توئیتر در قفس

قانون جدید ایلان ماسک باعث شده تا بسیاری از کاربران به فکر مهاجرت از توئیتر بیفتند

هشت‌ماه از خرید توئیتر توسط ایلان ماسک گذشت و حواشی تغییرات در این پلتفرم روز‌به‌روز در حال افزایش است. ایلان ماسک در تاریخ 28 اکتبر 2022 در توئیتی نوشت «پرنده آزاد شد» تا از تکمیل معامله 44میلیارد دلاری خرید توئیتر خبر دهد. از بحران مالی در آستانه ورشکسته‌شدن تا تغییرات گسترده در این پلتفرم، باعث شده «توئیتر» به‌جای‌اینکه پلتفرم اطلاع‌رسانی و تبادل نقطه‌نظرات کاربران باشد، با هر ترفندی تبدیل به محلی شده برای درآمدزایی فردی به‌اسم «ایلان ماسک». آخرین تغییرات توئیتر که با توئیت مالک این پلتفرم رسانه‌ای شد، این است که کاربران این شبکه اجتماعی براساس یک طبقه‌بندی خاص می‌توانند سایر توئیت‌ها را ببینند. اینکه توئیتر قرار است در آینده به چه‌سمتی برود و آیا این پلتفرم مانع از اطلاع‌رسانی آزاد می‌شود یا خیر را در گفت‌و‌گو با کارشناسان این حوزه یعنی مسعود زمانی، میلاد نوری و محمد رهبری بررسی کرده‌ایم.

فیک‌ها تیک آبی گرفتند

اولین شوک به کاربران توئیتر بعد از تغییرات مدیریتی و حضور ایلان ماسک، حذف تیک آبی کاربرانی بود که مراحل «اعتبارسنجی» را طی کرده بودند و به‌واسطه شغل‌شان تیک آبی گرفته بودند. ایلان ماسک با انتشار توئیتی اعلام کرد، از‌این‌پس هر کاربری که ماهانه هشت‌دلار پرداخت کند، می‌تواند تیک آبی برای صفحه‌اش داشته باشد. «توئیتر آبی» تا پیش از پولی‌شدن حدود ۴۵۰هزار کاربر داشت که معادل 18/0درصد کل کاربران توئیتر بود اما بعد از تصویب این قانون، تعداد کاربرانی که تیک آبی دریافت کرده‌اند با افزایش چشمگیری رو‌به‌رو شده، چراکه دیگر اعتبارسنجی در میان نیست و هر فردی این مبلغ ناچیز را پرداخت کند تیک آبی خواهد گرفت. مسئله نگران‌کننده این است که بسیاری از خبرنگاران که به‌واسطه حرفه‌شان تیک آبی دریافت کرده بودند، دیگر این امتیاز را ندارند و بسیاری از صفحاتی که ماهیت واقعی ندارند، تیک آبی گرفتند. هرچند با دریافت تیک آبی، امتیازهای ویژه‌ای در اختیار کاربران قرار می‌گیرد و به‌طورمثال می‌توانند تا 25هزار کاراکتر بنویسند اما با پولی‌شدن صفحاتی که تیک آبی می‌خواهند، «فیک نیوزها» ازسوی افراد ناشناس که شخصیت حقیقی و حقوقی‌شان مشخص نیست دوچندان شده، اما چنین موضوعی اهمیتی برای ایلان ماسک ندارد. البته کارشناسانی هستند که موافق «پولی‌شدن توئیتر» هستند. مسعود زمانی، پژوهشگر آینده فناوری در گفت‌وگو با «هم‌میهن» می‌گوید، پولی‌شدن توئیتر برای دریافت تیک آبی، آنطور که برخی می‌گویند بد هم نیست: «زمانی که شبکه‌های اجتماعی به‌سمت پولی‌شدن می‌روند چنان بد نیست، چون شما می‌دانید با چه‌کسی طرف هستید و می‌توانید از او مطالبه کنید که دیتاهای شما با دیگران به اشتراک گذاشته نشود. اینکه هر شبکه اجتماعی به‌صورت شفاف بگوید از چه کانال و منبعی پول در می‌آورد، اتفاق مثبتی است».

