سقــوط‌‏های تاریخی / ۸ شکست بزرگ فناوری در سال ۲۰۲۴

می‌گویند از شکست بیشتر از موفقیت یاد می‌گیریم. اگر این‌طور است، این داستان برای شماست؛ فهرست سالانه MIT Technology Review  از بزرگ‌ترین شکست‌ها، فریب‌ها و فاجعه‌ها در تمام حوزه‌های فناوری.

برخی از این اشتباهات خنده‌دار بودند، مانند هوش مصنوعی «ووک» که پس از به تصویر کشیدن نازی‌ها به‌صورت سیاهپوست، گوگل را به دردسر انداخت. برخی از آنها باعث شکایت حقوقی شدند، مانند خطای رایانه‌ای «کراود استرایک» که هزاران مسافر «دلتا» را سرگردان کرد. ما همچنین شاهد شکست‌هایی در میان استارتاپ‌هایی بودیم که از سال 2020 تا 2022 برای گسترش فعالیت‌شان عجله داشتند، اما بادهای اقتصادی تغییر جهت دادند و سرمایه‌گذاری دیگر به این سادگی‌ها اتفاق نمی‌افتاد؛ نتیجه؟ ورشکستگی و انحلال شرکت‌هایی که پروژه‌های بلندپروازانه فناوری آنها، از مزارع عمودی گرفته تا اعتبار کربن، هنوز سودآوری نداشته‌اند و ممکن است هرگز سودآور نشوند.

1 بلندپروازی هوش مصنوعی ووک

مردم نگران نفوذ تعصب در هوش مصنوعی هستند. اما اگر تعصب را عمداً اضافه کنید چه؟ به لطف گوگل، می‌دانیم که این اتفاق به کجا می‌رسد؛ به تصویر کشیده شدن وایکینگ‌های سیاهپوست و پاپ‌های زن. ویژگی تصویر Gemini AI گوگل که در فوریه گذشته راه‌اندازی شد، به‌گونه‌ای تنظیم شده بود که تنوع و گوناگونی (diversity) را نمایش دهد. از گوگل عکسی از سربازان آلمانی در جنگ جهانی دوم بخواهید تا ببینید تصویری که به دست می‌دهد، شبیه به تبلیغ برند بنتون است؛ البته اگر این برند بخواهد آفریقایی‌تباران را در یونیفورم‌های ورماخت (عنوان اطلاقی به نیروهای مسلح یکپارچه آلمان در دوره رایش سوم، از 1935 تا 1945) نمایش دهد.  منتقدان حمله کردند و گوگل با شرمساری عقب‌نشینی کرد.

این شرکت توانایی Gemini برای ترسیم افراد را متوقف کرد و پذیرفت که تلاش خیرخواهانه آن برای فراگیر بودن و حفظ تنوع، باعث شده «هدف» را از دست بدهد. نسخه رایگان Gemini هنوز قادر به ایجاد تصاویر افراد نیست، اما نسخه‌های غیر رایگان این قابلیت را خواهند داشت. وقتی از آن خواستیم تصویری از 12 مدیرعامل شرکت‌های بیوتکنولوژی عمومی ایجاد کند، نرم‌افزار تصویری باکیفیت از مردان سفیدپوست میانسال تولید کرد؛ ایده‌آل نیست، اما به حقیقت نزدیک‌تر است.

2 بوئینگ استارلاینر

سفینه فضایی قابل استفاده مجدد شرکت بوئینگ به‌نام «استارلاینر»، فضانوردان ناسا (سونیتا «سونی» ویلیامز و بری «بوچ» ویلمور) را در ایستگاه فضایی بین‌المللی سرگردان کرد. مأموریت ماه ژوئن قرار بود یک سفر رفت‌و‌برگشت سریع هشت روزه برای آزمایش استارلاینر قبل از آغاز مأموریت‌های طولانی‌تر باشد، اما به‌دلیل نشت هلیوم و مشکلات رانشگر، مجبور شد خالی برگردد.

