دو چهره یک دانشگاه
دانشگاه خواجه نصیر در حالی تشکیل گروههای مجازی دانشجویی را مشمول تنبیهات انضباطی خوانده که رئیس آن از حضور دانشجویان اخراجی آمریکایی در ایران استقبال کرده است.
دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی با انتشار خبری تحت عنوان «اطلاعیه مهم- ضوابط استفاده از فضای مجازی» روی سایت خود با استناد به شیوهنامه انضباطی دانشجویان (مصوب آبانماه ۱۴۰۱) از دانشجویان این دانشگاه خواسته است از «عضویت در کانالهای غیرمجاز یا سایر شبکههای اجتماعی که فاقد مجوز از کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی هستند»، خودداری کنند.
این اطلاعیه البته تنها شامل همین درخواست نمیشود و با ذکر تبصره ۲ ماده ۳۲ شیوهنامه مذکور، اعلام کرده است که تشکیل گروههای مجازی دانشجویی با جمعیت بالای ۱۰۰ نفر، نیاز به مجوز کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی دارد و به گفته این اطلاعیه، درحالحاضر هیچیک از گروههای دانشجویی که در بستر فضای مجازی فعال هستند مجوز قانونی ندارند.
در این اطلاعیه همچنین به تبصره ۷ همان ماده استناد شده و آمده است: «هرگونه عضویت با هدف ارتباط و تبادل در شبکهها، نرمافزارها و سکوی مجازی گروههای غیرقانونی مشمول تنبیهات بندهای ۴ تا ۹ (بهجز بند ۵) است و لذا هرگونه عضویت در کانالهای غیرمجاز منجر به اعمال تنبیهات طبق شیوهنامه انضباطی خواهد شد.» طبق بندهای ۴ تا ۹ (بهجز بند ۵) ازجمله تنبیهاتی که با حکم کمیته انضباطی دانشگاه یا حکم کمیته مرکزی میتواند نسبت به دانشجویان اعمال شود منع موقت از تحصیل به مدت یک نیمسال یا از ۱تا ۶ماه بدون احتساب سنوات و منع موقت از تحصیل به مدت یک نیمسال یا از ۱تا ۶ماه با احتساب سنوات است.
محدودسازی هرچه بیشتر فعالیتهای دانشجویی
نیاز به مجوز کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی برای تشکیل گروههای مجازی دانشجویی با جمعیت بالای ۱۰۰ نفر نکتهای است که کامبیز نوروزی، حقوقدان و فعال رسانه در مورد آن به «هممیهن» میگوید: «دستورالعملهای دانشگاهی برای دانشجویان محدود به آن چیزی است که در محیط دانشگاه اتفاق میافتد و بهعبارتدیگر تصمیمگیری درخصوص مواردی که به محیط دانشگاه ارتباطی پیدا نمیکند در صلاحیت مدیریت دانشگاهها نیست و آنها نمیتوانند برای اینقبیل فعالیتها دستورالعملی صادر و براساس آن احیاناً اقدام به تنبیه دانشجویان کنند.
فارغ از اینکه دستورالعملهای مربوط به صدور مجوز نشریات دانشجویی به چه میزان درست یا نادرست است اما به هر حال انتشار این نشریات در شرایط کنونی نیازمند مجوز است و دانشجویان باید برای انتشار آنها اقدام به دریافت مجوز کنند اما اگر یک یا چند دانشجو در محیط وب یا پلتفرمهای گوناگون اقدام به فعالیت کنند و گروههایی اینترنتی تشکیل دهند، نمیتوان فعالیت آنها را تحت عنوان انتشار نشریات دانشجویی گنجاند و گستره و نوع فعالیت آنها در این فضا ارتباطی به محیط دانشگاه پیدا نمیکند و دانشگاه نمیتواند دانشجویان را به خاطر چنین فعالیتهایی تنبیه کند.
این گروهها ممکن است گروههایی فرهنگی، هنری و حتی سیاسی باشند اما به هر حال فعالیت دانشجویی بهمعنای اخص کلمه تلقی نمیشود حتی اگر در آنها درخصوص مسائل مربوط به دانشگاه صحبت شود. بنابراین چنین دستورالعملهایی خلاف اصول اولیه حقوقی و حق آزادیبیان است.»
