وتو علیه منطقه ممنوعه
کمیته بین‌المللی المپیک قانون منع حجاب اجباری دولت فرانسه را رد کرد
کمیته بین‌المللی المپیک قانون منع حجاب اجباری دولت فرانسه را رد کرد
حجاب این‌بار به‌شکل «عدم رعایت آن» به‌شکل اجبار، حاشیه‌ساز شده است. آن‌هم در قلب قاره اروپا که مهد دموکراسی است. ماجرا از این قرار است که ممنوعیت رعایت حجاب در مسابقات المپیک ازسوی کمیته بین‌المللی المپیک وتو شد تا وزارت ورزش فرانسه به آنچه که می‌خواهد، نرسد. دولت فرانسه که سال‌ها در جهت تصویب و تثبیت قانون ِرعایت‌نکردن حجاب توسط زنان تلاش کرده، این قوانین را به‌مرور بعد از تصویب در مدارس و اداره‌های دولتی، به‌سمت ورزش سوق داد اما این‌بار به سد محکمی چون کمیته بین‌المللی المپیک برخورد کرد. این کمیته اعلام کرد، دولت فرانسه چنین حقی را ندارد که به اجبار از ورزشکاران بخواهد، حجاب از سر بردارند. چالش حجاب در کشور فرانسه به 20سال قبل برمی‌گردد که با توجیه مبارزه با تروریسم، قوانینی وضع شد و ادامه پیدا کرد. در این گزارش به بررسی موضوع حجاب در ورزش فرانسه و رویکرد کمیته بین‌المللی المپیک خواهیم پرداخت.
ممنوعیتی با قدمت 20سال
ممنوعیت استفاده از نشانه‌های مذهبی در مدارس فرانسه، طی قانون شماره ۲۲۸ـ۲۰۰۴، ۱۵مارس ۲۰۰۴ مجلس فرانسه به تصویب رسید که طی آن، منع از حجاب اسلامی در مدارس این کشور رسماً قانونی شد. پیش‌ازآن نیز اغلب مدارس فرانسه به‌سختی به دانش‌آموزان‌شان اجازه می‌دادند با پوشش اسلامی در کلاس‌های خود حاضر شوند. از این قضیه حدود 20سال می‌گذرد که شانزدهم شهریورماه 1402 بار دیگر قانون جدیدی در این زمینه تصویب شد. براساس قانون جدیدی که به تصویب شورای دولتی فرانسه به‌عنوان بالاترین دادگاه اداری این کشور رسید، ازاین‌پس دختران دانش‌آموز حق ندارند در مدارس، عبای اسلامی بپوشند. دولت امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، ماه گذشته میلادی با منع دانش‌آموزان دختر از پوشیدن عبا، اعلام کرد که پوشیدن عبا قوانین مربوط به سکولاریسم در آموزش را نقض می‌کند. در بیانیه مطبوعاتی منتشرشده توسط شورای دولتی فرانسه در حمایت از تصویب این قانون آمده است: «پوشیدن عبا نشان‌دهنده جهت‌گیری مذهبی است، بنابراین ممنوعیت پوشش آن، تجاوز جدی و غیرقانونی به حق احترام به زندگی خصوصی، آزادی عبادت و حق عبادت نیست.»
ممنوعیت حجاب به ورزش کشید
دی‌ماه 1400 اما مجلس سنای فرانسه تصویب کرد که زنان در مسابقات ورزشی نباید حجاب داشته باشند. تصویب چنین قانونی، کشور فرانسه را به منطقه ممنوعه ورزشکاران مسلمان زن تبدیل کرده است. از همان دوسال پیش و با تصویب این قانون، شایعات زیادی پیرامون مسابقات المپیک 2024 پاریس مطرح شد، مبنی بر اینکه ورزشکاران مسلمان زن که با حجاب کامل در مسابقات ورزشی شرکت می‌کنند، چطور باید در المپیک پاریس حضور داشته باشند؟ این قانون که با ۱۶۰رأی موافق در مقابل ۱۴۳رأی در مجلس سنای فرانسه تصویب شد، در صورت اجرا، برای مشارکت زنان مسلمان در ورزش فرانسه مشکل‌ساز خواهد بود. البته مشکل فرانسه با حجاب جدید نیست. فدراسیون فوتبال فرانسه پیش‌ازاین زنان را از داشتن حجاب در مسابقات منع کرده بود. گروهی از زنان مسلمان فوتبالیست، نوامبر 2021 با این ادعا که قوانین جاری تبعیض‌‌آمیزند و حق آنها برای عمل آزادانه به فرامین مذهبی را نقض کرده‌اند، اقدام قانونی خود را آغاز کردند و با این کار مقررات مربوط به منع حجاب در طول مسابقات را به چالش کشیدند. فیفا نیز از سال ۲۰۱۴ به بازیکنان خود اجازه داشتن حجاب را داده است. در ژوئیه امسال، نوهایلا بنزینا، مدافع مراکشی، اولین بازیکن محجبه جام‌جهانی فوتبال زنان شد. در طول سال گذشته، گروهی از فوتبالیست‌ها در فرانسه تلاش کردند فدراسیون فوتبال این کشور را برای لغو ممنوعیت حجاب ورزشکاران قانع کنند. آنها با مقام‌های این کشور ملاقات داشتند و حتی در مقر فدراسیون تجمع‌های اعتراضی برگزار کردند، اما اقدام‌های‌شان نتیجه‌ای نداشت.
