گروسی در سفر به ایران به‌دنبال چیست؟

انتظار می‌رود که گروسی در این سفر با تعدادی از مقام‌های ایرانی از جمله محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفت‌وگو کند. این سفر اندکی بعد از آن اتفاق می‌افتد که ایران حمله پهپادی و موشکی به اسرائیل در تاریخ ۱۳ آوریل انجام داد (که گفته می‌شد نیروگاه هسته‌ای دیمونا هم یکی از اهداف آن بود) و واکنش نظامی اسرائیل در تاریخ ۱۹ آوریل اتفاق افتاد (که گفته می‌شود با هدف تخریب یک سامانه راداری روی داد که از تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز، در ۷۰ مایلی شمال اصفهان حفاظت می‌کرد.) هرچند دستور کار اصلی گروسی و موضوع‌های مورد بحث او در این سفر مشخص نیست، اما قاعدتاً او همان مسیر کلی آژانس را در پیش خواهد گرفت که تشویق برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای است و همچنین در مورد ضرورت نظارت بر استفاده از این فناوری‌ها است تا از آنها استفاده نظامی نشود.

او در سفر گذشته‌اش در مارس ۲۰۲۳ با محمد اسلامی، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه و سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران دیدار کرده‌بود. در این دیدارها مقام‌های ایرانی در یک بیانیه‌ای سه‌قسمتی، با همکاری در مسائل باقیمانده پادمانی موافقت کردند.

با این حال تهران هنوز نتوانسته‌است تعهداتش را در این توافق عملی کند و تاکتیک‌های ایران برای عدم همکاری از زمان سفر قبلی گروسی سختگیرانه‌تر شده‌است؛ از جمله اینکه تهران به تعدادی از بازرسان آژانس هنوز ویزا نمی‌دهد.

گروسی به این شهرت دارد که کم‌سروصدا، اما قاطع است. او در مصاحبه‌ای که ۲۳ آوریل با دویچه وله انجام داد، برخی از برنامه‌هایش برای اعمال فشار احتمالی در اصفهان را مورد اشاره قرار داد.

او با اشاره به بحران جاری تاکید کرد که «حمله به تاسیسات هسته‌ای باید کاملاً منع شود.» او همچنین روند «بسیار نگران‌کننده» که برخی طرف‌ها «تهدید حمله به تاسیسات هسته‌ای یا حتی استفاده از بمب اتمی» را مطرح می‌کنند، محکوم کرد.

او همچنین اظهاراتی محتاطانه اما واضح در مورد وضعیت برنامه هسته‌ای ایران مطرح کرد. او ابتدا در مورد احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای اظهار نگرانی کرد.

او گفت که ایران «چند هفته و نه چند ماه» برای دستیابی به اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساخت بمب اتمی فاصله دارد. با این حال تاکید کرد که «معنایش این نیست که ایران در چنین چارچوب زمانی بمب هسته‌ای خواهد داشت، چراکه در اختیار داشتن یک سرجنگی اتمی، نیازمند چیزهای دیگری جز اورانیوم غنی‌شده است.»

او در پاسخ به این سوال که اگر ایران بمب اتمی نمی‌خواهد، چرا در سطح نظامی اورانیوم غنی می‌کند؟ گفت که «این سوال من هم هست.» او همچنین از محدودیت‌هایی که ایران برای آژانس قائل شده‌است انتقاد و اشاره کرد که چنین رویکردی باعث افزایش شبهه در مورد اهداف ایران می‌شود.

او در مصاحبه با دویچه‌وله، به «یافته‌های حل‌نشده آژانس» اشاره کرد که از جمله آنها پیدا شدن آثار اورانیوم غنی‌شده در محل‌های غیرمنتظره بود که باعث نگرانی در مورد شفافیت ایران شد.

او به نقش دیپلماتیک خود در حل مسائل باقی‌مانده اشاره کرد و گفت: «این مسائل در کانون گفت‌وگوهایی که من داشتم و هنوز تلاش می‌کنم با ایران داشته‌باشم، قرار دارند.» او در مورد پیام اصلی سفرش به اصفهان گفت: «ایران باید همکاری بیشتری انجام دهد، من آنجا می‌روم تا مسائل را به جای خودشان برگردانم و اگر ایرانی‌ها می‌خواهند حرف‌های‌شان باور شود، باید اجازه راستی‌آزمایی بدهند. ما باید دسترسی بدون مانع داشته‌باشیم. اگر همانطور که خودشان با قاطعیت می‌گویند، چیزی برای پنهان کردن ندارند، پس چرا آنگونه که باید همکاری نمی‌کنند؟»

بعید است که گروسی چیز زیادی در طول این سفر به‌صورت علنی بیان کند، اما نتیجه این سفر قطعاً موضوع بحث در نشست بعدی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود که از ۱۴ تا ۱۸ خرداد برگزار می‌شود. در این نشست همچنین تازه‌ترین گزارش‌های بازرسانی که هنوز اجازه دارند از تاسیسات ایران بازدید کنند، بررسی خواهد شد.