او ادامه میدهد: «اگر ایجادکنندگان گروهها و کانالها تحت عنوان ادمینها یا مدیران، گروه یا کانال خود را بهشکل رسمی تحت عنوان بازوی مجازی یک نشریه دانشجویی معرفی کنند، میتوان آنها را گروه یا کانال نشریه دانشجویی مذکور برشمرد و فعالیتشان را فعالیت دانشجویی دانست و از آنها خواست تحت مقررات خاص نشریات دانشجویی فعالیت کنند اما در غیر این صورت اگر آن گروه یا کانال خود را بهعنوان رسانه رسمی یک نشریه دانشجویی معرفی نکرده است، راهاندازیاش اقدام شخصی یک یا چند دانشجو محسوب میشود که ارتباطی با دانشگاه پیدا نمیکند.»
نوروزی همچنین میافزاید: «این نوع دیدگاهها، دیدگاههای محدودکنندهای است که در پی محدودسازی هرچه بیشتر فعالیتهای دانشجویی است و تا به حال هیچگاه مؤثر نبوده است. خاطرم هست حدود یکدهه پیش، زمانی که هنوز تلگرام فیلتر نبود، معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد که تمام کانالها با بیش از ۵ هزار عضو باید اقدام به اخذ مجوز کنند. این دستورالعمل هیچگاه اجرایی نشد و بیشتر موجب مضحکه شد.
درنتیجه میتوان گفت اینقبیل دیدگاهها درنهایت به همین سرنوشت دچار خواهند شد و به اعتقاد من از قابلیت عملیاتیشدن برخوردار نیستند. چراکه تعداد دانشجویان و شیوههای استفاده آنها از انواع پلتفرمها موانع متعددی را در مسیر کنترل و نظارت بر فعالیت آنها در این فضا پدید میآورد. بهگونهایکه درمجموع میتوان گفت مدیریت دولتی در ایران در طول تمام ادوار دو دهه گذشته دارای کمترین شناخت از محیط وب و پلتفرمها بوده و بههمیندلیل تصمیماتی گرفته است که هیچکدام قابل اجرا نبوده است و تنها برای مدتی موجب بحث و گفتوگو شده است بیآنکه تاثیری داشته باشد.»
استقبالکردنها و محدودکردنها
«اطلاعیه مهم- ضوابط استفاده از فضای مجازی» در حالی روی سایت دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی منتشر شده و از دانشجویان خواسته است «از عضویت در کانالهای غیرمجاز یا سایر شبکههای اجتماعی که فاقد مجوز از کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی هستند» خودداری کنند که امیررضا شاهانی، رئیس دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی در پی تماس تلفنی روزنامه «هممیهن» حاضر به ارائه توضیحی در این مورد نشد.
او که ۱۱ اردیبهشتماه ۱۴۰۳ با حضور در برنامه تلویزیونی «افق فلسطین» ویژه پوشش جنگ غزه و اعتراضات دانشجویی در آمریکا نسبت به آن، با اعلام اینکه: «پذیرش دانشجویان و اساتید اخراجی آمریکایی در ایران نمایشی نیست» افزود: «دانشگاه خواجه نصیر آمادگی کامل دارد تا میزبان اساتید و دانشجویان اخراج شده از دانشگاههای آمریکا در کنار سایر دانشجویان بینالملل خود باشد و همانطور که هماکنون از کشورهای مختلف ازجمله اروپا، دانشجو و اساتیدی دارد، از اخراجشدگان اعتراضات اخیر هم دعوت میکند به ایران بیایند.»
آمادگی برای پذیرش دانشجویان اخراجی یا تعلیقی دانشگاهها تصمیمی است که از سوی دانشگاههایی چون شهید بهشتی، علامه طباطبایی، فردوسی مشهد، دانشگاه شیراز و... نیز اعلام شده است اما سوالی که از امیررضا شاهانی میتوان مطرح کرد اینکه، چگونه میشود همزمان از اساتید و دانشجویانی که به علت ابراز عقاید خود از دانشگاههای آمریکا اخراج شدهاند استقبال کرد و درعینحال دانشجویان دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی را برای حضور در «هرگونه عضویت با هدف ارتباط و تبادل در شبکهها، نرمافزارها و سکوی مجازی» و احتمال ابراز عقیده مشمول تنبیه دانست.
عکس: ایرنا
