سکانسی که به واقعیت پیوست

بررسی پرمخاطب بودن سریال فرندز و محبوبیت نقش «چندلر» در ایران در گفت‌وگو با شاهین شجری‌کهن منتقد سینما

روز گذشته متیو پری که ایفاگر نقش چندلر در سریال فرندز بود، درگذشت. علت مرگ او فعلاً به‌صورت دقیق مشخص نیست اما غرق‌شدن در آب و جکوزی منزلش، حقیقت دارد. اینکه چطور این اتفاق رخ داده اما هنوز به‌صورت رسمی اعلام نشده است. درگذشت چندلر، موجی از واکنش‌های کاربران شبکه‌های اجتماعی را دربرداشت و کمتر کسی تصور می‌کرد بسیاری از دیالوگ‌ها و سکانس‌هایی که چندلر در سریال فرندز گفته و بازی کرده، با مرگش به حقیقت تبدیل شود. بررسی محبوبیت این سریال در دنیا به‌خصوص در ایران، همچنین اهمیت جایگاه متیو پری در گفت‌وگو با «شاهین شجری‌کهن»، می‌تواند دید بهتری از موفقیت سریالی به ما بدهد که با درخشش 6رفیقی همراه شد که همیشه و در همه حال ـ حتی زمان قرارداد بستن هم ـ همراه یکدیگر بودند.

چرایی محبوبیت چندلر

یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های این سریال، بی‌شک چندلر است. خلاقیت و منطق او در خلق این کاراکتر و صداقتی که در قبال سایر رفقایش داشت، باعث شد تا بیش از سایر شخصیت‌ها بین مردم محبوب شود. شخصیت چندلر به‌عنوان یک دوست، سعی می‌کند همیشه محبوب و مورد اعتماد باشد. چندلر در سریال فرندز به تمام حواشی و اتفاقات پیرامون خود و دوستانش توجه می‌کند. در تلاش است تا اعتماد سایرین را جلب کند و وقتی مورد اعتماد اطرافیانش قرار می‌گیرد، احساس رضایت دارد. او بارها با طعنه و البته شوخی، به‌صورت غیرمستقیم بیان کرده از اینکه برخی افراد او را دوست نداشته باشند، ترس دارد. چندلر عاشق اتفاقات غیرمنتظره است و هیجانِ تغییر را دوست دارد. از اینکه همیشه یک کاری روی روال تکراری پیش برود، بیزار است و به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند یکنواختی را تحمل کند. به‌همین‌دلیل اولین کسی که در بین گروه، قدم به سوی تغییر و بزرگ شدن برداشت، خود او بود.

چندلر در ابتدا به‌عنوان یک جوان که برنامه خاصی برای زندگی نداشت خودش را نشان داد، سپس به‌عنوان یک دوست وفادار و مورد اعتماد، سبک جدیدی به زندگی خود بخشید و بعد به‌عنوان یک همسر بامزه و کارکشته وارد دنیای تازه‌ای شد.

از بارزترین ویژگی‌های چندلر این است که او عاشق شوخی و خنده است. بی‌مهابا می‌خندد، شوخی می‌کند و دیگران را به‌شکل محترمانه‌ای دست می‌اندازد. اینکه چرا یک شخصیت انقدر با همه‌چیز شوخی می‌کند بی‌دلیل نیست. یکی از دلایلش بیزاری چندلر از سنگینی فضا و خشکی روابط است. بارها در بسیاری از سکانس‌ها دیدیم که فضا غیرقابل تحمل شده و چندلر این خشک‌بودن و یخ‌بودن فضا را از بین می‌برد، حتی با یک شوخی ساده و شاید بی‌مزه. گاهی اوقات هم پیش می‌آمد که به‌شکل‌های نامتعارفی مثل مدل موهای عجیب و لباس‌های رنگی نه‌چندان جذاب تا تیکه‌های کوبنده به سایرین، فضا را دست بگیرد.

نقش‌هایی که زیسته بود

اگر نگاهی به شخصیت چندلر در این سریال بیاندازیم به این موضوع پی می‌بریم که والدینش در دوران کودکی توجه چندانی به او نداشتند. در یکی از قسمت‌ها، روانشناسی در مورد چندلر به او می‌گوید، قطعاً تو تک‌فرزند بودی و هم‌بازی هم نداشتی به‌همین‌دلیل است که در دوران نوجوانی تمایل داری تا با دیگران به هر طریقی که شده، ارتباط برقرار کنی. همین بی‌توجهی، در کودکی به بیش‌فعال شدن کودک دامن می‌زند و در نوجوانی به جلب توجه کاذب.

شاهین شجری‌کهن، منتقد سینما در گفت‌وگو با خبرنگار «هم‌میهن» درخصوص اینکه چرا سریال فرندز تا این حد بین بسیاری از اقشار جامعه ایرانی و فراتر از آن به محبوبیت رسید، گفت: «به عقیده من سریال فرندز یکی از مهمترین سریال‌های دو دهه اخیر به‌خصوص قبل از دوران رشد شبکه‌های اجتماعی است که توانست جایگاه خاصی بین مردم پیدا کند. این سریال روی جهان‌بینی و اخلاقیات انسان مدرن امروز تاثیر بسزایی گذاشت. به این دلیل که سریال فرندز برخلاف سریال‌های دیگر در پیدا کردن مخاطب، گستردگی بسیاری داشت. اعم از نوجوانان و حتی افراد بزرگسالی که این افراد را دنبال می‌کردند. این سریال کاملاً فراجنسیتی بود و باتوجه به اینکه حلقه‌های دوستی را نشان می‌داد، در داخل و خارج از ایران مخاطبان بسیاری را جذب کرد.»

شجری‌کهن در ادامه پیرامون دلیل محبوبیت بازیگر نقش چندلر بین مخاطب‌ها گفت: «هر 6شخصیت این سریال مهم بودند ولی چندلر یک جادویی در پردازش‌اش وجود داشت که جزو محبوب‌ترین‌ها بود. من فکر می‌کنم فرندز از لحاظ آموزش غیرمستقیم اجتماعی برای جامعه مدرن امروزی، نقش بسیار پررنگی را ایفا کرد و ماندگار شد.»

اعتیاد، کتابِ زندگی و پایان

متیو پری پیش از مرگش و بعد از شهرتی که به‌واسطه بازی در سریال فرندز کسب کرد، کتابی را در مورد زندگی پررمز و رازش نوشت و راهی بازار کرد. در این کتاب (کتاب فرندز: دوستان و عاشقان)، در جریان زندگی شخصی و مشکلات ناشی از اعتیاد او قرار می‌گیرید و خواهید دید متیو پری چطور پس از بارها مراجعه به مراکز مختلف ترک اعتیاد، موفق می‌شود خود را درمان کند. او در این مسیر از دوستان خود و کسانی که در درمانش نقش مؤثری داشته‌اند، سخن خواهد گفت. ازجمله بخش‌های جالب این کتاب، عکس‌هایی است که ضمیمه‌ی کتاب شده و شما را در جریان مراحل گوناگون زندگی این بازیگر قرار می‌دهد. نکته جالب این است که سریال فرندز و شخصیت چندلر، در ایران به چنان محبوبیتی رسیده بود که این کتاب توسط دو مترجم، ترجمه و راهی بازار شده است.

شاهین شجری‌کهن اما معتقد است، متیو پری دقیقاً همان کاراکتر واقعی خودش را در سریال فرندز به تصویر کشیده است: «چندلر به همان دلیلی که در زندگی واقعی خود مشهور شد و کتابی را در مورد خودش منتشر کرد، همچنین به‌دلیل صداقت و خودافشاگری‌ای که در سریال داشت، به محبوبیت بالایی دست یافت. متیو پری بدون پرده‌پوشی در مورد اعتیاد و رنجی که کشیده بود، صحبت کرد و تجربیاتش را به اشتراک گذاشت. در سریال هم اگر توجه داشته باشید، از ضعف خودش به‌راحتی صحبت می‌کند و اصلاً قصد مخفی‌کردن آن را ندارد. به نوعی او خودش را عریان به تصویر می‌کشد. در روزهایی که جامعه درگیر مخفی‌کردن بسیاری از موارد مختلف است، چندلر خود واقعی‌اش را به تصویر می‌کشد. او خطاها، بی‌دست و پا بودن و ناکارآمدی‌اش را بدون سانسور و بدون آنکه خجالت بکشد، نشان داد».

پایان زندگی متیو پری اما در سریال فرندز به تصویر کشیده شده بود. او به رفقایش در یکی از فصل‌ها گفته بود که فکر می‌کند پیش از بقیه بمیرد. همچنین در قسمت سیزدهم از فصل هشتم این سریال درحالی‌که با توصیه مونیکا به حمام می‌رود، می‌گوید: «ممکن است همین‌جا خوابم ببره و غرق شوم». همین اتفاق برای پایان زندگی متیو پری (بازیگر نقش چندلر) در واقعیت رخ داد و در جکوزی منزلش به‌دلیل خفگی در آب، فوت می‌کند. پایان مردی که بی‌دلیل، مخاطب را می‌خنداند اما هیچ‌وقت رضایت از خویش نداشت. او در آخرین مصاحبه‌هایش گفته بود: «وقتی در خیابان، من را چندلر صدا می‌کنند، به‌هیچ‌عنوان برنمی‌گردم که جواب بدهم اما اگر اسم واقعی مرا صدا کنند، با افتخار برمی‌گردم و با هواداران صحبت می‌کنم. از اسم چندلر خسته شدم».