اکنون بوچ و سونی تا سال 2025 به زمین بازنخواهند گشت؛ زمانی که برنامه‌ریزی شده تا فضاپیمای شرکت رقیب بوئینگ، یعنی اسپیس‌ایکس، آنها را به خانه بیاورد. این تنها نقص عملکرد بوئینگ در سال 2024 نبود. این شرکت با اعتصاب کارگران مواجه شد، با پرداخت جریمه سنگینی به‌دلیل گمراه کردن دولت در مورد ایمنی هواپیمای 737 مکس (که در لیست بدترین فناوری‌های 2019 قرار گرفته بود) موافقت کرد و شاهد کناره‌گیری مدیرعامل خود در ماه مارس بود.

3 مزارع عمودی

کاشت کاهو در ساختمان‌ها با استفاده از ربات‌ها و چراغ‌های ال‌ای‌دی. این ایده‌ای است که «باوِری»، یک استارتاپ «کشاورزی عمودی»، بیش از 700 میلیون دلار برای انجام آن جمع‌آوری کرده است. اما در ماه نوامبر این استارتاپ ورشکست شد و طبق گفته شرکت تجزیه و تحلیل تجاری «CB Insights»، به بزرگ‌ترین شکست استارتاپی سال تبدیل شد.

باوِری ادعا کرده بود که مزارع عمودی «100 برابر» در هر فوت مربع نسبت به مزارع سنتی بهره‌وری بیشتری دارند، زیرا می‌توان قفسه‌های گیاهان را تا ارتفاع 40 فوت روی هم چید. اما درواقع کاهوی این شرکت گران‌تر بود و زمانی که یک عفونت گیاهی سرسخت در تأسیسات ساحل شرقی آن گسترش یافت، باوِری در تحویل این گیاه سبز با هر قیمتی با مشکل مواجه شد.

4 23andMe

شرکتی که پیشگام آزمایش ژنتیک D2C (direct-to-consumer) بود، به‌سرعت در حال غرق‌شدن است. قیمت سهام آن به سمت صفر میل می‌کند و پس از اخراج تیم در ماه نوامبر، برنامه‌ای نیز برای تولید داروهای ارزشمند ندارد. 23andMe همیشه در هاله‌ای از شهرت قرار داشت و در مطبوعات به‌نیکی از آن یاد می‌شد. با این حال اکنون همه مطبوعات با آن بد هستند، زیرا یک شرکت مشکل‌دار تحت مدیریت یک بنیانگذار کنترل‌گر «آن ووجیسکی» است.

این اتفاق پس از استعفای دسته‌جمعی مدیران مستقل آن در ماه سپتامبر رخ داد. مشتریان این شرکت نگران‌اند که با سقوط 23andMe چه اتفاقی برای داده‌های DNA آنها رخ خواهد داد. این شرکت گفته بود «بزرگ‌ترین پلتفرم جمع‌سپاری تحقیقات ژنتیکی جهان» را ایجاد کرده و حرف درستی هم زده بود. اما هرگز متوجه نشد چگونه می‌تواند از آنها کسب سود کند. 

5 انفجار پیجرها

پیجرها بوق می‌زدند، سپس منفجر می‌شدند. در سراسر لبنان، انگشتان و صورت‌ها در آنچه «ضربه آغازین غافلگیرانه اسرائیل در یک جنگ تمام‌عیار برای فلج کردن حزب‌الله» نامیده شد، از بین رفتند. این حمله مرگبار به شکلی شیطانی هوشمندانه بود. اسرائیل شرکت‌های پوششی راه‌اندازی کرده بود تا هزاران پیجر پر از مواد منفجره را به این گروه بفروشد که پیش‌تر نگران جاسوسی از تلفن‌های خود بودند. این اتفاق در حالی رخ داد که پیمانی در سال 1996، تولید عمدی «اشیای ظاهراً بی‌ضرر» اما طراحی‌شده برای انفجار را ممنوع می‌کند. 

