مهمترین تحول در رابطه نظامی ایران و ایالات متحده آمریکا پیش از کودتای ۲۸ مرداد، با تصویب قانون «اجازه خرید ده میلیون دلار ساز و برگ و اسلحه و مهمات از دول متحده آمریکا» در ۲۷ بهمنماه ۱۳۲۶ رخ داد. این قرارداد بی‌سابقه نخستین قرارداد خرید عمده سلاح ایران از آمریکا بود و درست پس از پایان بحران آذربایجان و پایان اشغالگری شوروی و موج نفرت از شوروی اتفاق میافتاد و بازتاب نقش آمریکا برای پایان دادن به حضور ارتش شوروی در ایران بود.
یکی از انحرافات بحث اصل ۱۵ قانون اساسی استفاده از عبارت زبان مادری است. این کلمه زبان مادری نه ترم علمی است و نه ترم حقوقی. یعنی هیچ مبنای علمی و حقوقی ندارد؛ نه قانون اساسی از عبارت زبان مادری استفاده کرده و نه در متون علمی زبانشناسی از این تعبیر استفاده می‌شود. در زبانشناسی به زبانی که کودک در خانواده یاد می‌گیرد زبان اول و زبان رسمی را زبان دوم می‌نامند. اساساً ما برای مطالعه تاریخ و فرهنگ ایران باید ترم‌های علمی خودمان را تولید کنیم چون ما مثل جوامع اروپایی و آمریکایی و قاره‌های جدید کشف‌شده و کشورهای تازه‌تاسیس نیستیم.
تفاوت پیمان بغداد با پیمان سعدآباد که در سال ۱۳۱۶ میان ایران، ترکیه و افغانستان به امضا رسید، این بود که در آن پیمان این سه کشور متعهد شده بودند به خاک یکدیگر تعرض نکنند ولی در پیمان بغداد، همکاریهای متقابل نظامی پیشبینی شده بود و ضمن عدم حضور افغانستان اعضای پیمان بغداد شامل چهار کشور همسایه و دو قدرت بین‌المللی بود.
قرارداد کنسرسیوم که در سال ۱۳۳۳ میان ایران و شرکتهای خارجی برای بهرهبرداری از منابع نفتی ایران بسته شد، نتیجه کودتای انگلیسی آمریکایی ۲۸ مرداد بود و برخلاف ملی شدن صنعت نفت بار دیگر بیگانگان را بر منابع و ثروت کشور مسلط کرد. این قرارداد ۲۵ ساله هرچند سهم پنجاهدرصدی برای ایران قائل شده بود و نسبت به پیش از ملی شدن صنعت نفت پیشرفت بزرگی بود اما نیم دیگر را به شرکتهای خارجی واگذار کرده بود و با پذیرش غرامت هنگفتی به شرکت نفت ایران و انگلیس که به مدت ده سال پرداخت میشد همین سهم را نیز کاسته بود.
در مذاکراتی که از ۲۴ بهمن ۱۳۲۷ آغاز شد، عباسقلی گلشائیان وزیر دارایی، بر الزام دولت ایران به انطباق با ماده واحده قانون ۹ مهر ۱۳۲۶ که سیاست نفتی ایران اکنون حول آن میچرخد، تأکید کرد. او خواستار تغییر اساسی در روشهای پرداخت حقالامتیاز شد. نخستوزیر، محمدساعد مراغهای، خواستار پذیرش فوری اصل ۵۰-۵۰ تقسیم سود شد. گس نیز به مقامات در لندن هشدار داد که اگر کاری برای برآورده کردن تقاضای ۵۰-۵۰ انجام نشود، ممکن است مذاکرات به بنبست ختم شود.
احمد قوام با پیش کشیدن بحث امتیاز نفت شمال استالین را وسوسه کرد و در عین حال یادآوری کرد که واگذاری این امتیاز منوط به برگزاری انتخابات و تصویب این امتیازنامه در مجلس جدید است.
همزمان با پیشروی آلمان هیتلری در اروپا، رضاشاه بیمناک و ساده دلانه به هم‌نژاد آریایی دلبسته بود و چه بسا دوست می‌داشت این آلمانی نژادپرست روس‌های مغرور و انگلیسی‌های سلطه‌جو را مهار کند و ایران تحت سلطه او بتواند نفسی به راحتی بکشد و از بیم مداخله و سلطه‌جویی انگلیس و تجاوز شوروی رهایی یابد. اما آغاز جنگ جهانی دوم شرایط را برای رضاشاه سخت و سخت‌تر کرد. با وجود آنکه دولت ایران با آغاز جنگ بلا فاصله اعلام بی‌طرفی کرد اما بریتانیا و شوروی در رابطه با حضور آلمانی‌ها در ایران شروع به اخطار به ایران کردند.
لغو قرارداد دارسی و انعقاد قرارداد ۱۹۳۳ میان دولت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس همواره یکی از انتقادات نسبت به عملکرد او در قبال انگلیس بوده است. رضاشاه در پی رکود اقتصادی جهانی و کاهش بی‌سابقه درآمد نفتی ایران درصدد اصلاح این قرارداد برآمد و ضمن لغو یکجانبه آن در نهایت به مذاکراتی تن داد که نتیجه آن انعقاد قرارداد ۱۹۳۳ بود.
اول مهرماه نشست بررسی حقوقی، سیاسی، اقتصادی و ژئوپلیتیک دالان زنگزور توسط اندیشکده مطالعات آسیایی ایرانیان در مرکز مطالعات خاورمیانه برگزار شد. این نشست که بحث کریدورهای ارتباطی منطقه غرب آسیا نیز در آن مطرح شد، پیش از سخنرانی نتانیاهو در سازمان ملل برگزار شد. نتانیاهو در سخنرانی خود به تلاش برای حذف ایران از کریدورهای بین‌المللی منطقه اشاره داشت. در این نشست عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی، امین ترفع، رئیس مرکز امور بین‌الملل وزارت راه و شهرسازی، دکتر احمد کاظمی، استاد دانشگاه و پژوهشگر مسائل اوراسیا و محمدعلی بهمنی‌قاجار، وکیل دادگستری و پژوهشگر تاریخ به سخنرانی پرداختند.
ایران و افغانستان همواره روابط تاریخی، فرهنگی و زبانی داشته‌اند، اما روابط سیاسی این دو کشور در گرو نقش و حضور بازیگران جهانی و منطقه‌ای بوده است.