رقبای توئیتر

بعد از اعلام ایلان ماسک مبنی بر اینکه کاربران براساس قدمت و در اختیار داشتن تیک آبی می‌توانند تعداد محدودی از توئیت‌های دیگر کاربران را ببینند، رقبای این پلتفرم به‌خط شدند تا از این فرصت استفاده و تعداد کاربران خود را بالا ببرند. اما تصور نمی‌کردند با چنین هجومی روبه‌رو شوند. بلواسکای، رقیب توئیتر اعلام کرد، به‌دلیل ترافیک بالای ثبت‌نام فعلاً نمی‌تواند کاربر جدیدی را بپذیرد، هرچند این مشکل بعد از 48ساعت رفع شد. محمد رهبری، پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی، از کار افتادن پلتفرم‌های رقیب توئیتر را از خوش‌شانسی ماسک می‌داند: «توئیتر در این مقطع بسیار خوش‌شانس است که آلترناتیو قدرتمندی ندارد که پذیرای این‌تعداد کاربر باشند. بلواسکای هفته گذشته ثابت کرد سرورهایش نمی‌تواند این تعداد کاربر را پردازش کند و کاملاً توئیتر سود کرده که جلوی مهاجرت از آن گرفته شده است».

محدودیت جدید یا درآمدزایی بیشتر

جدیدترین تغییرات ممکن در توئیتر اما باعث شد تا بسیاری از کاربران قدیمی توئیتر تصمیم به ترک این پلتفرم بگیرند. مالک توئیتر قصد دارد تعداد توئیت‌های روزانه را که حساب‌های مختلف کاربری می‌خوانند، محدود کند تا از حذف داده‌ها و دستکاری سیستم جلوگیری کند. براساس توئیت ایلان ماسک، اکنون حساب‌های تأییدنشده یا عادی توئیتر روزانه فقط می‌توانند 600پست را مشاهده کنند و این‌میزان برای حساب‌های تأییدنشده «جدید» 300پست در روز است. کاربرانی که هزینه سرویس توئیتربلو را پرداخت کرده‌اند و تیک آبی دارند، قادر خواهند بود تا 6000پست در روز را مشاهده کنند. در توئیت ماسک گفته شده که توئیتر به‌‌منظور رسیدگی به مشکل استخراج داده‌های کاربران و دستکاری سیستم توئیتر، این محدودیت‌های موقت را تعیین کرده است که احتمالاً به پیشرفت فناوری هوش مصنوعی اشاره دارد. محدودیت‌های نمایش پست‌های توئیتر درحالی اعلام شده است که این شبکه اجتماعی اعلام کرد، کاربران ازاین‌به‌بعد برای مشاهده توئیت‌ها باید وارد یک حساب کاربری شوند. ماسک ادعا کرده بود که این تغییر ضروری است؛ زیرا چندین سازمان درحال جمع‌آوری داده‌های توئیتر هستند، تاجایی‌که این موضوع بر تجربه واقعی کاربر تأثیر می‌گذارد. جلوگیری از حذف داده‌ها که ماسک در اطلاعیه‌اش به آن اشاره کرد به چه‌منظوری است؟ این یک موضوع اساسی است یا صرفاً توجیهی ازسوی ماسک است؟ میلاد نوری، کارشناس امنیت سایبری در گفت‌وگو با «هم‌میهن» پیرامون توجیه ماسک برای این محدودیت‌ها گفت: «استخراج داده‌های توئیتر به این معنی است که هر سرویسی نیاز به داده‌ها دارد. باتوجه به داغ‌شدن هوش مصنوعی، بسیاری از شرکت‌ها از توئیت کاربران برای یادگیری ماشینی از توئیتر استفاده می‌کنند که حالا ماسک قصد دارد با محدودکردن دسترسی به توئیت‌های مختلف، جلوی آنالیز داده‌های توئیتر را بگیرد». مسعود زمانی اما دیدگاه متفاوتی را به‌شکل یک گمانه‌زنی مطرح می‌کند: «برخی کارشناسان می‌گویند، چون ایلان ماسک نتوانسته صورت‌حساب گوگل کلاد را پرداخت کند، چنین قانونی را موقتاً تصویب کرده تا شبکه دوام بیاورد. البته که این محدودیت‌ها فقط روی اپلیکیشن‌هاست و مشکلی روی وب ندارد». البته محمد رهبری، پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی می‌گوید که دلیل اصلی تصویب چنین طرحی، مسئله مالی برای ایلان ماسک است: «تصور من این است که چنین قانونی را ایلان ماسک تصویب کرده تا تعداد صفحات دارای تیک آبی افزایش پیدا کنند تا مالک این پلتفرم به درآمد بیشتری برسد». مسعود زمانی نیز هم‌عقیده با دو کارشناس دیگر است: «درآمدزایی می‌تواند یکی از علل تصویب چنین قانونی باشد اما این را باید درنظر داشت که ماسک، مالک این پلتفرم است و می‌تواند چنین نگاهی داشته باشد. ایلان ماسک به چنین تحلیلی رسیده که بخش قابل‌توجهی از کاربران توئیتر توانایی پرداخت سالانه 100دلار را دارند که به‌تبع‌آن بتوانند امکانات بیشتری دریافت کنند».

