آمریکایی‌ها هیچ وقت ماجرای سفارت را فراموش نکردند

مهران کامروا، استاد علوم سیاسی ایرانی – آمریکایی است که حدود پنج دهه قبل به آمریکا مهاجرت کرد. کامروا از چند سال قبل به کشور قطر آمد و در شعبه دانشگاه جرج تاون در این کشور مشغول به کار شد. گفت‌وگو با او از دو جهت انجام شد؛ اول اینکه او یک ایرانی مهاجر است و سال‌ها مشکل میان کشوری که در آن متولد شد و چند سالی زندگی کرد با کشوری که امروز شهروند آن نیز هست را به چشم دیده و از سوی دیگر، استاد علوم سیاسی است که نگاهی علمی به این مسئله دارد. 

کامروا درباره اینکه چرا در ادبیات سیاسی آمریکا، این رویداد را نه حمله به سفارت بلکه بحران گروگانگیری می‌نامند، به خبرنگار هم‌میهن گفت: «آنچه چهار نوامبر ۱۹۷۹ رخ داد و ۴۴۴ روز به طول انجامید، یکی از اولین بارهایی بود که آمریکا بعد از جنگ ویتنام قدرت اقدام و هیچ توانی برای آزادی گروگان‌های خود نداشت. این مسئله یک بحران جدی بود. یک حمله عادی نبود که در جریان آن ساختمان سفارت آسیب ببیند و بعد تمام شود. دیپلمات‌های آمریکایی ۴۴۴ روز گروگان بودند و دولت آمریکا برای آزادی آن‌ها نه راه‌حل نظامی داشت و نه راه‌حل‌های دیپلماتیک. عمق خصومت ایران و آمریکا از این نقطه آغاز شد.

تصویر چهره یکی از گروگان‌های آمریکایی که با چشم بسته توسط یکی از دانشجویان جابه‌جا می‌شد، در ذهن یک نسل از آمریکایی‌ها حک شد. فرقی نمی‌کند آن‌ها نخبگان سیاسی، سیاستمداران، چهره‌های آکادمیک بودند یا دیگر مردم. آن تصویر در ذهن اقشار مختلفی از مردم آمریکا باقی ماند. به همین دلیل است که آن را بحران گروگانگیری یا Hostages Crisis می‌نامند.» 

استاد دانشگاه جرج‌تاون درباره تاثیر این رویداد بر روابط دو کشور، خاطرنشان کرد: «این یک شکاف عمیقی بود که نه‌تنها هیچ‌وقت ترمیم نشد، بلکه عمق پیدا کرد. ما بعدها براساس تحقیق‌ها و صحبت‌هایی که افرادی مثل آقای [عباس] عبدی مطرح کردند، متوجه شدیم هیچ وقت قرار نبود این گروگان‌گیری بیش از دو یا سه روز ادامه پیدا کند و به خاطر جایگزینی و استحکام دولت نوپای جمهوری اسلامی ادامه پیدا کرد. بحران گروگان‌گیری، نقطه شروع است. باید در نظر گرفت که برای ایران احترام خیلی مهم است. سیاستمداران ایران همیشه می‌گویند که آمریکا باید به ما احترام بگذارد. هیچ‌وقت هم عذرخواهی از این بابت از سوی ایران انجام نشد.»

کامروا اضافه کرد: «احترام برای آمریکا هم بسیار مهم است. برایشان مهم است که برای این اقدام، عذرخواهی صورت بگیرد و این کشور بگوید این اقدامی که خلاف قوانین بین‌المللی بود و به گروگانگیری دیپلمات‌ها منجر شد، اشتباه بود. ما در ایران هیچ‌وقت عذرخواهی نکردیم که می‌تواند دلایل سیاسی و راهبردی یا ملاحظاتی برای آن وجود داشته باشد. اما مادلین آلبرایت وزیر خارجه پیشین آمریکا چند سال قبل به نقش این کشور در کودتای ۲۸ مرداد اذعان و عذرخواهی کرد. [نکته: آلبرایت به طور صریح عذرخواهی نکرد اما گفت: در سال ۱۹۵۳، آمریکا نقش بارزی در سرنگونی نخست‌وزیر مردمی ایران، یعنی دکتر محمد مصدق داشت.

دولت آیزنهاور در آن زمان چنین می‌پنداشت که اعمالش به دلایل استراتژیک موجه است. اما این کودتا، آشکارا به تحول سیاسی ایران ضربه وارد کرد و اکنون می‌توان به سادگی دریافت که چرا بسیاری از ایرانیان از این دخالت آمریکا در امور داخلی‌شان خشمگین هستند.] شاید ما اهمیت این مسئله را درک نکنیم اما این تصویر در ذهن نخبگان، سیاستمداران، عقیده‌سازان و آکادمیسین‌های آمریکایی بسیار بسیار مهم و همچنان تاثیرگذار است.»