برگزیده‌‏ای که رسالتش هنر است...به‌‏مناسبت زادروز کیهان کلهر

بی هیچ توضیحی، از کیهان کلهر نام می‌برم؛ هنرمندی‌که معرفی‌اش نه نیاز به مقدّمه دارد و نه مؤخره، ذکر نام‌اش برای توصیف بزرگی‌اش کفایت می‌کند؛ هنرمندی‌که زحمات بسیاری برای اعتلای هنر موسیقی ایران و سعی در جهانی‌شدن آن کشیده و توفیقات بسیاری را نیز کسب کرده است. او نیک‌نامی خود را در نوازندگی منحصربه‌فرد سازهای کمانچه و شاه کمان تحصیل کرده و بخش عمده‌ای از این محبوبیت به‌دلیل خلاقیت‌های این استاد بزرگ و نوآوری‌هایش در نوازندگی سازهای مورد اشاره است.

او با خروج از قواعد دست‌وپاگیر موسیقی، آثار خود را نه‌تنها در میان فارسی‌زبانان ماندگار کرده که چهره‌ای بین‌المللی بدان بخشید و جهانیان را به تحسین واداشته است. همین مهم نیز سبب شده است تا موفق به کسب جوایز متعدد و معتبر جهانی همچون گرمی و وومکس شود که در میان هنرمندان ایران، افتخاری برازنده و دست‌نیافتنی ا‌ست.

اما آنان که کلهر را می‌شناسند، می‌دانند که تبحّر او تنها به نواختن ساز کمانچه و شاه‌کمان منحصر نشده و سه‌تار نوازی‌های استادانه‌اش تحسین اهالی فن را برانگیخته است؛ از سحر سه‌تارش در سفر به دیگر سو تا حکایت طرقه در شب، سکوت و کویر. مضراب‌های سه‌تار او کم از آرشه‌هایی که بر کمانچه  می‌کشد ندارد؛ هر دو  جان‌فزا رو روح‌پروند.

می‌توان بارزترین خصوصیات کلهر، که او را از بسیاری هنرمندان متمایز کرده است، شیوه انتقال احساس در نوازندگی و برقراری رابطه صحیح میان شنونده و نوازنده دانست. تاثیر این بارزه به‌اندازه‎ای ملموس است که شنونده خوش‌ذوق موسیقی می‌تواند این حس را تنها با شنیدن اثر درک کرده و احساس ناب موسیقی را دریافت کند.

در کنار آن قدرت بداهه‌نوازی او به‌قدری عمیق و شگفت‌انگیز است که با اتکا به این دو شاخصه مهم فضایی خلق می‌‌شود که مخاطب هنرشناس را به‌وجد می‌آورد. او در بداهه‌نوازی‌های خود در تلاش است تا یک روایت احساسی را به مخاطب خویش بازگو کند و از آغاز این روایت با شنونده همراه شده، او را به اوج داستان احساسی‌اش برده و تا پایان این سفر با او همراه می‌شود. ازهمین‌رو می‌توان با استناد به دو وجه ممیزه و پراهمیت «احساس و بداهه‌پردازی» هویت اصلی هنر کلهر را تعریف کرد.

هنگامی که سخن از کلهر می‌شود، نباید تنها به شخصیت والای هنری‌اش پرداخت. او برخلاف بسیاری از  فعالان نام‌آشنای این حوزه، بارها نشان داده که شهرت هنری‌اش مانعی برای فعالیت‌های اجتماعی‌اش نبوده است. همین مهم نیز از او هنرمند محبوبی ساخته، تا شخصیت اجتماعی‌اش را هم‌تراز با شخصیت هنری‌اش قلمداد کرد.

بسیاری از اهالی هنر تصاویر او را به‌همراه تعدادی از مردم، در حال پاکسازی طبیعت از زباله‌های رهاشده دیده‌اند، یا اینکه کمتر هنرمندی، را می‌توان یافت که ساعت‌های مدام با طرفدارانش گفت‌وگو کند، تُرش‌رویی نکند و بدون اندک خَمی بر کمان ابروان‌اش، علاقمندان خویش را خوشحال روانه مَأوایشان کند.