6 قطع سرویس کراود استرایک

شعار تبلیغاتی شرکت امنیت سایبری کراود استرایک این است: «ما حملات سایبری را متوقف می‌کنیم». و این درست است؛ اگر نتوانید رایانه خود را روشن کنید، هیچ‌کس نمی‌تواند به آن نفوذ کند. دقیقاً همین اتفاق در 19 جولای برای رایانه‌های بسیاری رخ داد؛ زمانی که هزاران رایانه تحت ویندوز در خطوط هوایی، ایستگاه‌های تلویزیونی و بیمارستان‌ها شروع به نمایش «صفحه آبی مرگ» (Blue Screen of Death) کردند. علت این اتفاق، هکرها یا باج‌افزار نبود. در عوض، این رایانه‌ها به‌دلیل به‌روزرسانی اشتباهی که توسط خود کراود استرایک ارسال شده بود، در یک حلقه بوت گیر کرده بودند.

جورج کرتز، مدیرعامل این شرکت در ایکس اعلام کرد که «مشکل» به‌عنوان یک «ایراد» در یک فایل واحد رایانه شناسایی شده است. دلتا ایرلاینز، مشتری این شرکت که اختلال به‌و‌جودآمده باعث شد 7000 پرواز را لغو کند، درخواست غرامت 500 میلیون دلاری کرده است. دلتا ادعا می‌کند که این شرکت امنیتی با اتخاذ «راه‌های میانبر غیرمجاز و آزمایش‌نشده» باعث بروز «فاجعه جهانی» شده است. کراود استرایک این ادعا را رد کرده و مدیریت دلتا را مقصر بروز مشکلات می‌داند و معتقد است که غرامت یادشده با مشکل پیش‌آمده همخوانی ندارد. 

7 خوراک هوش مصنوعی

«خوراک هوش مصنوعی» چیزی است که همه ما به‌طور فزاینده‌ای در حال مصرف آنلاین آن هستیم. مردم اینترنت را با متن و تصاویر تولیدشده توسط رایانه پر می‌کنند. نیویورک تایمز می‌گوید، خوراک هوش مصنوعی «مشکوک» است و طبق گفته وایرد، «دادائیستی» است. خوراک هوش مصنوعی اغلب عجیب، فریبنده و سرگرم‌کننده است، اما در عین حال باعث هدررفت زمان شما می‌شود، نمی‌تواند جای بررسی واقعیت را بگیرد و عمدتاً با هدف جذب کلیک است.

خوراک هوش مصنوعی آن حساب تیک آبی در ایکس است که رشته‌توییت 10 قسمتی در مورد اینکه هوش مصنوعی چقدر عالی است، منتشر می‌کند؛ رشته‌‌توییتی که توسط خود هوش مصنوعی نوشته شده است. از همه مهم‌تر، خوراک هوش مصنوعی بسیار رایج است. محققان ادعا می‌کنند حدود نیمی از پست‌های طولانی در لینکدین و مدیوم امسال، تا حدی با هوش مصنوعی تولید شده‌اند.

8 تلاش برای کربن صفر

کسب‌و‌کار شما آلایندگی‌هایی ایجاد می‌کند که به گرمایش جهانی می‌انجامد. پس چرا برای کاشتن چند درخت یا خرید یک اجاق گاز کارآمدتر برای کسی در آمریکای مرکزی پول نپردازید؟ سپس می‌توانید به انتشار کربن صفر خالص برسید و به نجات سیاره کمک کنید. ایده خوبی است، اما نیت خوب کافی نیست. امسال بازار کربن «نوری» (Nori) تعطیل شد و «رانینگ‌تاید» (Running Tide)، شرکتی که تلاش می‌کرد کربن را در اقیانوس حل کند نیز تعطیل شد.

مدیرعامل رانینگ‌تاید در یک پست خداحافظی با اشاره به کمبود تقاضا نوشت: «مشکل این است که بازار کربن داوطلبانه، داوطلبانه است.» درحالی‌که این شرکت‌ها علاقه دارند تقصیرات را بر گردن تقاضای کم بیاندازند، اما این تنها مشکل نیست. فناوری‌های مشکوک و اعتبارات بحث‌برانگیز، مشکل اعتبار را در بازارهای کربن ایجاد کرده‌اند.