ایران؛ نیمه‌مستعمره‌ای که تسلیم نشد
در نشست تخصصی استعمارشناسی ایرانی، موسی نجفی ضمن معرفی کتاب خود تأکید کرد: ایران هرگز مستعمره مستقیم نبوده، اما به طور کامل نیز از دام استعمار رها نبوده است؛ این وضعیت، ما را به شناختی نو از استعمار رهنمون می‌سازد.
به گزارش هم میهن آنلاین و به نقل از تسنیم، موسی نجفی،در نشست تخصصی استعمارشناسی ایرانی که در تالار شیخ طوسی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد ضمن معرفی کتاب «مقدمه مطالعات عالی استعمارشناسی» اظهارکرد: این کتاب که به زبان های عربی و انگلیسی نیز به چاپ رسیده است، نوعی مقدمه برای مجموعه تخصصی استعمارشناسی در ایران محسوب می شود و مدخل شناخت 30 اثر برتر در زمینه موضوعات استعمارشناسی است.
وی ادامه داد: مجموع این آثار می‌تواند نگاهی جامع، بین رشته‌ای و تخصصی در سطح عالی دانشگاهی و پژوهشی برای فهم ماهیت و ادوار و نتایج پدیده استعمار به خواننده ارزانی دارد. فهم این منطق البته ما را به سایر مباحث کلیدی و مهم جامعه رهنمون خواهد کرد.
نجفی با بیان اینکه پدیده استعمار یک پدیده جهانی است و دو شبهه در این خصوص وجود دارد، ادامه داد: نخستین شبهه این است که عده‌ای تصور می‌کنند، دیگر هیچ کشوری مستعمره کشور دیگری نیست و شبهه دیگر اینکه کشور ایران هیچ‌گاه مستعمره مستقیم نبوده است.
رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: درست است که استعمار پدیده ای جهانی است و ویژگی های جهانی دارد اما کشورهای مختلف نسبت به این پدیده، آسیب های متفاوتی دارند.در واقع کشور ایران نیمه مستعمره است به این معنی که نه مستعمره مستقیم بوده و نه به صورت کامل از استعمار جدا بوده است.
نیازمند آسیب‌شناسی جدی در پدیده استعمار هستیم
نجفی گفت: پدیده استعمار شبکه بسیار پیچیده‌ای دارد و از همین رو نیاز به آسیب‌شناسی جدی دارد. در واقع استعمار پدیده تازه‌ای نیست بلکه از 200 سال پیش مطرح است و نیاز به مطالعه و پژوهش دارد، استعمار سایبری یا ذهن، بدترین مدل استعمار است.
وی با اشاره به اینکه کشورهای دارای فناوری هسته‌ای مانند هند، برزیل و پاکستان، با پذیرش نقش پیرامونی مشکلی ندارند، تأکید کرد: ایران حاضر به پذیرش نقش حاشیه‌ای نشده است و همین ایستادگی، دلیل اصلی فشارهاست.
از شرق‌ستیزی تا ایران‌ستیزی و اسلام‌ستیزی
رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بیان کرد: تقابل شرق و غرب، از گذشته تاریخی برخوردار است؛ زمانی یونان و سپس پرتغال، اسپانیا، انگلستان، فرانسه و اکنون آمریکا در این مسیر استعمارگری بوده‌اند و ایران همواره در برابر آن‌ها مقاومت کرده است.
نجفی با اشاره به جنگ‌های صلیبی و پیروزی‌های مسلمانان در 6 نبرد از 8 جنگ، افزود: غرب با گذار از شرق‌ستیزی به ایران‌ستیزی و سپس اسلام‌ستیزی رسیده و در عصر حاضر این سه نوع ستیز هم‌زمان در حال اجرا هستند.
لزوم بازتعریف استعمار و بیداری اسلامی
وی خاطرنشان کرد: شناخت دقیق استعمار نیازمند استفاده از سه منبع اصلی تجربه جهانی، تجربه ملی و بیداری اسلامی است و بیداری اسلامی به ما کمک کرده است تا به فهمی از استعمار برسیم که پیش از این درک نشده بود.