همین ویژگی‌هاست که نقطه تمایز کلهر از سایر هنرمندان شده است. زمان زیادی از شیوع ویروس کووید در سراسر جهان نمی‌گذرد، در این دوران برخی هنرمندان با برگزاری کنسرت‌های برخط و حضور در پلتفرم‌های مجازی، سعی در حفظ رابطه خود با علاقه‌مندان و اهالی هنر داشتند، پاره‌ای از این عده، پس از عقد قرارداد با اسپانسرهای مالی، در قبال دریافت وجهِ بلیت کنسرت، مجوّز ورود و تماشای موسیقی را صادر کرده و عده دیگری نیز این امکان را به‌صورت رایگان در اختیار علاقمندان قرار می‌دادند، در این بین کِیهان کَلهر نیز، با برگزاری کنسرت‌های باکیفیت، سهم بسزایی در برگزاری کنسرت‌های آنلاین به مخاطبان داشت.

او بیش از سایر هنرمندان و فعالان هنری، از فضای مجازی برای حفظ و تقویت رابطه خود با مخاطبان موسیقی کوشید، آنچنان‌که با برگزاری چهار کنسرت آنلاین، جزو فعال‌ترین هنرمندانی لقب گرفت که گام در این مسیر نهاده است. اما آنچه عملکرد این موسیقیدان سرشناس را ارزشمندتر کرد، ارائه «رایگان» این کنسرت‌ها از طریق پلتفرم‌های جهانی به مخاطبان بود، رخدادی که «کَمتر» شاهد آن بودیم.

او همچنین در بزنگاه‌های مختلف اجتماعی سعی کرد به‌حد توان و قدرالسهم خود در همراهی با مردم تلاش کند؛ از همراهی در جریان اعتراضات سال 1401، تا لغو کنسرت استانبول در اعتراض به حملات مکرر ارتش ترکیه به بخش‌های کردنشین سوریه. جستار در آثار او نیز حاکی از آن ‌است که هیچ‌گاه نسبت به اتفاقات اطراف خود بی‌تفاوت نبوده و بسیاری از روایات موسیقایی‌اش را با الهام از حوادث تلخ روزگار آهنگین کرده است.

اجرای لالایی برای کودکان کرد سوریه در رویال فستیوال لندن، اجراهای متعدد در جبهه‌های جنگ ایران و عراق برای سربازان ایرانی و انتشار آلبوم «شهر خاموش» به‌مناسبت بمباران حلبچه، نمونه‌های قابل‌ذکر این گفتار هستند. برآیند تمام موارد ذکرشده حکایت از آن دارد که محبوبیت اکنون او که محدود به جامعه خواص نیست و نزد توده جامعه، شخصیتی وجیه‌المله است؛ نه‌تنها اتفاقی نیست که ماحصل سال‌ها مرارت در هنر و همراهی با مردمی‌است که جانانه، دوستدارش هستند. 

کلهر از جنس برگزیدگانی است که رسالت‌اش هنر است، هنری بَرین، آمیخته با افتادگی، حسن خلق و خضوع، تا گاه با نوازش آرشه روی سیم‌های کمانچه و گاه با زخمه‌هایش بر سه‎تار، پردیس را به مخلوق هنرشناس هدیه دهد. او برخلاف بسیاری نوکیسه‌گان دگر، نه تفرعُن را می‌پسندد و نه خود را گِرانسرتر از سایرین می‌داند. سخن کوتاه می‌کنم، امروز سالروز میلاد اوست، بخت‌یاریم که با او هم‌نسلیم و از نوای دلنشین هنرش محظوظ می‌شویم. با آرزوی صحت تن برای عالیجناب، والامقام کیهان کلهر و استدام هنر والایش.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید