سعودی سفر کرد و با محمد بن‌سلمان، رهبر دوفاکتوی عربستان سعودی دیدار کرد. در آوریل ۲۰۲۵، بازدید این سفر در سطحی بالا و با سفر شاهزاده خالد بن‌سلمان آل‌سعود، وزیر دفاع سعودی و هیئت همراه به تهران انجام شد. آن‌ها با رهبر معظم ایران، آیت‌الله خامنه‌ای دیدار کردند. بعد از سال‌ها تنش، دو رقیب منطقه‌ای تلاش می‌کنند به سمت عادی‌سازی روابط حرکت کنند و حتی برای همکاری نظامی توافق کرده‌اند.