چالش زنان مسلمان در المپیک
ماه گذشته اما تصویب ممنوعیت حجاب اجباری ازسوی دولت فرانسه وارد فاز جدیدی شد. آملی اودیا کاسترا، وزیر ورزش فرانسه، اعلام کرد که هیچ‌یک از ورزشکاران این کشور اجازه پوشیدن روسری یا هر شکلی از حجاب را در جریان بازی‌های المپیک ۲۰۲۴ پاریس نخواهند داشت. به‌نقل از فرانسه24، وزیر ورزش فرانسه که در یک برنامه تلویزیونی به‌صورت علنی بر حمایت از «سکولاریسم سختگیرانه» تاکید کرد و افزود: «ما با تصمیم اخیر سیستم قضایی که نخست‌وزیر نیز به‌وضوح آن را بیان و از سکولاریسم شدید در ورزش حمایت کرد، موافقیم. این به‌معنای آن است که اعضای هیئت ما در تیم‌های ورزشی حجاب نخواهند داشت.» در کشور فرانسه پوشیدن هرگونه لباس مذهبی در مؤسسات دولتی ازجمله اداره‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها، ممنوع است و به‌عنوان بخشی از ایدئولوژی سختگیرانه این کشور مبنی بر لائیسیته یا سکولاریسم دولتی در نظر گرفته می‌شود. در شبکه‌های اجتماعی بسیاری از افراد، از تصمیم دولت فرانسه حمایت کردند. عقیده حامیان این طرح در شبکه‌های اجتماعی این است که بسیاری از افرادی که در سال‌های گذشته در کشور فرانسه کارهای ترور انجام دادند، با سوءاستفاده از حجاب توانستند به موفقیت برسند. اما گروهی دیگر معتقدند، وظیفه امنیت کشور برعهده قانونگذار و نیروی پلیس است و نباید به‌بهانه مبارزه با تروریسم، اسلام‌هراسی به‌راه انداخت. ضمن اینکه ممنوعیت حجاب، حضور بسیاری از ورزشکاران زن در مسابقات المپیک پاریس را غیرممکن می‌کند و «اجبار» از هر نوعی، با اصل دموکراسی نیز سازگار نیست.
رودست کمیته بین‌المللی المپیک
کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) چند روز پس از آنکه وزیر ورزش فرانسه، داشتن پوشش حجاب را برای ورزشکاران این کشور در جریان بازی‌های المپیک 2024 پاریس ممنوع اعلام کرده بود، اعلام کرد که ورزشکاران می‌توانند بدون هیچ محدودیتی در دهکده ورزشکاران این رویداد مهم، حجاب داشته باشند. IOC همچنین می‌گوید که نیاز به درک بهتر وضعیت فعلی کشور فرانسه دارد و دراین‌خصوص با کمیته المپیک فرانسه (CNOSF) در تماس است. وتو کردن این طرح در راستای صحبت «آملی اودیا کاسترا»، وزیر ورزش فرانسه بود که روز یکشنبه گفته بود، ورزشکاران فرانسوی برای رعایت اصول سکولاریسم، از داشتن حجاب در بازی‌های پاریس منع خواهند شد. سخنگوی IOC در همین راستا گفت: «برای دهکده المپیک (دهکده بازی‌های المپیک)، قوانین IOC اعمال می‌شود که طبق آن هیچ محدودیتی برای داشتن حجاب یا هر لباس مذهبی و فرهنگی دیگری وجود ندارد. در مورد بازی‌های المپیک هم مقررات تعیین‌شده توسط فدراسیون‌های بین‌المللی مربوطه اعمال می‌شود.» حدود 10هزار ورزشکار در بازی‌های المپیک در آپارتمان‌هایی در دهکده المپیک زندگی می‌کنند و فضاهای مشترک ازجمله سالن‌های غذاخوری و مکان‌های تفریحی را به‌طور مشترک مورد استفاده قرار می‌دهند. مسابقات ورزشی در بازی‌های المپیک هم توسط فدراسیون‌های بین‌المللی، سازماندهی و نظارت می‌شود. 32رشته ورزشی در برنامه بازی‌های المپیک پاریس وجود دارد. سخنگوی کمیته بین‌المللی المپیک افزود: «ازآن‌جایی که مقررات فرانسه فقط به اعضای تیم فرانسه مربوط می‌شود، ما با CNOSF در تماس هستیم تا وضعیت ورزشکاران فرانسوی را بیشتر درک کنیم.» کشور فرانسه درحال حاضر حدود هفت‌میلیون مسلمان ساکن دارد که مقابله با آنها در آستانه رخدادی بزرگ چون المپیک قطعاً حواشی زیادی را در برخواهد داشت. برخی انجمن‌های مسلمان و گروه‌های حقوق‌بشر مدعی هستند که این قوانین، مسلمانان را هدف قرار داده، حمایت‌های دموکراتیک را از بین برده و آنها را در معرض سوءاستفاده قرار داده است. درنهایت با انتقاد دفتر حقوق‌بشر در سازمان‌ملل و وتوی کمیته بین‌المللی المپیک، ورزشکاران زن حداقل در بازه زمانی برگزاری مسابقات المپیک در پاریس، می‌توانند با اختیار خود و به‌شکلی آزادانه، حجاب مدنظر خودشان را داشته باشند.