پایان اعتبار توئیتر

تصویب قوانین عجیب در راستای افزایش درآمد مالک این پلتفرم اما کاربران را با این نگرانی رو‌به‌رو کرده که توئیتر دیگر آن اعتبار گذشته را ندارد که افراد بتوانند به‌راحتی نظرات خودشان را در قالب یک توئیت منتشر کنند. آیا تصویب این قانون مبنی بر اینکه کاربران، توئیت‌های محدودی را ملاحظه می‌کنند، باعث نمی‌شود اطلاع‌رسانی در توئیتر به‌شکل محدودی انجام شود؟ محمد رهبری، پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی توضیح می‌دهد: «این اتفاق تاثیر زیادی در توئیتر می‌گذارد. تاثیر مثبتی که البته قابل بررسی است؛ اینکه جلوی بسیاری از صفحاتی که فقط لایک می‌کنند و بی‌دلیل توئیت‌های پیاپی می‌زنند، گرفته می‌شود هرچند برای دورزدن چنین کاری نیز راهکار بسیار است. البته تصور می‌کنم توئیتری‌های قدرتمندی که می‌توانند در این پلتفرم اطلاع‌رسانی نسبت به موضوعی داشته باشند، قطعاً به مشکل نمی‌خورند اما فردی که توان پرداخت هشت‌دلار ندارد، توئیت‌های کمتری می‌خواند؛ پس این موضوع به نابرابری دامن می‌زند.» نوری نیز می‌گوید، نگاه ماسک اصولاً به درآمدزایی مربوط می‌شود اما در راستای تصویب این قانون نیز جلوی اطلاع‌رسانی در توئیتر محدودتر می‌شود: «ترند اخیر توئیتر اعتراض به محدودیت‌های اعمال‌شده ازسوی ایلان ماسک است. توئیتر یک ابزار اطلاع‌رسانی است اما باتوجه به اینکه ایلان ماسک اعلام کرده چنین قانونی موقتی است، بعید می‌دانم در دراز‌مدت آسیبی به اطلاع‌رسانی بزند هرچند اکثر تصمیمات ایلان ماسک و قوانینی که تصویب می‌کند، نگاه مالی به ماجرا دارد». مسعود زمانی اما می‌گوید اعتبار توئیتر چندان آسیبی نمی‌بیند و حتی اگر نیمه پر لیوان را ببینیم، جنبه‌های مثبت نیز دارد: «آنطور که بسیاری می‌گویند فرآیند اطلاع‌رسانی مخدودش می‌شود، رخ نمی‌دهد بلکه احساس می‌کنم مالکان توئیتر در حال آماده‌شدن برای دوره‌ای هستند که کمپین‌های ضدخبری شکل بگیرد تا سرعت نشر «فیک نیوزها» را بگیرند. همین حالا توئیتر فعالیت «بات‌ها» را محدود کرده و چنین تصمیمی می‌تواند در همین راستا باشد. در درازمدت بعید می‌دانم مشکل عجیبی در فرآیند اطلاع‌رسانی شکل بگیرد».